Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu, “Donuk omuz, adhezif kapsülit veya omuz periartriti, omuz eklemi çevresinde ağrı ve hareket kısıtlılığı ile karakterize bir durumdur. Çok sık görülen bir hastalıktır, tedavisi sabır ve zaman gerektirir. Donuk omuz birincil donuk omuz veya ikincil donuk omuz olarak sınıflandırılır. Birincil donuk omuz bilinen bir sebep olmadan ortaya çıkar. İkincil donuk omuz yaralanma, cerrahi veya bir hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Donuk omuz hastalığının kesin sebebi tam olarak bilinmemektedir. Omuz eklemi çevresindeki kapsülü oluşturan glenohumeral ligamentların ve eklem kapsülünün kalınlaşması veya büzüşmesinin bu hastalığa sebep olduğu sanılmaktadır. Bu durum, omuz uzun bir süre hareketsiz kaldıktan sonra ortaya çıkabilir ve diyabet, Parkinson hastalığı, kalp hastalıkları, felç sendromları, hipotiroidizm ve hipertiroidizm gibi hastalıklardan muzdarip olanlarda daha sıktır. Omuza ait bazı hastalıklar (yırtık, tendinit, bursit, iltihap, üzerine düşme) bazı insanlarda donuk omuza sebep olabilir” dedi.
Donuk omuzun üç farklı ilerleme safhası olduğunu ifade eden Dr. Uslu, “Ağrı ve/veya donma aşaması: Bu aşama omuz ağrısı ile karakterizedir. Yavaş yavaş başlar ve giderek kötüleşir. Donma aşaması: Omuz sertliği ve kısıtlılığı artmasına karşın ağrı azalabilir. Omuz hareket açıklığı önemli ölçüde azalır. Çözülme aşaması: Bu aşamada hareket yavaş yavaş artar ve omuz germe egzersizlerine ve tedaviye daha iyi cevap verir.
Her safhanın ilerlemesi genellikle aylar alır. Donuk omuzun ilerlemesi altı ay ile iki yıl arasındadır. Hareketi geri kazanmak için hiçbir çaba gösterilmese de hastalık kendiliğinden düzelebilir. Ancak tedavi edilmezse, hatta bazen tedavi edilse bile semptomlar kalıcı olabilir. Donuk omuz hastalığındaki patoloji, omuz eklemini çevreleyen eklem kapsülünün kalınlaşması ve büzüşmesidir. Donuk omuz nedeniyle ortaya çıkan ağrı genellikle künt veya rahatsız edicidir. Hareket etmek, üzerine yatma, kolun bir yerlere çarpması omuzda şiddetli ağrıya yol açar. Ağrı; genellikle omuzun dış tarafında ve bazen kolda hissedilir. Dominant olmayan (sağ elini kullananlarda sol omuz) omuz genellikle dominant omuza göre daha fazla etkilenir. Ağrı geceleri daha kötü olabilir ve etkilenen omuz yatarken daha çok ağrır. Hareket kısıtlılığı günlük hareketi engelleyecek kadar şiddetli olabilir. Donuk omuz teşhisi, hastanın semptomlarının hikâyesine ve fizik muayene bulgularına dayanır. MRI (manyetik rezonans görüntüleme) ve diğer görüntüleme yöntemleri omuz sertliği ve rotator manşon yırtıkları veya omuz çıkığı gibi diğer ağrı sebeplerini ekarte etmek için kullanılır” diye konuştu.
Dr. Uslu, donuk omuzun tedavi endikasyonları hakkında şu bilgileri verdi:
“Omuz ağrısının şiddetli olması, Eklem hareket açıklığının azalmasının günlük hareketleri olumsuz etkilemesi, Günlük yaşam faaliyetlerinin bozulması. Omuz çevresi kasların gücünde azalma. Fonksiyonun bozulması, kontrendikasyonlar / Fizik tedavinin sakıncalı olduğu durumlar, eklem hiper mobilitesi olan hastalara mobilizasyon verilmemelidir. Herhangi bir malignite (kanser veya kanser metastazı) durumunda sıcak tedaviler uygulanmaz. Kemik hastalığı varsa fizik tedavi uygulanmaz.
İyileşmemiş kırık varsa FTR uygulanmamalıdır. Aşırı ağrı ağrı varsa önce ağrı tedavisi yapılır. Sistemik bağ dokusu hastalığı varsa dikkatli olunmalıdır. Eklem efüzyonu ve inflamasyonu varsa öncelikle tedavi edilmelidir. Bağ dokusu zayıflamış yaşlı hastalarda çok dikkatli olunmalıdır. Donuk Omuz Şikâyet ve Belirtileri: Omuz hareketinde azalma. Yürürken kol salınımının azaltılması. Kolun vücuda yakın koruyucu bir şekilde tutulması. Yuvarlak ve öne eğik omuzlar. Boyun ve sırt ağrısı. Donuk omuz, omuz yaralanması, kalp krizi veya felç gibi hastalıklarla birlikte ya da bu tip hastalılardan dolayı hareketsiz kalma sonucu görülebilir. Donuk omuz riskini artıran diğer tıbbi problemler arasında boyun omurgası hastalıkları, kötü duruş, sırt kaslarının zayıflığı, diyabet, hipotiroidi, Parkinson hastalığı ve kalp hastalığı veya kalp cerrahisi sayılabilir. Donuk omuzu önlemeye yönelik girişimler arasında en önemlisi omuz yaralanmalarından sonra omuzun bir an önce hareket ettirilmesidir. Donuk omuza sebep olan hastalıklar varsa, omuza yönelik egzersizler ihmal edilmemelidir. Donuk omuz tedavisine amaç, ağrı kontrolü ve hareketin restorasyonudur. Donuk omuz tedavisi için kullanılan ilaçlar arasında analjezikler, oral steroidler ve/veya steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar bulunur. Ağır vakalarda, omuz hareketini düzeltmek için anestezi altında manipülasyon veya cerrahi gerekebilir, ancak bu tedaviler risklidir ve genellikle omuz yeniden donabilir.”
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu
Donuk omuzda fizyoterapi tedavisinin, omuz hareketliliğini artırmak için germe, mobilizasyon, hareket egzersizleri ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olmak için elektroterapi ve diğer modaliteleri gibi tekniklerin uygulanmasını içerdiğini kaydeden Dr. Uslu, “Etkilenen omuzun manuel olarak mobilizasyonu uzman bir fizyoterapist tarafından yapılmalıdır. Manipülasyonun amacı, kısıtlayıcı yapışıklıkları açmak ve hareketi geri kazandırmaktır. Omuz eklem kapsülünün yırtılması veya omuzun içyapılarının bozulmasına sebep olabilir. Fizyoterapist, omuzu eklemini açmak için yapışıklık ve kontraktürleri manuel olarak hareket ettirir. Tedavinin sıklık ve süresi hastalığın bulunduğu aşamaya göre değişir. Egzersizler günde 1-2 kez düzenli olarak yapılmalıdır. Egzersizleri yaparken ağrı ve/veya gerginlik hissetmek normaldir. Ancak şiddetli ve 30 dakikadan fazla devam eden ağrı önerilmez. Kolun öne doğru kaldırılması genellikle en önce iyileşir. Elin alt sırtın arkasına götürülmesi (iç rotasyon), geri dönen son harekettir.
Tam iyileşme bazen aylar sürebilir. Etkilenen omuz geceleri uyumanıza engel oluyorsa, ekstra bir yastık kullanın. Yastığı etkilenen omzunuzun altına koyun ve sırt üstü yatınız. Kapı üzerindeki kasnak sistemleri, omuzu birden fazla hareket düzleminde hareket ettirmenin pratik bir yoludur. Özel egzersiz aparatları omuz egzersizlerinde oldukça etkili basit ve ekonomik aparatlardır ve oldukça faydalıdır. Omuz ağrısı olan önemli sayıda hasta boyun ve sırt omurgası esnekliğinin artırılmasına olumlu cevap verir. Donuk omuz hastalarının tedavisinde omurga esnekliği ve postürü de gözden geçirilmelidir. Donuk omuza sahip kişilerin yaygın bir hatası, omuzu sabit tutmalarıdır. Hareketsizlik donuk omuz hastalığı olan hastalarda durumu daha da durumu kötüleştirir. Nazik hareket, kanın omuza akmasını sağlamaya yardımcı olur. Egzersiz yapmadan önce sıcak paket veya sıcak duş uygulanması ve daha sonra omuza bir buz paketinin uygulanması egzersizleri daha iyi tolere edilmesine katkı sağlayacaktır. Donuk omuzda iyileşmenin zaman alacağını ve bazı durumlarda çok zaman alacağını unutmayın. Egzersizler her gün yapılmalıdır. İyileşme elde etmek için biraz ağrı çekmeye konfor ortamından uzaklaşmaya ihtiyacınız olabilir” açıklamalarında bulundu.
