Diyabet nedeniyle kan şekerinin uzun süreli yüksek olması sinirlerin zarar görmesine yol açabilir. Bu durumda diyabetik nöropatinin yani vücuttaki periferik sinirler üzerindeki hasarın ortaya çıktığını ve bunun da sinirlerin ağrı ve diğer duyuları iletmesini engellediğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji Uzmanı Dr. Erdem Türemen, “Eklem hareketinde kısıtlılık, kemik çıkıntıları ayak deformitesi, nasırlar, ayak bakımı eksikliği, yanlış tırnak kesimi, günlük bakım ve hijyen eksikliği ve ayak mantarları diyabetik ayak yarasına yol açabilir. Bunu önlemek için her tıbbi kontrolde ayak muayenesi yapılmalı, yılda bir kez EMG yani sinir hasarı testi olunmalı ve gerekiyorsa damar incelemesi yapılmalı” açıklamasında bulundu.
Ayakta sızlama, his kaybı veya zonklama gibi hisler nöropatinin belirtisi olabilir. Diyabet ayaktaki sinirleri etkilediğinde hastaların ayaklarında oluşan küçük sıyrık ve yaraları fark etmeyebileceğini vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji Uzmanı Dr. Erdem Türemen, “Bu küçük yaralar tedavi edilmezse iltihaplanabilir ve ayağın hatta bacağın kaybına kadar ilerleyebilecek kangren ortaya çıkabilir. Bu durumu önlemek için diyabet hastaları düzenli olarak ayaklarını kontrol etmeli. Sigara, kontrolsüz diyabet, geçirilmiş ülser veya ampütasyon öyküsü oluşumu riskini arttırabilir” dedi. Dr. Erdem Türemen, diyabet hastalarına ayak bakımı için şu tavsiyelerde bulundu:
Ayak bakımı için püf noktalar:
- Sıcak cisimlerle ve su ile temas etmeden önce sıcaklığı kontrol edin. Farkında olmadan yanıklara maruz kalabilirsiniz.
- Ayağınızı yıkamadan önce suyun sıcaklığını dirseğinizle kontrol edin.
- Her gün ayaklarınızı kontrol edin. Ayak tabanlarını kontrol için ayna kullanılabilir.
- Parmak aralarınıza bakın.
- Küçük çizgi, yara, kesik olup olmadığına bakın.
- Ayağınızın altını görebilmek için ayna kullanın.
- Ayağınızı her gün PH açısından uygun bir sabun ve ılık su ile yıkayın.
Ayak bakımı:
- Ayaklarınızı özellikle de parmak aralarınızı özenle kurulayın.
- Ayaklarınızda kuruma veya çatlama varsa tabanlarınıza ve ayağınızın üstüne nemlendirici krem sürebilirsiniz. Parmak aralarınıza sürmemeye dikkat edin.
- Eğer kesik, yara, kızarıklık, sıcaklık artışı veya hassasiyet fark ederseniz derhal doktorunuza danışın. Ayağınızda nasır varsa kendiniz müdahale etmeyin, doktorunuzdan öneri alın.
Tırnak bakımı:
- Tırnaklarınızı banyodan sonra parmak ucunuzla aynı düzeyde olacak şekilde kesin.
- Tırnağınızı derin kesmeyin.
- Tırnaklarınızın köşelerindeki derileri ve tırnak diplerinizdeki etleri kesmeyin.
- Eğer tırnaklarınızı kesmekte zorlanıyorsanız bir başka kişiden yardım alın.
Ayakkabı seçimi:
- Ayaklarınıza tam uyan ve ayak parmaklarınızı içinde hareket ettirebileceğiniz ayakkabılar alın.
- Açık burunlu ve açık topuklu ayakkabı giymekten kaçının.
- Her gün temiz ve pamuklu çorap giyin, sıkı lastikli çoraplardan kaçının.
- Çıplak ayakla gezmeyin. Giymeden önce ayakkabılarınızın içinde bir şey olmadığından emin olun. Küçük bir taş veya tabanda kıvrılma ayaklarınıza zarar verebilir.
Diyabet ekibine başvurmayı gerektiren durumlar
- Parmak aralarında kaşıntı ve akıntı
- Ayaklarda sıcaklık artışı ve kızarıklık
- Ayaklarda soğukluk ve üşüme
- Bacaklarda ağrı
- Ayaklarda ve ayak bileğinde şişme
- Topukta çatlaklar
- Tırnaklarda mantar enfeksiyonu
- Ayakkabı sürtmeleri veya darlığı nedeniyle ciltte kızarıklık ve su toplaması
- Tırnağın kesilmesi esnasında kanama olması, tırnak batması
- Ayakların ısı kaynaklarına temas etmesi sonucunda yanması
- Nasırların üzerine dokununca hassasiyet, ağrı olması ve renginin koyulaşması
- Ayakta taban çökmesi, şişlik ve şekil bozukluğu oluşması
- Renk değişikliği, morarma ve kızarıklık olması, yabancı cisim batması
Diyabetik ayak yarası olanlara öneriler:
- Mutlaka doktor takibinde olunmalı
- Önerilen antibiyotik ve diğer ilaçlar kullanılmalı
- Kan şekeri hedef değerlerde tutulmaya çalışılmalı
- Ayağın üzerine basılmamalı
- Koltuk değneği, atel, tekerlekli sandalye gibi kullanarak ayak üstüne yük verilmemeli
- İstirahat edilmeli
- Otururken ve yatarken ayak yüksekte tutulmalı
- Düzenli pansuman yapılmalı, yara temiz tutulmalı
