İnek sütü protein allerjisi(İSPA) çocuklarda en sık görülen ve en erken ortaya çıkan besin alerjilerinden birisidir. Çocukluk çağında İnek Sütü Protein Alerjisi(İSPA) başlama yaşı genellikle ilk 6 aydır. Erkeklerde daha sık görülmektedir.
İSPA’ de klinik semptomlar anne sütü ile beslenen bebeklerde sıklıkla hayatın ilk aylarında, inek sütü içeren formül mamalarla beslenen bebeklerde ise genellikle mama alımını takiben günler veya haftalar içinde ortaya çıkar. İnek sütü allerjisi vücutta birçok organı etkileyebileceğinden neden olacağı sorunlar da değişkenlik gösterir. İnek sütü ve süt ürünlerinin yenmesinden sonra ortaya çıkan ve halk arasında kurdeşen adı verilen, kaşıntılı ve deriden kabarık lezyonlar veya atopik dermatit (egzema) adı verilen yanaklarda kollarda ve gövdede kaşıntılı, kızarık, kuru ve üzeri kabuklanan lezyonlar oluşması süt alerjisinden şüphelendirmelidir. Bazen süt alımını takiben hırıltılı solunum ve astım atağı oluşması da inek sütü alerjisini düşündürür. Bebekte tekrarlayan veya düzelmeyen ishal, dışkıda kan görülmesi, bazen kabızlık, kusma atakları ve kilo alamama, iştahsızlık gibi bulgularla kendini belli eder. Ağır alerji durumlarında hayatı tehdit eden ve adına anafilaksi dediğimiz şiddetli bir tablo ile de karşılaşabiliriz. Bu tabloda ani nefes daralması, şiddetli karın ağrısı ve kusma, tüm vücutta yaygın kızarıklık ve kabartılar oluşabilir. Acil tedavi gerekir.
İnek Sütü Alerjili Çocukta Beslenmede neler yasaklanmalı?
İnek sütü alerjisi olan çocukta diğer süt ürünlerini de içeren yoğurt, peynir, ayran, margarin tereyağ ve süt ürünleri ilave edilerek yapılan kek, kurabiye gibi yiyeceklerin de verilmemesi gerekir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde annenin diyetinden de süt ve süt ürünleri çıkarılmalıdır.
Süt Proteini İçermeyen Besinler:
İçecekler: Meyveli içecekler, meyve suları, soya sütü, maden suyu, gazoz
Ekmekler:Sütsüz ekmekler, Bileşiminde süt, yoğurt, peynir, süt tozu, süt kreması, kazein ve peynir altı suyu bulunmayan bisküvi ve krakerler.
Diğer tahıllar: Süt ve süt ürünlerini içermeyen tüm tahıl türleri, Makarnalar, pirinç, Mısır Soya, Formül mama içermeyen kaşık mamaları.
Tatlılar: Jelatin-Jöleler, meyve buzları ,süt ve süt ürünleri, Margarinsiz yapılmış kek kurabiye gibi tatlılar, meyve tatlıları. Bal, reçel, kahverengi veya beyaz sofra şekeri.
Yağlar: Tüm bitkisel sıvı yağlar. Sütsüz margarin
Meyveler: Tüm taze, dondurulmuş veya konserve meyveler
Kırmızı etler, Balık tavuk, hindi: Fırında, ızgarada pişirilmiş veya suda haşlanmış tüm et türleri. Etler pişirilmeden önce yoğurt veya süt ile marine edilmiş olmamalıdır.
Çorbalar: Et suyu ile hazırlanan çorbalar Sebze çorbaları Kurubaklagil çorbaları.
Sebzeler: Süt ve süt ürünleri eklenmeden hazırlanmış tüm taze, dondurulmuş veya konserve sebzeler.
Süt Proteini içeren Besinler
İçecekler: tüm süt çeşitleri, süt ve süt ürünleri ile hazırlanan tüm içecekler kahve kreması / kahve beyazlatıcı, sıcak çikolata, milkshake yoğurt, kefir, kremalı çorbalar
Ekmekler: Bisküviler, pastalar, muffinler, Waffle, Kek, krakerler ve diğer tüm hazır pastane ve market ürünleri.
Diğer tahıllar: Süt kazein veya diğer süt ürünleri ile hazırlanan veya ön pişirme işlemi uygulanan tahıllar. Erişte(süt ve süt ürünleri katılmadan hazırlanan erişte bulunabilir) Bazı pirinç unları.
Tatlılar: Kekler, kurabiyeler, Krem karamel, Pudingler, pastalar ve diğer tatlılar. Şerbetli sütlü tatlılar. Dondurma, kremalı paylar. Kazandibi, sütlaç, Muhallebi, profiterol, Tereyağlı tatlılar ve kurabiyeler. Bileşiminde süt veya margarin olan şeker türleri, çikolata karamel,
Yağlar: Tereyağı, krema, margarin süt ve süt ürünleri kullanılarak yapılmış mayonez ve mayonezli salatalar, soslar.
Meyveler: Süt tereyağı veya krema ile servis edilen meyveler.
Kırmızı etler, Balık tavuk, hindi: Süt ve süt ürünleri(kazein) içeren sosis ve salam türleri, köfteler, hamburger. Tereyağda kızartılmış etler.
Çorbalar: Kremalı çorbalar, Yoğurtlu çorbalar. Tarhana çorbası, Sütlü çorbalar, Tüm hazır çorbalar. Terbiyesinde süt olan çorbalar.
Sebzeler: Krema veya tereyağı ile hazırlanmış sebzeler. Soslu sebzeler. Sebze sufleleri.
Diğer Besinler: Bileşiminde süt,peynir, tereyağı, whey, kazein, kazeinatlar, kazein hidrolizatları, laktoz, laktoalbumin, laktoglobulin veya tereyağı aroması bulunan ürünler, margarin, bazı hazır galeta unları.
İnek sütü alerjisi olan çocukta beslenme nasıl düzenlenmeli?
İnek sütü Protein alerjisi olan 0-1 yaş grubu çocuklarda inek sütü içermeyen tam veya yoğun hidrolize özel mamalar kullanılabilir. Bu tür mamaların bulunamadığı durumlarda eğer soya sütü alerjisi yoksa soya bazlı mamalar da denenebilir. Günlük kalsiyum alımı hesaplanmalı ve gerekirse desteklenmelidir. Ayrıca bu yaş grubunda anne sütünün önemli olması nedeniyle emziren annelerin de süt ve süt ürünlerini tüketmemeleri gerekmektedir. Bu durumda annenin de kalsiyum desteğine ihtiyacı olacağı unutulmamalıdır. Süt, çocukluk yaş grubundaki en önemli protein kaynağıdır. Bu nedenle inek sütü alerjisi olan çocukların protein eksikliği ve büyüme gelişme yönünden yakın takip edilmeleri gereklidir. Tüm diğer çocuklar gibi inek sütü alerjisi olan çocuklara da D vitamini desteği yapılmalıdır.
Kalsiyum eksikliği nasıl önlenir? Kalsiyum içeren besinler nelerdir?
Hayatın ilk yılında anne sütü ile beslenme ve hidrolize mamaların kullanımı ile bebek genellikle yeterli miktardaki kalsiyumu diyetten alır. Kalsiyumun yeterli tüketilmesi, tüm yaş gruplarında önemlidir. Farklı yaş gruplarında alınması gereken günlük kalsiyum miktarı farklıdır. İnek sütü alerjisi olan çocuklarda da diyetle yetersiz alım durumunda kalsiyum desteği gereklidir.
Yaşlara göre kalsiyum gereksinimi:
Bebekler: 0-6 ay: 210 mg/ gün
7-12 ay: 270 mg/gün
Çocuklar: 1-3yaş: 500 mg/gün
4-8yaş: 800 mg/gün
9-13yaş: 1300 mg/gün
Kalsiyumdan zengin olan besinler arasında en çok kalsiyum içerenler süt ve süt ürünleri dışında; üzüm pekmezi, badem, koyu yeşil yapraklı sebzeler, taze nane, maydanoz, kuru fasulye, mercimek, nohut gibi baklagiller yanında, kuru incir ve bakla gibi besinler ve kuruyemişlerden de özellikle fındık ve fıstıktır. Bu besinlerden çocuğun seveceği ve yaşına uygun olanları yedirmek kalsiyum eksikliği gelişimini engelleyecektir.
İnek sütü alerjisi olan bebek anneyi emmeye devam etmeli mi?
İnek sütü alerjisi olan bebeklerin emzirilmesinde bir sakınca yoktur. Burada özellikle dikkat edilmesi gereken nokta annenin tükettiği süt ve süt ürünlerindeki süt proteininin anne sütü aracılığı ile bebeğe geçerek alerji oluşturma riskidir. Bu nedenle annenin de emzirme dönemi boyunca süt ve süt ürünleri tüketmemesi önerilir. Annenin de kalsiyumdan zengin besinlerle beslenmesi ve kalsiyum içeren mineral desteği alması önerilir.
İnek sütü alerjisi olan çocuğa keçi sütü verilebilir mi?
İnek sütü ile keçi sütü birbirine çok benzerdir ve inek sütüne alerjisi olan bir çocuğun keçi sütüne de reaksiyon gösterme olasılığı %80’dir.İnek sütü alerjisi olan çocuklara keçi sütü (koyun sütü, deve sütü, at sütü) verilmemelidir.
İnek sütü içeren gizli besin tehlikeleri ?
İnek sütü alerjisi olan çocuklarda sadece süt ve süt ürünlerinden sakınmak her zaman yeterli olmayabilir. Bunun en önemli nedeni süt ve süt ürünlerinin birçok hazır gıda maddesinin içinde tatlandırıcı ve katkı maddesi olarak bulunmasıdır. Örneğin süt ve süt tozu ile terbiye edilmiş etten hazırlanan köfte veya ızgara et gibi bir besin maddesinin alımını takiben çok ciddi reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Sosisin içine bir süt proteini olan ‘kazein’ ilave edildiğinden reaksiyon geçirme riski vardır. Bu nedenle inek sütü alerjisi olan hastaların hazır köfte, içeriği bilinmeyen hamburger köftesi ve sosis yemeden önce, lokantalarda kırmızı etle hazırlanan yemekleri yemeden önce mutlaka içeriği kontrol etmeleri önerilir. Ayrıca ketçap veya birçok çeşni verici soslar da süt veya süt tozu içerdiğinden alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
