Bronşların genişlemesi ile karakterli bir hastalıktır. En önemli belirtisi öksürük ve balgam çıkarmadır. Balgam, özellikle sabahları ve çok miktarda olup çoğunlukla yeşil renklidir. Bronş genişlemesi, kalıcı bir durum olduğu için bu şikayetler senelerce ve yaz-kış devam eder. Bronşların normal yapısı bozulmuş, bronşları temizleyen mekanizmalar ortadan kalkmıştır. Bu durum, bakterilerin kolayca alt solunum yollarına yerleşerek çoğalmalarına zemin hazırlar. Bu nedenle bronşektazi hastaları sık tekrarlayan alt solunum yolu enfeksiyonlarından muzdariptirler. Enfeksiyon varlığı, kendini ateş, öksürük ve balgamda artış, balgam miktarı ve koyuluğunda artma ve balgam renginin yeşilden sarıya dönmesi ile kendini gösterir.
Bronşektazinin Nedenleri Nelerdir?
Bronşektazinin en yaygın nedeni çocukluk çağı hastalıklarının ağır ve uzun süreli geçirilmiş olmasıdır. Özellikle kızamık ve boğmaca, bronşektazi gelişimine zemin hazırlar. Çocukluk çağı aşılarının yaygınlaşması sayesinde günümüzde bu hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan bronşektazilerde de bir azalma görülmektedir.
Bronşektazinin bir başka nedeni bronşta herhangi bir şekilde oluşan darlıklardır: yabancı cisim, büyümüş lenf bezi ve her türden anormal doku lezyonu darlığın ilerisindeki bronşta genişlemeye neden olur.
Doğuştan gelen bazı hastalıklar (kistik fibrozis, akciğerde anatomik bozukluklar gibi), bağışıklık sistemi hastalıkları, astım, KOAH ve bazı sistemik iltihabi hastalıklarda da bronşektazi gelişebilir.
Her bronşektazi hastasında, bronşektazinin nedeni araştırılmalıdır.
Bronşektazi tanısı nasıl konur?
Klinik öykü, akciğer grafisi ve yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi ile kesin tanı konur. Sonraki aşamada bronşektazi nedenine ilişkin bir dizi kan ve görüntüleme testleri yapmak gerekebilir. Bronşektazinin nedeni anlaşıldığında tedavi de ona göre değişiklik arz edecektir.
Bronşektazi nasıl tedavi edilir?
Bronşlardaki genişleme kalıcı olduğundan kesin tedavi, ameliyatla akciğerin bronşektazili bölgesinin alınmasıdır. Ancak ameliyat, sadece bir akciğerin bir veya iki lobunu tuttuğunda geçerlidir. Yaygın bronşektazi alanları varlığında hastanın yaşı ve genel durumu dikkate alınarak akciğer nakli düşünülebilir.
Diğer tedaviler birkaç başlık altında toplanabilir:
Genel Yaklaşım
- Aktif ve pasif sigara içiciliğinin önlenmesi
- Yeterli beslenme ve bol sıvı tüketilmesi
- Grip (influenza) ve zatürre (pnömokok) aşıları
- Kızamık, boğmaca ve suçiçeği aşıları
- İlerlemiş hastalıkta oksijen
- Kistik fibrozisli olguların özel merkezlerde izlenmesi
Bronş Hijyeni (temizliği)
- Postüral drenaj: özellikle sabahları bronşlarda birikmiş balgamın kolayca çıkarılabilmesi için hastaya özel pozisyon verdirilerek göğüs bölgesine ve sırtına hafif darbeler halinde vurulması
- Bronşların temizleme mekanizmalarını artıran cihazlar (flutter, insentif spirometri)
- Hava yollarını nemlendirmek ve balgam koyuluğunu inceltmek amacıyla serum fizyolojikle ya da balgam yumuşatıcı ilaçlarla buhar tedavisi (nebülizasyon)
- Rekombinant DNase inhalasyonu: Kistik Fibroziste etkin ve yararlı
İlaçlar
Antibiyotik: sadece enfeksiyon varlığında kullanılır. Ancak, bazı hastalarda koruyucu olarak belirli zaman aralıklarıyla (örneğin ayda bir) uygulanabilir.
Nefes açıcı ilaçlar: Bronşektazinin ileri evrelerinde ve enfeksiyon atakları sırasında nefes darlığı da hastalığa eşlik edebilir. Bu gibi durumlarda solunum yoluyla alınan ilaçlar tedaviye eklenir.
Balgam çıkarmayı kolaylaştırıcı ilaçlar.
