En basit tanımı ile erteleme; yapılması gerek işlerin ileriki biz zamana bırakılmasıdır. Modern çağın sorunlarından olan erteleme davranışı hepimizin bir noktada karşılaştığı, yaygın bir sorundur. Erteleme kısa süre için rahatlama sağlasa da araştırmalar bu davranışın çoğu zaman olumsuz sonuçlara sebep olduğunu göstermektedir. Erteleme davranışının kronikleşmesi; stres, kaygı, başarısızlık, organize olamama, kişilerarası ilişkilerde bozulma gibi sorunlarla birlikte kişinin psikolojik iyilik halini olumsuz etkilemektedir.
Erteleme davranışının nedenleri nedir?
Erteleme davranışının birçok farklı sebebi olabilir. Farklı kuramsal yaklaşımlar bu nedenlerden bazılarını kaygıdan kaçınma, görevden hoşlanmama, olumsuz değerlendirilme korkusu, mükemmeliyetçi kişilik özellikleri, irrasyonel düşünceler, başarısızlık korkusu ve hatta bazen başarı korkusu ile açıklamışlardır.
Davranışçı kuram ise erteleme davranışının insan beyninin acil ödüllere gelecekteki ödüllerden daha fazla değer verme eğiliminin bir sonucu olduğunu ifade eder. Zaman tutarsızlığı olarak ifade edilen kavramda iki benlikten bahsedilir. Şimdiki benlik ve gelecekteki benlik. ‘Gelecekteki benlik’ sadece hedef koyarken, harekete geçebilecek olan ‘şimdiki benliktir. Örnek vermek gerekirse; gelecekteki benliğiniz size kilo verme hedefi koyarken şimdiki benliğiniz anlık doyum sağlamak için pasta yemek ister.
Bilişsel davranışçı kuram ise erteleme davranışında davranışsal boyut ön planda olmasına rağmen, duygusal ve bilişsel bileşenleri olduğunu savunur ve ertelemenin nedenini rasyonel olmayan düşünceler ile açıklar.
Erteleme davranışı nasıl sonlandırılır?
Erteleme sırasında yaşanan suçluluk, endişe ve zaman baskısıyla oluşan stres genellikle ertelenen iş yapılırken harcanan enerji ve çabadan daha ağırdır. Bir başka deyişler, ertelemenin ortasında olmak, işi yapmanın ortasında olmaktan daha çok sıkıntı yaratan bir durumdur. Şimdiki benliği harekete geçirmek ve ardından gelen motivasyon, erteleme davranışı olasılığını düşürür. Motivasyon ise genellikle işe başladıktan sonra gelir, daha önce değil.
Tutarlı olmak önemlidir, önem sırasına göre bir görev listesi hazırlamak ve birini bitirmeden diğerine geçmemek organize olma ve zaman yönetimi becerinizi yükseltebilir.
Erteleme davranışını durdurmak için yapılabilecek bir diğer şey uzun vadeli bir görevi kısa vadede iyi hissettiren bir davranış ile bir araya getirmek. Örneğin; en sevdiğiniz müziği sadece spor yaparken dinlemek gibi.
Ertelemeye sebep olan mantıkdışı düşüncelerinizi tespit edin ve bunları alternatif düşünceler ile daha mantıklı hale getirmeye çalışın. Kronikleşmiş ve hayatınızı olumsuz etkileyen bir davranış probleminiz varsa bir psikoloğa başvurabilir ve profesyonel destek alabilirsiniz.
