Epilepsi halk arasında sara hastalığı olarak bilinir. Epilepside beyinde bulunan nöronlarda ani ve kontrolsüz boşalmalar olur. Bunun sonucunda hastada istemsiz kasılmalar, duyusal değişiklikler ve bilinç değişiklikleri meydana gelir. Epilepsi nöbetler halinde olan bir hastalıktır. Nöbet aralarında hasta sağlıklıdır. Hayatında yalnızca bir nöbet geçiren hasta, epilepsi hastası olarak kabul edilmez.
Epilepsi vakalarının tamamında neden tespit edilememektedir. Doğum travmaları, geçirilmiş kazalara bağlı kafa travmaları, zor doğum, ileri yaşlarda beyin damarlarında görülen anormallikler, tümörler, beyin iltihapları ve alkol tespit edilmiş nedenlerden bazılarıdır. Epilepsi bebeklik döneminden ileri yaşlara kadar herhangi bir dönemde ortaya çıkabilir.
Epilepside pek çok nöbet tipi vardır. Kısa göz dalmaları absans nöbeti olarak adlandırılır. Vücudun sadece bir kısmında nöbet oluyorsa buna fokal nöbet denir. Nöbet geçirirken tüm vücutta kasılmalar meydana geliyor, hasta idrarını kaçırıyor ve ağzı köpürüyorsa buna jeneralize nöbet denir. Yaygın nöbette beynin büyük bölümünde nöron deşarjı varken bölgesel nöbetlerde beynin bir kısmı olaya katılır. Fokal nöbetlerde bilinç açık veya kapalı olabilir. Fokal olarak başlayan nöbet yaygın hale gelebilir. Tonik nöbet tipinde vücudun etkilenen bölümünde sürekli, kuvvetli ve şiddetli kasılma söz konusudur. Klonik nöbet tipinde etkilenen kaslar ritmik olarak kasılır ve gevşer. Absans nöbetlerinde kişi tepkisizleşir ve bakışları sürekli bir noktaya takılı kalır, kısa süreli bilinç kaybı yaşanır. Çocuklarda çok sık görülür. Dudak şapırdatma, çiğneme, emme, elleri sürekli kıpırdatma yada yıkama hareketi, gözlerde belli belirsiz titremeler olabilir. Vücudun bir bölümünün uyuşması veya karıcalanması şeklinde somatoduyusal nöbet şekli de bulunmaktadır. Psişik nöbetlerde ani korku, öfke ya da sevinç hissi duyulabilir. Görsel veya işitsel halüsinasyonlar olabilir.
Epilepsi tanısı koymak için nöbet şeklinin iyi tarif edilmesi gerekir. Bu nedenle nöbeti gören kişilere ihtiyaç duyulur. Hastalık çocuk veya erişkin doktor tarafından takip edilir. Hastaya tanı koymak için EEG, MR, bilgisayarlı tomografi ve PET gibi tetkikler istenebilir.
Epilepsi tedavisi ilaçlarla yapılır. İlaç tedavisi ile epilepsi nöbetleri yüzde 70 oranında engellenebilir. Tedavi boyunca epilepsi ilaçlarının düzenli kullanılması büyük önem taşır. İlaç tedavisine yanıt vermeyen hastalar da vardır. Ancak çocukluk epilepsileri yaşla birlikte geçebilir. Hayat boyu süren epilepsi türleri de vardır. İlaç tedavisine cevap vermeyen hastalarda cerrahi tedavi uygulanmaktadır.
Nöroşirurji Uzmanı Beyin Omurilik Sinir Cerrahisi Uzmanı Melih EROL
Sara nöbeti geçiren hastaya nasıl yardımcı olmalıyız?
Bir kişi yanınızda nöbet geçirirse şunları yapmalısınız:
Öncelikle sakin olun, hastayı kendine zarar getirmeyecek bir pozisyona getirin. Yan çevirmeniz iyi olacaktır.
Zorla hareketleri durdurmaya ve çenesini açmaya, dilini dışarı çıkarmaya çalışmayın.
Hastanın kemer, kravat ve baş örtüsü gibi eşyalarını gevşetin.
Su içirmeye çalışmayın, boğulabilir.
Epilepsi nöbeti geçiren bir insana canlandırma işlemi yapılmasına gerek yoktur.
Epilepsi hastalarının dikkat etmesi gerekenler:
İlaçlarınızı saati saatine alın.
Üzerinizde epilepsi hastası olduğunuza dair bir kart bulundurun.
Ağaca çıkma, balkon ve terastan sarkma gibi eylemlerden uzak durun.
Yalnız yüzmeyin.
Banyo kapısını kilitlemeyin.
Televizyon gibi sürekli parlayıp sönen ışık karşısında uzun süre kalmayın.
Spor yapabilirsiniz ancak susuz kalmamaya dikkat edin.
Aşırı yorgunluk ve uykusuzluktan kaçının.
Kafa darbesi almamaya dikkat edin.
Epilepsi hastaları hangi meslekleri yapamaz?
Epilepsi hastaları pilotluk, dalgıçlık, cerrahlık, kesici ve delici makinelerle çalışan meslekler, yüksekte çalışmayı gerektiren meslekler, dağcılık, araç sürücülüğü, itfaiyecilik ve silah kullanmayı gerektiren polislik ve askerlik gibi meslekleri yapamaz. Ayrıca epilepsi hastalarının iş yerlerine hastalıkla ilgili durumlarını bildirmeleri gerekir.
