Eğitim hayatı çocuk için yepyeni bir sosyal çevre anlamına geliyor. Bazı çocuklar bu sosyal çevreye uyum sağlamada zorluklarla karşılaşabiliyor. Aslında okul fobisi bir anda ortaya çıkan bir durumdan ziyade, okul öncesi dönemde anne babanın çocuğu yetiştirme şekliyle ilgili geçmişe dayanan bir tutumun sonucudur.
Okul fobisi nedir?
Okul fobisi çocuğun anne babadan ayrılma kaygısıyla ortaya çıkan ve okuldan korkmalarına neden olan bir tür ayrılma anksiyetesidir. Ancak eğitim döneminin başlangıcında ağlayan her çocuğun okul fobisi yaşadığını söylemek yanlış olur. Eğer çocuk günler hatta aylar geçmesine rağmen bu duruma adapte olamamışsa yanında annesi olmadan sınıfta tek başına kalamıyorsa, evden ve sevdiklerinden ayrılamıyorsa okul fobisinden bahsedebiliriz.
Ailenin çocukla kurduğu yanlış iletişim ve davranışlar okul fobisine neden olabiliyor
Çocuğunun başına bir şey gelecek kaygısıyla onu aşırı korumacı bir tutumla yetiştiren ailelerin çocuklarında okul fobisine daha sık rastlamaktadır. Bu tip çocuklarda özgüven kaybı oluştuğu için sosyal ortamlarda kendine güveni azdır. Ailesi tarafından özenle büyütülmüş ve tüm istedikleri karşılanan çocuklarda da okul fobisine daha fazla rastlanmaktadır. Ayrıca anne babanın çok kaygılı kişiler olması, annenin çocuğun bireyselleşmesine izin vermemesi, aileye bir kardeş gelmesi ya da bir yakının kaybı tetikleyici faktörler olabilir. Sosyal fobi, davranış bozukluğu, öğrenme güçlüğü, zeka geriliği ve depresyon da okul fobisine neden olur.
Yapılan araştırmalar çocuğun okul öncesi yaşlarda sosyal ilişkiler kurmayı öğrenmesi ve yeni girdikleri ortamlara uyum sağlamaları için okul öncesi eğitimin gerekli olduğu yönündedir. Okul fobisini yenmek için ailelerin çocuklarıyla olan iletişimini ve davranış şeklini gözden geçirmeleri faydalı olacaktır.
6-10 yaş gurubu çocuklarda daha sık rastlanıyor
2-3 yaş arasındaki çocuklar psikolojik, fizyolojik ve zihinsel gelişim açısından anneye daha bağlı oldukları için anneden ayrılmaları ve bunu yarattığı sıkıntılarda baş etmeleri çok daha zordur. 5 yaş grubundaki çocukların bu dönemde anneden daha kolay ayrılması beklenir ve çocuğun bireyselleşme süreci anne baba tarafından desteklenmelidir. Okul fobisi en çok 6-10 yaş gurubu çocuklarda rastlanır. Okul fobisi yaşadığı fark edilmeyen çocuklarda adaptasyon ve öğrenme güçlükleri, arkadaşlarıyla iletişim kuramama gibi problemler görülebiliyor.
Çocuğunuzdaki belirtileri gözlemleyin
Anne babadan ayrılma sırasında ağlama krizleri yaşar
Sık sık karın ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, titreme gibi fiziksel şikayetler vardır
Sürekli anne babasının etrafında dolaşarak aşırı bağımlı davranışlar sergiler
Geceleri uyumakta zorlanır, kabuslar görür ve karanlıktan korkar
Çocuk okula gitmeyi reddettiği için anne babasını okula gitmeme konusunda sürekli ikna etmeye çalışır. Okula gitmemekte direnir.
Tek başına kaldığında kendini güvende hissetmez
Neşesiz ve enerjisiz olur
Nedensiz ağlamalar görülür
Okul ve aile sorunun çözülmesi için işbirliği içinde olmalı
Anne baba çocuğun isteksizliği karşında asla sert, yargılayıcı ve tehditkar davranmamalıdır. Çünkü çocuk onu huzursuz eden bir durum yüzünden aslında duygusal bir tepki vermektedir. Öfkelenmek yerine sakin ve sabırlı bir şekilde çocukla iletişim kurup onun kaygılarını anlamaya çalışmak doğru bir adım olacaktır. Kaygılı bir çocuğa gün içinde neler yapacağınızı anlatarak kaygılarının azalmasını sağlayabilirsiniz. Okula neden gitmesi gerektiği, okulda sadece derslerin olmadığı, yeni arkadaşlar edinebileceği ve ders dışında da eğlenerek vakit geçirebileceği anlatılmalıdır. Yeni öğretmenden ya da arkadaşlarından kaynaklanan bir sıkıntı olup olamadığı araştırılmalıdır. Okulda başarılı olamadığı ya da anlayamadığı dersler yüzünden öğretmeninden sert tepki görmesi, uygun olmayan sınıf düzeni, arkadaş çevresi tarafından alay edilmesi okul fobisine neden olur. Okul fobisi olduğu tespit edilmiş bir çocuğa öğretmen daha özel davranmalı, çocukla daha samimi bir ilişki kurmaya çalışmalıdır. Başarılı olduğu derslerde sınıf içinde ödüllendirilmelidir.
Okula gitmek istememesine hangi durum ve duygunun neden olduğunu bulup, sorunun çözülmesi için çalışılmalıdır. Sorun ortadan kalkmazsa ilerleyen dönemlerde okul fobisi ağırlaşarak depresyona dönüşebilir.
