Çocuklarda diyabeti tatilde de takipte olun!

Diyabet, okul çağı çocuklarında da artık giderek daha fazla görülen bir sağlık sorunu. Yarıyıl tatili ise doktor kontrolleri için iyi bir fırsat.

2017 yılında yayınlanan ve ulusal verilerle Türkiye’de yaşayan çocuklarda diyabet sıklığı hakkında bilgi veren ulusal çalışmaya göre; ülkemizde her yıl yaklaşık 2000-2500 çocuk yeni tanı alıyor. Ortalama tanı yaşı ise 10 yaş civarında.

Özellikle tedavi sürecinde çok sıkı bir takip gerektiren Tip 1 diyabet için aile, okul ve diyabet ekibinin sürekli iş birliği en kritik nokta. Genel olarak diyabet, yenidoğan dönemi dahil her yaşta ortaya çıkabiliyor. Yenidoğan döneminde ortaya çıkan diyabet ‘Neonatal Diyabet’ olarak adlandırılırken bu diyabet Tip1 diyabetten farklı olarak genetik faktörlerle ilişkili oluyor. Tip 1 diyabet ise genellikle belirli bir yaştan sonra ortaya çıkıyor ve sıklıkla ilkokul ile kreş dönemindeki çocukları etkiliyor.

Durum böyleyken Tip 1 diyabeti önceden tespit etmek,tanımak ve ebeveynlerin atacağı adımların hayati önemi çok büyük. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Doç. Dr. Sebahat Yılmaz Ağladıoğlu, bu yazımızda Tip 1 diyabete dair en önemli noktalar hakkında anne ve babaları bilgilendiriyor…

Tip 1 diyabet

Tip 1 diyabetin çocuklarda görüldüğü 2 yaş aralığı mevcut. Biri 5-7 yaş, yani ilkokul dönemiyken diğeri de ergenlik dönemidir. Ancak son yıllarda tüm dünyada ve ülkemizde de daha küçük yaşlarda çocuklarda da görülme sıklığı artmıştır.

Diyabet, yani şeker hastalığı insülin eksikliği ya da etkisizliği sonucu ortaya çıkan kan şekeri yüksekliği olarak tanımlanırken, Tip 1 diyabet ise pankreasın adacık hücrelerinde oluşan hasar ve yıkım sonucu, insülin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Tip 1 diyabetin tam nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, otoimmunite (vücudun kendi hücrelerine karşı savaş başlatması) ve çevresel faktörler suçlanıyor. Genelde küçük yaş çocuklarda ortaya çıkmasına rağmen yaşamın 12. ayından sonra her yaşta ortaya çıkabiliyor.

Tedavi süreci büyük dikkat istiyor

Tip 1 diyabet ömür boyu süren insülin bağımlılığını gerektiren bir durum ve tek tedavi yöntemi eksik olan insülinin yerine konması… Günümüzde sıklıkla, çoklu insülin şeması denilen günde 3 kez kısa ve 1 ya da 2 kez uzun etkili insülinlerin cilt altı enjeksiyonunu içeren tedavi şeması uygulanıyor. Bu tedavi şemasında çocuğun günde 7-8 kez parmak ucundan kan şekerinin ölçülmesiyle birlikte yapılacak insülin dozlarının ayarlanması ise bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta. Çoklu insülin şeması yerine insülin pompa ve kan şekeri ölçüm sensörleri ile çok daha konforlu ve iyi metabolik kontrole sahip olmak mümkün.

Yeni teknoloji ve tedaviler umut veriyor

Şu anki bilgiler ışığında diyabet olacağımızı bilmek ya da gelişebilecek diyabeti önlemek mümkün değil. Özellikle ömür boyu insülin kullanımını gerektiren ve önlenmesi mümkün olmayan Tip 1 diyabette, son yıllarda yeni insülinlerin ve gelişen diyabet teknolojilerinin desteğiyle diyabetliler sağlıklı, normal ve başarılı bir ömür sürdürebilir hale geldi.

Diyabet takibinde hayat kurtaran 3 kural!

1. Çocuğunuzun diyabet takibini aksatmayın. Unutmayın; ailenin, okulun, çocuğun ve diyabet ekibinin sıkı bir iş birliği halinde olması gerekiyor.
2. Sağlıklı beslenme, basit karbonhidrat dediğimiz şekerden uzak beslenme alışkanlığını tüm çocuklarınıza aşılayın ve sporun her koşulda hayatlarında var olmasını sağlayın.
3. Diyabet tanısı alan çocuklarda hedef, HbA1c denilen üç aylık kan şekeri ortalamasının 7,5’in altında tutulmasıdır. Sık kan şekeri ölçümü, diyabet ekibi ile yakın temas içinde olmak tüm bu hedeflerin yerine getirilebilmesi için oldukça önemlidir. Bu hedefe ulaşabilmek için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Günde 5 veya daha fazla sayıda kan şekeri ölçümü yapmak.
• Yemek öncesi insülin dozlarını her öğüne uygun insülin/karbonhidrat oranı kullanarak düzenlemek.
• Yemek öncesi insülin yapmadan önce kan şekerini kontrol etmek.
• Gün içindeki ara öğünler için ek insülin yapmak.
• Düzenli egzersiz yapmak (haftada en az 3 gün).

Hangi belirtiler tip 1 diyabete işaret?

Tip 1 diyabet oldukça gürültülü bir tablodur, semptomlar başlar ve hastalar birkaç hafta içinde tanı alır. Ailelerin kimi bulgulara sahip çocuklarda gecikmeden doktora başvurmaları gerekir. Çünkü diyabet tanısı erken konduğu takdirde, diyabetik koma denilen hayati tehlikeye sebep olan durum oluşmadan tedavi sürecine başlanmış olunur. Bu bulgular arasında ise;

• Çok su içme,
• Çok idrara çıkma,
• İdrar kaçırma,
• Alt ıslatma,
• İştah artışına rağmen çocukta kilo kaybı ve zayıflama,
• Halsizlik,
• Ağızda aseton gibi koku yer alıyor.