DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite) Nedir?

DEHB, okul çağı çocuklarında en sık görülen ve en iyi bilinen bozukluktur. Gelişimsel olmayan dikkatsizlik, aşırı hareketlilik, dürtüsellik ve akademik başarısızlık ile kendisini gösterirken, DEHB’li çocukların ebeveynleri sık sık okuldan şikayet alırlar.

Erkek çocuklarında kız çocuklarından daha fazla görülür. Yaş ilerledikçe belirtileri azalmaya başlar. DEHB nedenleri tam olarak bilinmese de en güçlü görüş “genetik” olduğu yönündedir. 3 farklı alanda belirtiler görülür. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir.

DİKKATSİZLİK BELİRTİLERİ

• Ayrıntılara dikkatini veremez, okul ödevlerinde, işlerinde veya aktivitelerinde dikkatsizce hatalar yaparlar.
• Görevlerinde ya oyunlarında dikkatlerini sürdürmekte zorlanırlar.
• Kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi gözükürler.
• Ödevlerini, günlük işlerini ya da iş yerlerindeki görevlerini bitirmekte ya da gerekli talimatları takip etmekte başarısızlardır.
• İşlerini ve aktivitelerini organize etmekte zorlanırlar.
• Ödev gibi zihinsel efor gerektiren görevlerden kaçınırlar ya da hoşlanmazlar.
• Kalem, kitap, oyuncak gibi temel görevlerde veya aktivitelerde gerekli eşyaları kaybederler.
• Dış uyaran tarafından kolayca dikkatleri dağılır.
• Günlük aktivitelerinde genellikle unutkandır.

AŞIRI HAREKETLİLİK

• Elleri ve ayakları kıpır kıpırdır, koltukta rahat oturamazlar.
• Sınıfta ya da benzer bir ortamda oturması beklenen durumda yerinden kalkarlar.
• Uygun olmayan ortamlarda koşar, tırmanırlar.
• Oyunlarda yersiz şekilde gürültücüdürler ya da boş vakitlerinde sakince vakit geçiremezler.
• Aşırı motor aktiviteleri vardır.

DÜRTÜSELLİK

• Soru bitmeden cevabını yapıştırırlar.
• Başkalarının sözünü keser, araya girerler.
• Uygun olmayan ortamlarda çok konuşurlar.

Bahsedilen belirtilerden hepsi olmak zorunda değildir. Belirtiler 7 yaş öncesi başlar ve en az 6 aydır var olmalıdır. Belirtiler hem evde hem de okulda sürmelidir. Ebeveynler, anne karnındayken bile bu çocukların hareketli olduğunu ifade eder. DEHB’li çocuklar yeni doğdukları dönemde bile elleri ve ayakları hareket eden, yaşıtlarından erken yürüyen çocuklardır.

DEHB’li çocuklar okulda ve girdikleri ortamda hızlı hareket etmeleri ve dikkatsizlikleri yüzünden çok fazla uyarıya, etiketlenmeye maruz kalırlar. Bu durum “depresyona, kaygı bozukluklarına, özgüven problemlerine, kekelemeye” yol açar.

    DEHB tedavisinde öncelik “ilaç” kullanımıdır. Ebeveynler ilaç kullanımından çekinseler de çocuğun dikkatinin toplanması ve dürtüselliğinin azalması için ilk başvurulacak şey ilaçtır. İkinci tedavi biçimi ise “oyun terapisi”dir. DEHB’li çocuğun sınırları öğrenmesi ve yaşadığı psikolojik kökenli sorunların çözülmesi için psikoterapi önemlidir. Tüm bu tedaviler sürerken ebeveynin iş birliğine yatkın olması ve terapistinin önereceği sınırları koyması çok önemlidir.