Uzman Diyetisyen Aslıhan Küçük Budak konu hakkında bilgiler verdi.
Türkiye’de her 5 çocuktan biri kilolu veya obez. Çocuklukta kilolu olanların yüzde 30’u yetişkinlikte obez. Obez çocukların damar yaşı daha yüksek. Günde 3 saatten fazla TV seyreden çocuğun kilolu olma ihtimali diğerlerinden yüzde 45 daha fazla. Aile ile yemek yiyen çocuklar daha az yağlı besleniyor ve obez olma ihtimalleri daha düşük.
Peki ne obeziteye sebep olur ?
· Yaş: Yaş ilerledikçe obezite riski artmaktadır.
· Cinsiyet : Kadınlarda erkeklere oranlara artmış obezite riski dikkati çekmektedir.
· Genetik etmenler: %25-30 rol oynamaktadır. Anne babanın kilolu olması ile çocuğun kilolu olması arasında sıkı bir ilişki bulunmaktadır.
· Sosyal – ekonomik sorunlar: Gelişmiş ülkelerde ve sosyoekonomik düzeyi yüksek toplumlarda obezite riski daha fazladır. Apartman yaşamı, kent yaşamında olumsuz çevre koşulları gibi sosyal sorunlarda obezite riskini artırmaktadır.
· Fiziksel aktivite azlığı: Gelişen teknoloji ile çocukların televizyon ve bilgisayara olan eğilimlerinin artması, yeşil alanlardan yoksun apartman yaşamı, çocuk oyun alanı açısından kentsel alanlardaki yoksunluk, merdiven kullanmama , toplu- bireysel araç kullanımı vb. nedenlerle çocukların hareketsiz yaşama eğilimleri her geçen gün artmaktadır.
· Aile faktörü: Parçalanmış aileler, yaşlı anne- baba, tek çocuk, aile içi geçimsizlik gibi birçok faktör obezite riskini artırmaktadır.
· Beslenme etmeni: Tamamlayıcı beslenmede doğru besin seçimi, damak tadı, yaşam tarzı, reklamlar, fast food beslenmeye yatkınlık.
Tabii tüm bunların dışında içinde bulunduğumuz olağan üstü durumda artan ekran süreleri var. Covid – 19 nedeniyle okulların tatil olmasından dolayı çocuklarımız evde, daha çok ekran karşısında vakit geçiriyorlar ve fiziksel aktiviteleri ciddi oranda azalmış durumda. Araştırmalar bizlere ekran karşısında geçirilen her 1 saatlik sürenin erişkinlikte obez olma riskini %7 oranında arttırdığı gösteriyor. Yapılan son bir çalışmada gün içinde 4 saatten uzun süreyi ekran (televizyon, tablet, video, bilgisayar vb.) karşısında geçiren çocukların daha az fiziksel aktivite gösterdikleri ve VKİ’lerinin günde 2 saatten az süre ekran karşısında geçiren çocuklara oranla daha fazla olduğu gösterilmiştir.
Ve tabii en önemli noktalarından bir tanesi olan şekerli içeceklerden zengin beslenmenin obeziteye neden olan faktörlerin başında geldiği; fazla karbonhidrat ve şekerli içecek tüketen çocukların aynı zamanda mikronutrient eksikliği açısından da risk altında kaldığı bilinmektedir.
Öğün atlanmasının özellikle de kahvaltı yapılmamasının doğrudan obeziteye yatkınlık yarattığı çalışmalar ile gösterilmiştir
NELER YAPILABİLİR ?
· Çocuklarınıza, sağlıklı ara ve ana öğünler hazırlayın, bir oturuşta tüm yemeği bitirmesi için onları zorlamayın. Özellikle aileler çocuklarına tabağındakilerin hepsi bitirmesi zorlamakta bu da ilerde çocuklarda aşırı miktarda yemek yemeğe neden olmaktadır.
· Yüksek kalori, yüksek yağ alımı ve şekerli atıştırmalıklar yasaklanmamalı ancak sınırlandırılmalıdır.
· Çocuklar mutfağa girip yardım etmekten hoşlanırlar. Çocuklarınızdan ara ve ana öğünleri hazırlamak için yardım isteyebilirsiniz.
· Yeni besinleri denemeleri için cesaretlendirin. Çocuklarınızın en az sevdiği besinden başlayarak yemek yemesini sağlayın.
· Çocuklarınızı besinlerle ödüllendirme veya cezalandırmaktan kaçının.
· Çocuğunuzun fazla kilolu olduğunu düşünüyorsanız, mutlaka bir çocuk hekimi ve beslenme uzmanıyla görüşüp büyüme gelişme eğrilerini kontrol ettirin.
· Çocuğunuzun günlük besin ögesi ihtiyaçları ve alması gereken besinlerle ilgili bir beslenme uzmanına danışın.
· Küçük adımlarla başlayarak ufak değişiklikler yapmaya çalışın.
· Çocuğunuzun iştahına saygı gösterin. Ona özel porsiyonlar belirleyin ve ona özel küçük tabak ve bardak kullanın.
· Evde yüksek kalorili yiyecekler bulundurmamaya ve küçük yaştan itibaren çocuğunuzu hazır gıdalarla tanıştırmamaya özen gösterin.
· Şeker ve yağ içeriği yüksek besinlerin tüketiminden kaçının.
· Çocuğunuzu sağlıksız besinlerle ödüllendirmeyin. Bu davranış onlarda bu besinin güzel ve sağlıklı olduğu algısının oluşmasına neden olabilir.
· Televizyon ve bilgisayar başında geçen süre için limit koyun ve hareket etmesini sağlayın.
· Yemekleri sizinle birlikte yemek masasında yeme alışkanlığı kazanmasına yardımcı olun.
· Çocuğunuzla birlikte düzenli yapabileceğiniz bir aktivite geliştirin.
· Sevmediği besinler konusunda ısrar etmek yerine besinleri başka formlarda önüne koymayı deneyin. Birlikte alışveriş yapmak ve mutfağa girmek bu konuda yardımcı olacaktır.
· Su içme alışkanlığı kazanması konusunda destekçi olun.
· Ara öğünlerde sağlıksız besinler yerine sağlıklı alternatifler geliştirmeye çalışın.
Unutmayın ki; sağlıklı beslenme sadece sağlığımızı korumak içindir. İçinde kesin katı kuralların olmadığı, sadece kendi doğru seçimlerimizi içeren kendimizin yapabileceği bir planlamadır.
