Tıp dilinde kalsiferol denilen D vitamini yağda çözünerek karaciğerde ve yağ dokuda depolanır. Hem yetişkin hem de çocuk sağlığı için gerekli olan bu vitamin aslında bir hormondur. D vitaminini D3 (hayvansal gıdalar) ve D2 (ergokalsiferol) şeklinde iki tipe ayırmak mümkündür. Gerek güneş ile gerekse gıdalarla bağırsaktan gelen D vitamini, karaciğer ve böbreklerde değişime uğrayarak etkili bir kimyasala dönüşür. D vitamini bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini sağlayarak, bu mineralleri parathormon vasıtasıyla kemiklere gönderir. Yarı ömrü 2-3 hafta olan D vitaminin yaşla birlikte deride oluşumu ve bağırsaktan emilimi azalır.
D vitamini eksikliği hangi hastalıklara sebep oluyor?
Günümüzün yaşam koşulları, kapalı ortamlarda çalışmak, açık hava aktivitelerini yeterince gerçekleştirmemek ve yetersiz beslenme D vitamini eksikliğini artırabilir. Her yaş grubunu etkileyen D vitamini eksikliği bir çok hastalığa davetiye çıkarabilir. Erişkinlerde kemik yumuşamasına ve miyopati denilen kas hastalığına neden olabilir. Çocuklarda ise, büyüme geriliği, raşitizm ve kan kalsiyumunda düşmeye bağlı epileptik nöbetler halinde görülebilir. Kalp damar hastalığı riski artar. Ancak sağlıklı kişilerin ek D vitamini alması kalp damar hastalığı riskini azaltmaz. Aynı zamanda D vitamini eksikliğinde saç dökülmesi, akut solunum yolları enfeksiyonlarına eğilim olabilir.
D vitaminin faydaları nelerdir?
Fosfor ve kalsiyum maddelerinin kan seviyelerini dengeleyen D vitamini, diş ve kemik sağlığı açısından son derece önemlidir. D vitamini böbreği korur, damarları genişletir ve insülin direncini önler. Paratiroid bezinin çok çalışmasını önleyerek böbrek kaynaklı hipertansiyonu baskılar. Araştırmalar sonucunda yüksek dozda D vitaminin Multipl Skleroz(MS)’u azalttığı ve sindirim sistemi kaynaklı kanserlerde faydalı olduğu belirtilir. Ancak eksikliğinin kansere yol açabileceği veya gıda takviyesi olarak kullanımının kanseri önlediği konusunda yeterli veri ve fikir birliği yoktur.
Yüksek D vitamini seviyesinin zararları nelerdir?
D vitaminin fazlası zehirlenmelere yol açabilir ve zehirlenme sonucunda gelişen böbrek yetmezliği ve kalp yetmezliği ölüme sebep olabilir. D vitaminin fazla alınması sonucunda baş ağrısı, hipertansiyon, ağızda metalik tat, böbrek taşları, damar duvarında kalsiyum birikimi, pankreatit, bulantı, kusma görülebilir. Bu nedenle ölçüm yapılmadan gereksiz miktarda D vitamini takviyesi önerilmemektedir. D vitamini fazlalığını yok eden güneş ışınları, zehirlenmeye karşı koruma sağlar.
