Yalan davranışı 3-4 yaş arası çocuklarda sıklıkla görülür, (bütün oyuncaklarını yere döken çocuğunuza burayı kim dağıttı diye sorsanız , muhtemelen kendi dağıtmadığını babasının, annesinin, perilerin, kahramanların dağıttığını söyleyebilir, biz yetişkinler bunu yalan olarak nitelendirsekte aslında bu bir yalan değildir.
3-4 yaş dönemindeki çocukların gerçeklik duygusu daha oluşmamıştır gerçekle gerçek dışını ayırt edemezler ve bu yaş dönemi hayal dünyalarının en geniş olduğu dönemdir. Anlattıklarında sıklıkla hayali arkadaşları, özel güçleri olacaktır. ️Bu dönem çocuklara , hayali arkadaş, özel güç diye bir şey yok bunlar sadece masallarda olur gibi ifadeler kullanmayın bu gibi sözler hayal güçlerinin gelişmesine engel olacaktır.
️Bu dönemde yalan söylememe eğitimi vermeyin, yalan ayıp, günah gibi ifadelerden kaçının.
(5-7) yaş itibari ile gerçeklik kavramı, hayal gücü , soyut kavramlarla gerçeği ayırt edebilme yetisi yavaş yavaş oluşmaya başlar. Çocuklara genellikle sizin istemediğiniz davranışı yaptığında kızarak cezalandırıyorsanız , çocuklar anne – babanın sevgisini kaybetmemek için bazı durumlarda ( anne-babanın kızacağını düşündüğü yaramazlıklarında ) gerçeği çarpıtırlar ve bu o yaş dönemleri için normal bir davranıştır.
Yalan davranışının bir sorun olarak ele alınması için çocuğun 10 yaş ve ileri ki dönemlerde olması gerekir. Bu zamanlarda çocuk dikkatle izlenmelidir. Hangi durumlarda yalan söylüyor? Yalanın altında yatan asıl sebep ne? (Çocuk anne-babasının sevgisini kazanmak için , yeterli görünmek için , ilgi çekmek arkadaşları arasında popüler olmak için , eksik yönlerini telafi etmek için .. mi yalan söylüyor? Yalanın sonucunda çocuk için ne oluyor?
– Anne- Babalar Ne Yapmalı ?
– İlk ve en önemlisi anne-baba, bakım veren de dürüst ve tutarlı olmalıdır. Unutmayın ki çocuklar küçük yaştan itibaren ilk olarak bakım vereni model alacaktır. Çocukları kaç yaşında ne olursa olsun kandırmamanız gerekir ! (Örneğin; evden işe gitmek için çıkarken çocuk arkadan ağlamasın diye, sana oyuncak alıp geleceğim. Ve daha sonra eve oyuncakla gelinmez. ) Çocuklar çok iyi birer izleyici ve kaydedicidirler.
– Sevgi görmek ilgi çekmek için yalan söylerler. Çocuğunuzu neden-sonuç ilişkisi içinde sevmeyin. (Örneğin; uslu bir çocuk olursan seni çok seveceğim, yaramazlık yaparsan senin annen-baban olmam, başarılı bir çocuk olursan seninle gurur duyarım. ) Çocuk yanlış yaptığı durumlarda anne-babanın sevgisini kaybetmemek için yalana başvurur.
– Yalanın bir nedeni de özgüven eksikliğidir. Bu yüzden çocuğunuzun sık sık başarılarını kutlayın, başka çocuklarla, abisiyle ablasıyla onu kıyaslamayın. Unutmayın ki her çocuğun kendi dünyası, kapasitesi, yetenekleri birbirinden farklıdır. Çocuğunuzu tanıyın, önüne koyduğunuz hedefler onun yetenekleri ve kapasitesi yönünde olsun.
– Yalan davranışını anlatırken kalıplara sokmayın. (Beyaz yalan gibi) ( birinin iyiliği için, üzülmemesi için yalan söylersen bu kötü bir davranış değildir). Nedeni ve sonucu ne olursa olsun gerçeği saptırmak yalan davranışıdır. Ve yalanın iyisi kötüsü olmaz. Net olun.
– Dürüst davranışlarını takdir edin, ödüllendirin.
Nasıl ki çocuğunuz ilk kelimelerini sizin ağzınızdan çıkanlardan öğreniyorlar ileri ki yaşlarda da davranışlarını, iyi kötü huylarını sizden ve çevrenizden öğreniceklerdir. Çocuklarınız sizin birer modeliniz. Eğer siz iyi birer örnek olursanız dürüst ve tutarlı , her durumda sevginizi şefkatinizi üstlerinden eksik etmezseniz, onlar için iyi birer dinleyici ,anlayıcı olursanız ; eminim ki süreğen yıkıcı sorunlarla da karşılaşmayacaksınızdır.
