Kadın Hastalıkları,Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Deniz Ulaş konu hakkında önemli bilgiler verdi.
2019 yılının Aralık ayında Çin’in Wuhan şehrinden başlayan ve tüm dünyaya yayılarak pandemiye neden olan COVID-19’un nedeni SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) virüsüdür. SARS virüsü soğuk algınlığına neden olan MERS, HCoV 229, NL63 gibi koronavirus ailesindendir. COVID-19’a neden olan bu virüse “SARS-CoV-2” veya “Yeni koronavirüs” de denmektedir.
Hamilelikte COVID-19’un gebelik üzerine, doğum üzerine etkisi ve COVID-19’dan korunma yolları ise şöyle;
COVID-19 Nedir?
SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu enfeksiyona COVID-19 denir. Soğuk algınlığına neden olan diğer virüslerden tek farkı bulaşıcılığının ve öldürücülüğünün daha yüksek olmasıdır.Ama yine de öldürücülüğü daha önce salgınlara neden olan diğer koronavirüslerden (MERS-CoV, SARS-CoV) daha düşüktür. Yeni koronavirusun öldürücülüğü %3-4 iken, SARS-CoV’un %10, MERS-CoV’un %37’dir.Bugüne kadar (06-04-2010) tüm dünyada toplam 69000 kişi COVID-19 nedeniyle hayatını kaybetti. İtalya ve İspanya en yüksek ölüm sayısına sahipken, Türkiye’de COVID-19’dan ölüm sayısı 574’tür.
COVID-19 Belirtileri Nelerdir?
COVID-19 belirtileri arasında ateş, kuru öksürük, boğaz ağrısı, nefes darlığı, yorgunluk, kas ağrısı gibi üst solunum yolu enfeksiyon belirtileridir.En sık görülen belirti ateştir. Hastaneye yatırılan hastaların %90’ında ateş vardır. Ancak %10 hastada ateş olmayabileceği de unutulmamalıdır.Öksürük de en sık görülen belirtilerden biridir. COVID-19 pozitif hastaların %70’inde öksürük vardır.Ağır vakalarda böbrek yetmezliği, ishal, nefes alamama belirtileri olabilir. Ama unutulmamalıdır ki COVID-19 hiçbir belirti vermeyebilir.Ancak COVID-19 belirtileri olmadan da hastanın virüsü taşıyor olabileceği unutulmamalıdır.COVID-19 nasıl bulaşır ? Kimler risk altında ? tüm bilgiler için drdenizulascom sitesinde yer almaktadır.
COVID 19 Gebelikte Nasıl Seyreder?
Koronavirüslü hamile kadın sayısı çok az olduğu için COVID-19’un gebelikteki seyri ile ilgili net bir bilgi henüz yoktur. Ancak aynı aileden olan SARS ve MERS enfeksiyonlarının gebelikte daha ağır geçtiği çalışmalarda gösterilmiştir.Bu açıdan bakıldığında yeni koronavirüs enfeksiyonunun gebelikte daha ağır geçebileceği tahmin edilmektedir. Ancak bu konu ile ilgili daha doğru bilgi verebilmek için vaka sayısının artması gerekmektedir.
Hamilelikte Yeni Koronavirüs Bebeğe Bulaşır mı?
Koronalı gebe vakası çok az olduğu için bu konu ile de ilgili net bilgi yoktur. Ama anneden bebeğe plasental yolla anne karnında bulaşması pek mümkün görünmemektedir.Çin’de yapılan çalışmalarda COVID-19 pozitif gebelerin amnion sıvısından, kordon kanından, yenidoğan bebeğin boğazından ve anne sütünden alınan örneklerde koronavirüs tespit edilememiştir.
Koronovirüsün Bebek Üzerine Etkisi Var mı?
Şimdilik koronavirüsün bebeğin gelişimi üzerine olumsuz etkisi olduğunu gösteren veri yoktur. Ancak vaka sayısı az olduğu için bu konuda emin olmak zordur.Bazı yayınlarda erken doğum, düşük, bebekte gelişme geriliği veya fetal distresse neden olduğu belirtilse de kesin bilgi için henüz yeterli data yoktur.
Yeni Koronovirüs Enfeksiyonu Doğum Şeklini Etkiler mi?
Hayır. Koronavirüs enfeksiyonu doğum şeklini etkilemez. Sezaryen eğer tıbbi olarak ihtiyaç varsa yapılmalıdır. Ayrıca normal doğum sırasında vajinal salgılarla bebeğe bulaşma olmadığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.Şimdiye kadar COVID-19’lu 32 gebe literatürde bildirilmiştir. 32 hastanın 15’inde (%47) erken doğum görülmüştür. 32 COVID-19 pozitif gebenin 27’si sezaryenle, 2’si vajinal yolla doğum yapmıştır.
Koronovirüslü Bir Anne Bebeğini Emzirebilir mi?
Şu anda virüsün anne sütü ile bebeğe geçtiğine dair kanıt yoktur. Anneden bebeğe bulaşırsa yakın temas sonucu damlacık yoluyla bulaşabileceği düşünülmektedir.Ancak kar zarar oranına bakıldığında; anne sütünün bebeğe faydası koronavirüsün bebeğe bulaşma riskinden daha fazla olduğu için, COVID-19’lu bir annenin bebeğini emzirmeye devam etmesi önerilmektedir.Çok şiddetli hastalık durumunda belki emzirme kesilebilir. Ama bu durumda da süt pompalarıyla sütün sağılıp bebeğe anne sütünün verilmesi tavsiye edilmektedir.
Ancak emzirme sırasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir;
- Emzirmeden önce mutlaka elinizi yıkayın
- Maske kullanın
- Emzirme pompası kullanılıyorsa pompalar uygun şekilde temizlenmiş olmalı
Gebelikte COVID-19 Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalığın henüz kesin tedavisi yoktur, ancak remdesivir, hidroksiklorakin, lopinavir-ritonavir gibi ilaçların COVID-19 tedavisinde etkili olup olmadığı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.Ülkemizde sağlık bakanlığı COVID-19 tedavisi için bir algoritma yayınladı. Bu algoritmaya göre hidroksiklorokin ve lopinavir/ritonavir tedavisinin COVID-19 tedavisinde kullanılması önerilmektedir.COVID-19 tanısı almış gebelerin tedavisi gebe olmayanlarla aynıdır. Sadece COVID-19 pozitif hamilelerin takip ve tedavisinin, gerekiyorsa doğumunun 3. Basamak hastanelerde yapılması gerekir. Hastanede perinatolog, yeni doğan uzmanı, yoğun bakım uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve doğum anestezisti de bulunmalıdır.Takip ve tedavinin negatif basınçlı izolasyon odalarında yapılması önerilmektedir. Gebede COVID-19 tedavisi; enfeksiyonun kontrol altına alınması, oksijen tedavisi, fazla sıvı yüklenmesinden kaçınılması, ampirik antibiyotikler, bebeğin kalp seslerinin ve sancının takip edilmesi, gerekirse mekanik ventilasyon ve doğum zamanlamasının doğru yapılmasını kapsamaktadır.Akciğer tomografisi normalde gebelikte çekilmez ama COVID-19 şüphesi varsa tomografinin çekilebileceği önerilmektedir.
COVID-19 Aşısı Var mı?
Henüz koronavirüse karşı geliştirilmiş COVID-19’dan koruyan bir aşı yoktur. COVID-19 aşısının geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Önümüzdeki aylarda aşının çıkması beklenmektedir.
