Ayağı oluşturan kas ve kemiklerin meydana getirdiği kavisler vardır. Bu kavislerden en önemlisi olan iç taraftaki uzunlamasına kavisin olmamasına düztabanlık denir. Esnek düz tabanlık olarak da adlandırılan bu durum, altta yatan başka anormallikler yoksa beş yaşına kadar normal kabul edilir ve takip edilir. Ayaktaki bu görünüm çocuğun ayak şeklinin oluşup bağları kuvvetlenene kadar devam eder. Bu çocuklar parmak ucunda yürüdüklerinde veya yatak kenarında oturup ayaklarını sarkıttıklarında ayağın kavisinin oluştuğu gözlemlenir.
Çocuk dört-beş yaş civarına geldiğinde bağları ve ayağın dengesini sağlayan kaslar kuvvetlendikçe ayakta dururken de kavis görülmeye başlar ve ayak normal şeklini alır.
Bazı çocuklarda ise kavis hiç oluşmayabilir, esneklik devam eder ancak günlük yaşamlarını sürdürmelerinde bir sorunla karşılaşılmadığı gibi profesyonel sporcu dahi olabilirler. Bu çocuklar ileride boyları uzadığı ve kiloları arttığında diz ve ayak arasındaki kaval kemiğinin ön veya arka kısmında ağrı hissedebilir. Bu ağrı hafif olduğundan tabanlık kullanıldığında sorun olmaktan çıkar.
Bir başka grup çocukta ise ayak düztaban görünümündedir ve gerçekten de ayak kemiklerinin ilişkisinde doğuştan gelen bir problem vardır. Bu çocuklarda ayağın genel görünümünün yanı sıra ayağını sarkıtarak oturduğunda veya parmak ucunda yürüdüğünde dahi kavis oluşmaz ve ağrı da olabilir. Böyle durumlarda altta yatan başka bir kemiksel sorun olduğu düşünülerek röntgen çekilmesi gerekir. Bu nedenle aileler çocuklarının ayağında dikkatlerini çeken bir durum olduğunda ortopedi uzmanlarına başvurmalıdır fakat çoğu zaman endişelenilecek bir durum olmadığını da bilmelidir.
Düztabanlığın Ayakkabı ile İlişkisi ve Doğru Ayakkabı Seçimi
Çocuk ilk yürümeye başladığında evin içindeyken ayakkabı giymesine gerek yoktur. Düztaban görünümüyle doktora gelindiğinde ve esnek düztabanlık olduğu anlaşıldığında altı ay- bir aralarla sene kliniğe gelmesi ve yürüyüşüne bakılması gerekir. Düztabanlığın başka bir nedeni yoksa çocuğun ev içinde ayakkabı giymesi gerekmez.
Bilinmesi gereken bir diğer konu ise ayakkabının çocuğun ayağını şekillendirmeyeceğidir. Alçı gibi düşünülmemesi gerekir. Çocuk, ayakkabı giyse de giymese de sorun eğer düzelebilecek gibiyse zaten zamanı geldiğinde düzelecektir.
Öte yandan çocukta düztabanlık görünümü olsa da olmasa da ayakkabı seçimine dikkat etmek gerekir. Ayakkabının topuk kısmı biraz sert olmalıdır; çünkü çocuk yeni yürümeye başladığı için topuğunun yere sabit basması gerekir, yere bastığında ayakkabının tabanı üzerinden topuğun sağa sola kayması istenmez.
Ayakkabının tabanında ayağın iç kavisini destekleyen bir kabartı olması gerekir. Bir diğer dikkat edilmesi gereken özellik ise ayakkabının bütün tabanı yumuşak olmamalıdır. Bütün tabanının bükülebilir olması önerilmez, tarak kemiğine denk gelen bölgenin esnek olması, diğer yerlerin çok fazla esnek olmaması önemli bir kriterdir.
Özel yapım ayakkabılar doktor gerekli görmediği sürece kullanılmamalıdır. Düztaban olan çocukların büyük bir kısmında beraberinde ailesel bağ esnekliği durumu da görülür. Bu çocuklar, el bileklerini doksan dereceden daha fazla açabilirler, parmaklarını aşırı derecede yukarı doğru kaldırabilirler, ayakta durduklarında bir sızı olmadan dizleri çok arkaya kaçabilir. Bu grupta esnek düztabanlık görülme olasılığı çok yüksektir. Büyüdükçe bir sıkıntı duymadan normal hayatlarına devam edebilirler.
Çocuk büyüyüp erişkin döneme geldiğinde kilo artışına veya uzun süre ayakta kalmaya bağlı olarak ikincil değişimler oluşmaya başlayabilir. Ayak bileğinden geçen kaslardan bir grubunda yetmezlik gelişebilir. İlk bulgusu ayağın iç kısmında ağrıdır. Bu durum yetişkin tipi düztabanlığa benzer. Yapılan tetkiklerde tendonlardan birinde yetmezlik veya kemiklerde kireçlenme görülebilir; daha sert tabanlıklar, alçı tedavisi ve daha ileride de kemik veya tendon ameliyatları yapılması gerekebilir. Ancak bu kişilere ilk aşamada kilo vermeleri önerilir.
Kemiklerle İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Düztabanlık şikayeti ile getirilen çocuklarda bazen altta yatan kemiksel bir anormallik de tespit edilebilir. Bu genelde basit bir kemiksel anormalliktir. Çocukta ayağın iç kısmında orta bölümde bir kemik çıkıntısı tespit edilebilir. Bu doğumsal bir değişikliktir. O bölgede normalde bir kemik çıkıntısı olması gerekirken, çıkıntının üzerinde başka bir kemik yapısı daha bulunabilir. Ayağın anatomisinde çok fazla sayıda ekstra kemik görülebilir bunlar normaldir bu da o kemiklerden birisidir. Ancak ayak içe bastığı topuk da dışa doğru döndüğü için iç taraftaki kemik daha belirgin olabilir ve bu da ayakkabıya vurma, kızarıklık gibi sorunlara sebep olur.
Yaşı büyüdükçe kızarıklık çok artarsa bu kemiğin alınması gerekebilir ki bu da basit bir işlemdir. Daha ciddi bir durum olarak; kemiklerin dizilimi ile ilgili bazı kusurlar görülebilir. Bunlar fark edildiğinde alçı tedavisi veya çeşitli yöntemler ile çözümlenir.
