İştahsızlık, çocuğun ağız yoluyla beslenmesinde karşılaşılan, yaşanan isteksizlik durumudur. Bu nedenle çocuğun yeterli ve dengeli beslenmesi zorlaşır ve bazı hastalık ve özel durumların ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Bazı çocukların iştahlı bazı çocukların iştahsız olmaları pek çok nedene bağlı olabilir. Çocuğu iştahlı ya da iştahsız yapan faktörlerin başında onların iç dünyalarında yaşadıkları büyük önem taşır. Çocuğun bilinçaltına yerleşmiş bir endişe, üzüntü, nefret veya kıskançlık gibi bir duygu onun iştahını kesebilir. Bu nedenle iştahsız bir çocuk için öncelikle organik bir rahatsızlığının olup olmadığı araştırılırken diğer yandan ruhsal çatışmalarının olup olmadığı, duygusal bir sorunun bulunup bulunmadığı da araştırılmalıdır. Bu arada çocukların iyi gıda alamadıkları için problemli olabileceklerinin yanısıra problemli oldukları için de iştahsız olabilecekleri düşünülmelidir. Kısaca iştahsızlığın nedenlerini 3 ana başlıkta konuşursak;
Psikolojik Nedenler
Çocuklarda iştahsızlık genellikle psikolojik nedenlerle ortaya çıkar. Çünkü beslenme, çocuğun ebeveynlerine isteğini en iyi anlatabildiği araçlardan biridir. Çocuk tarafından yiyeceğin reddedilmesi, anne-babaya karşı kullanılan güçlü bir silahtır. Aile ve çocuk arasında yaşanan olumsuz yeme davranışının devam etmesi, duygu durum bozukluğuna kadar varan sorunlara neden olur. Yemek saatlerinde adeta kabuslar yaşanır, çocuk ve aile deyim yerindeyse savaşır. Genellikle de savaşı çocuklar kazanır.
Hastalıklar
Anemi (kansızlık), barsak parazitleri, enfeksiyon hastalıkları, hipertiroidi, diyabet, konjenital kalp hastalıkları, besin zehirlenmesi gibi hastalıklar henüz tanısı konmadan önce iştahsızlık şeklinde belirti verebilir. Çocuğunuzun birden iştah kaybını fark ettiyseniz vakit kaybetmeden sağlık kontrollerini yaptırınız.
Özel Durumlar
Diş çıkarma dönemi, ev değişikliği, taşınma nedeniyle hava değişimi, tatil nedeniyle evden uzaklaşma, anneden ya da babadan ayrılma (iş nedeniyle de olabilir) gibi nedenler geçici olarak iştahın azalmasına yol açabilir. Yeni duruma alıştıkça kısa sürede iştahsızlık ortadan kalkar.
İştahsızlık mı Yoksa Ailenin Çok Yemesini İstemesi Durumu mu?
Anne-babalar özellikle de anneler, kendilerinin uygun gördüğü miktarda yiyecek tüketmeyen çocukları için “iştahsız” kararını verebiliyorlar. Burada önemli olan anne-babalar tarafından dile getirilen bu şikâyetin, var olup olmadığının araştırılmasının yapılmasıdır. Bu amaçla kullanılabilecek en iyi yöntem, çocuğun sağlıklı sınırlarda büyümesini sürdürüp sürdürmediğinin kontrol edilmesidir. Eğer iştahsız çocukta büyümede herhangi bir sorun veya gerilik tespit edilmişse durumun daha araştırılması, üzerinde durulması ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Büyüme geriliği üzerinde durulması gereken bir sağlık problemi olmakla birlikte daha ilerleyen yaşlarda çocuklar üzerinde olumsuz psikolojik etkileri de görülmektedir.
İştahsızlık küçük yaş grubunda anne-babalar tarafından en çok dile getirilen sorunlardan bitanesidir. İştahla ilgili olarak ebeveynlerin bilmeleri gereken en önemli şey çocukların bireysel farklılıklar gösterdikleridir. Bu nedenle de başka çocuklara bakarak, onların yemek yeme davranışı ile kendi çocuğunuzun yemek yemesini kıyaslamak, çocuğunuzun daha az yediğini düşünmenize neden olabilir.
Anne-baba çocuğun da iştahsızlık sorunu olduğunu ifade ettiğinde ; öncelikle beslenme düzenlerinin nasıl olduğunu ve aile içindeki iletişimleri konuşulup hep beraber çözüm yolları araştırılmalıdır.
Çocukların yaş gruplarında en önemli ve en sık neden, bozulmuş ebeveyn-çocuk ilişkisi ve yanlış davranış modellerinin benimsenmesidir. Anne-babalar öncelikle kendi davranışlarını, tepkilerini irdelemeli, doğru modelleri benimsemelidir.
İştahsız çocuk ne zaman doktora danışılmalıdır?
İştahsızlık bir aydan uzun sürüyorsa, çocuk kilo kaybederse, son 3-6 ayda kilo almadıysa, boyu uzamıyor veya yetersiz uzuyorsa, hastalık belirtileri varsa, besinleri öksürüp kusuyorsa uzmanına danışılmalıdır. Ayrıca kilo kaybı, ateş, ağrı, yutma güçlüğü, karın ağrısı, sık ateşlenme, tekrarlayan öksürük, ishal, kabızlık, varsa çocuğun uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Çocuk, yemek istemediği zamanlarda neler yapılabilir?
-Çocuk yemek istemediği zaman anne-baba buna duygusal veya eylemsel olarak abartılı tepkiler göstermemelidir. Çocuk bu nedenle anne-babanın ilgisini çektiğini öğrenmemelidir. Ebeveyn olarak kararlı ve dikkatli olmalı, bu durumun yanlış davranış modeline dönüşmesine yol açmamalıdır.
-Her öğün için uygun-makul bir süre belirlenmeli. Süre bitiminde yemek yemek sonlandırılmalıdır.
-Sofrada sohbet edilmeli ve buna çocuk da dahil edilmelidir.
-Daima az-makul miktarda porsiyonlar verilmelidir. Hiç tüketmediği besinlere küçük porsiyonlarla başlanmalı ve tüketmediği besinleri farklı şekillerde sunulmalıdır.
-Masadaki davranışları sık sık övülmelidir.
-“Atıştırma, abur, cubur” alımını kurala bağlanmalı ve sınırlandırılmalıdır.
