Botox botilinum toksini özellikle konservelerde üreyen ve besin zehirlenmesine neden olan Clostridium botilinum adlı bir bakterinin oksijensiz ortamda ürettiği toksindir. Konserve zehiri olarak da bilinmektedir. 7 tane seotipi bulunmaktadir (A,B,C1,C2,D,E,F,G) Bunlardan C2 dışındakilerin hepsi nörotoksik özellik taşımaktadır. Serotip A en potent olanıdır, insanda botilizm yapan tipleri ise A,B,E nadiren de C ve F dir.
Botox sinirlerden kaslara giden iletiyi geçici olarak durdurarak etki göstermektedir. Böylece enjekte edildiği bölgedeki kasların hareketleri engellenerek bu kasların hareketleri sonucu oluşan kırışıklıkları ortadan kaldırır.
Botox, oftalmoloji, nöroloji, Üroloji, Gastroentoroloji, Fizik tedavi gibi bir çok tıp dalında çok çeşitli hastalıkların tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır. Estetik Amaçlı olarak ise Botox 1990’lı yılların başından itibaren yüzdeki kırışıklıkların giderilmesi amacıyla dünyada yaygın bir kullanım alanı bulmuştur.
Özellikle alındaki çizgiler ve göz kenarındaki kaz ayağı tabir edilen çizgilerin giderilmesinde çok başarılı sonuçlar verdiği görülmüştür. Bu bölgelerdeki kırışıklık çizgilerinin yüz gençleştirme ameliyatlarıyla düzeltilmesinin çok güç olması botox’un estetik cerrahideki önemini daha da arttırmaktadır. Yüz germe ameliyatı yapılan pek çok kişiye daha iyi bir sonuç elde etmek için beraberinde botox uygulaması da gerekmektedir. Botox’un kaş kenarlarını yukarı kaldıran bir etki yapması ve kaş düşüklüğü olan kişilerde bu problemin düzeltilmesini de sağlaması bir diğer avantajıdır.
Botox’un kırışıklıkları düzeltmek amacıyla uygulanması, yüzdeki belli noktalara çok ince uçlu bir iğne ile enjeksiyon yapılması şeklindedir. İşlem yaklaşık 5 dakika sürer ve sadece ince bir iğnenin batmaları şeklinde hissedilen çok kolay tolere edilen bir işlemdir. Uygulamanın etkileri 2 ila 3 gün sonra ortaya çıkar, doruk etkisi 14-21. günlerde meydana gelir, kalıcılığı isee 4 ila 6 ay boyunca devam eder. İlk uygulamada 4 ay kadar kalıcı olan botox etkileri bir kaç uygulamadan sonra 8 aya kadar uzayabilmektedir. Uygulama sırasında önemli bir şişlik ve kızarma oluşmaz ve kişi hemen günlük aktivitelerine dönebilir.
Botox enjeksiyonları yüzün üst bölgesinde özellikle alın çizgilerinin, kaş çatma çizgilerinin, ve göz kenarındaki çizgilerin (kaz ayağı) düzeltilmesinde çok etkili olmaktadır. Ayrıca yüzün üst bölgelerine uygulandığında kaşları kaldıran bir etki de oluşmaktadır.
Yüzün alt bölgesinde ise dudak üzerindeki çizgilere ve boyundaki dikine bantlara ve çene ucunda yine mimik kaslarının kasılmalarına bağlı olarak ortaya çıkan küçük küçük çukurlanma tarzındaki kırışıklıklarda da uygulanabilmektedir. Ancak bu bölgelerde yüzün üst bölümlerindeki kadar etkili sonuçlar oluşmadığından uygulaması daha kısıtlı kalmaktadır. Botox aşırı terleme tedavisi içinde kullanılmaktadır. Uygulanan hastalarda baş ağrısı ve migrene de iyi geldiği tesadüf olarak tespit edilmiştir.
Hastalar Botox uygulaması açısından kas tonusuna göre 3’ ayrılır.
1) Kinetik hasta: mimik kası aktivitesi ile emosyonel durum arasında uyum vardır. Eğer hasta konuşurken şaşırmış ifadesi verecekse Alın kası kasılır ve kaşlar yukarı kalkar. Eğer sinirli veya ciddi ifade takınacaksa kaşları arasındaki kaslar kasılır. Bu grup hasta botox için en iyi adaydır. En uzun Botox etkisi bu hasta grubundadır, 7-9 ay veya daha uzun sürer. Genelde yılda bir tekrar gerekir.
2) Hiperkinetik hasta: Kişilerin çoğu bu gruptandır kas aktivitesi ile emosyonel durum arasında uyum kaybolmuştur. Kas hareketleri emosyonel ifadenin oluşumundan daha hızlıdır. Örneğin spiker sakin bir şekilde konuşurken mimik kası hareketleri şaşırmış ya da ciddiymiş gibi bir görünüm ortaya çıkarabilir yani istemsiz kasılırlar. Bu hastaların tedavisi daha zordur. Sonuçlar 4-6 ay hatta daha kısa sürer, yılda 2-3 defa tekrar gerekir.
3) Hipertonik hasta: Mimik kasları hiç gevşemez, devamlı aktiftir, derin kırışıklıklara ve çizgilere yol açar. Tedaviye en çok ihtiyacı olan gruptur ama tedavi oldukça zordur. En kısa etki bu hastalardadır. Kırışıklıklar tamamen geçmez, kas kontraksiyonları 1-2 ay için bloke edilebilir. Bu hastalar önce hiperkinetik sonra kinetik duruma getirilmeye çalışılmalıdır. Yılda 4-5 tdv gerekir, ek olarak dolgu materyalleri de kullanmak gerekebilir.
Bazen botox kullanılmaması gereken durumlarla da karşılaşabiliriz, bunlar; Myastenia Gravis gibi motor nöron ve nöromuskuler bileşke hastalıkları, Gebelik ve süt verme dönemi, aminoglikozid antibiyotiklerinin kullanımı sırasında ve botox allerjisi şeklinde sıralanabilir. Bunedenle botox kullanılmadan önce kişide bu gibi durumların var olup olmadığı iyice sorgulanmalıdır.
Botox uygulaması kalıcılığı çok uzun olmayan ve kalıcılığı için tekrar edilmesi gereken bir yöntem olmakla birlikte ameliyatsız, kolay ve ucuz bir tedavi olması nedeniyle günümüz estetik cerrahisinde çok tercih edilmekte ve uygulanmaktadır. Botox dünyada milyonlarca kişiye uygulanmış ve hiçbir ciddi komplikasyonla karşılaşılmamıştır. Yanlış uygulamalarda oluşabilecek komplikasyonlarda birkaç ay içinde geri döneceğinden pek önemli kabul edilmeyebilir. Ancak deneyimli bir hekim tarafından uygulanması hem bu komplikasyonların oluşmaması hem de daha etkin sonuçlar alınması bakımından önemlidir.
