Canlı vericiden böbrek nakli nasıl yapılmaktadır?
Canlıdan böbrek nakli güvenli ve başarılı bir tedavi yöntemidir. Canlıdan böbrek nakli sonrası birinci yılın sonunda hastaların %96’sında sağlıklı ve diyalizden uzak bir yaşam sağlanmaktadır.
Ülkemizde yasal olarak dördüncü dereceden akrabalara kadar organ nakline izin verilmektedir. Dördüncü derece akraba dışındaki canlı vericilerden organ nakli ancak etik kuruldan izin alındıktan sonra mümkündür. Bu tür canlı vericilerden yapılan ameliyatlarda, hasta ve böbrek vericisi önceden ayrıntılı olarak incelenir, hazırlanır ve en uygun şartlar oluştuğunda nakil gerçekleştirilir.
Sevdiğiniz birine iyilik yapmak, yardım edebilmek her zaman için güzel bir duygudur. Üstelik kendi vücudunuzdan bir organı bağışlayarak sevdiğiniz yakınınızın iyi bir yaşam sürmesini sağlamanın mutluluğu hiçbir şeyle kıyaslanamaz.
Bu güzel duygulara rağmen, böbreklerinizden birini bağışlamak ilk anda sizi ürkütebilir ve ileri dönemde kendi sağlığınız yönünden endişeye yol açabilir.
Bu konuda şunu unutmayın!
Böbrek bağışına karar verdiğinizde öncelikle sizin sağlığınızın zarar görmemesi için çok ayrıntılı incelemeler yapılacak, ancak daha sonra organ bağışınız kabul edilecektir. Bu incelemeler sırasında en küçük bir tereddüt oluşursa, durum size ve hastanıza bildirilerek başka bir verici aranacaktır.
- Böbreğinizi bağışlamanız için üst yaş sınırı yoktur. 65 yaş üzerinde genelde tüm organlar ile beraber böbrekler de yaşlanır ve fonksiyon bozuklukları daha sık görülür. Ancak, incelemeler olumlu çıkarsa bu yaşın üzerindeki kimselerin de organ bağışlamalarına izin verilir.
- 18 yaşından küçük bireyler yasa gereği canlı verici olamaz.
- Yapılacak incelemeler sırasında o an için böbrek fonksiyonlarınız yeterli bulunsa bile, daha önceden ciddi bir böbrek hastalığı geçirdiyseniz, tansiyonunuz yüksek bulunursa veya şeker hastalığı saptanırsa ileride böbrek yetmezliği riskinizin yüksek olduğu düşünülürse böbrek bağışınız kabul edilmeyecektir.
- Hastanızı böbrek yetersizliğine götüren neden ailevi bir özellik taşıyorsa en az 30 yaşında olmanız ve yapılacak incelemeler sonucunda, sizde bu böbrek hastalığına ait hiçbir belirtinin saptanmaması gereklidir.
Böbrek vericisi ile hasta arasında kan grubu uyumu nasıldır?
- Böbrek nakli yapılabilmesi için alıcı ve verici arasında, öncelikle kan gruplarının uyumlu olması şartı aranır. Kan grupları 0, A, B ve AB olmak üzere dörde ayrılır.
- 0 kan grubu sadece 0 kan grubundan organ alabilir, tüm kan gruplarına (0,A,B ve AB) organ verebilir.
- AB kan grubu tüm gruplardan (0, A, B ve AB) organ alabilir, sadece AB kan grubuna organ verebilir.
- A kan grubu A ve 0 kan gruplarından organ alabilir, A ve AB kan gruplarına organ verebilir.
- B kan grubu B ve 0 kan gruplarından organ alabilir, B ve AB kan gruplarına organ verebilir.
- Rh (+), Rh (-) uyumu organ nakli sırasında önem taşımaz.
Böbrek vericisi ile hasta arasında doku grupları uyumu nasıldır?
Böbrek naklinde, kan grubu uyumu dışında, dokular arasında da iyi bir uyum bulunması yararlıdır.
Doku uygunluğu testleri böbrek vericisi ile nakil yapılacak hastanın vücudundaki organların birbirine benzerliğini araştırır. İki bireyin dokuları birbirine ne kadar benziyorsa nakledilen organın, hastanın vücudu tarafından reddedilmesi olasılığı da o kadar azdır. Ancak yine de tek yumurta (birbirinin tıpa tıp aynı olan) ikizleri arasında yapılan organ nakillerinde bile nadiren de olsa nakledilen böbreğe karşı ret cevabı gelişebilir. Genellikle anne ve babaların dokuları, çocukları ile kısmi bir uyum gösterir. Kardeşler arasında ise tam uyum veya orta derece uyum gözlenebilir, bazen de tam bir doku uyumsuzluğu görülebilir.
Hiç doku uygunluğu olmayan bireyler arasında da böbrek nakli yapılabilir, ancak bu tip nakillerde ileriki yıllarda ret riski %5 daha fazladır.
Organ bağışından önce vericilerde yapılan incelemeler nelerdir?
Burada amaç öncelikle planlanan böbrek nakli operasyonunun verici için herhangi bir olumsuzluk getirmemesi, vericiye bir zarar gelmemesidir. Bu nedenle bir böbreğini bağışladığında, tek böbrekli kalmasının verici açısından sorun yaratmayacağından emin olunmaya çalışmak ilkesinden hareket ederek ayrıntılı incelemelere gereksinim vardır. Bu incelemeler aşağıda sıralanmıştır:
- Fizik muayene
- İdrar incelemesi ve böbrek fonksiyon testleri
- Kan İncelemeleri
- Bakteriyolojik incelemeler
- İmmunolojik inceleme ve değerlendirme
- Radyolojik incelemeler (Karın Ultrasonografisi, Renal BT Anjiografi, Böbrek Sintigrafisi, Kadınlarda Meme Ultrasonografisi, Mammografi)
- Gerekli muayeneler ( Kadın Hastalıkları, Psikiyatri, Kardiyoloji, Göğüs Hastalıkları)
- Lüzumu halinde diğer tetkik ve muayeneler
Yapılan tüm bu incelemeler sonuçlandıktan sonra Organ Nakil Konseyimizin oy birliği ile verici adayının böbrek vermesine onay veya ret kararı verilir.
Böbrek naklinden önce hastalarda yapılan incelemeler nelerdir?
Böbrek yetmezliğinde en iyi tedavi yöntemi olan böbrek naklinden önce verici gibi alıcının da çok iyi araştırılması gerekir. Bu değerlendirmenin amacı, nakilden sonra ortaya çıkabilecek olumsuzlukları önceden anlamak, bunları önlemeye çalışmak ya da önlenemiyorsa hastaya bu konuda bilgi vermektir. Değerlendirmemizi şu şekilde sıralayabiliriz:
- Fizik muayene
- İdrar incelemesi ve böbrek fonksiyon testleri
- Kan İncelemeleri
- Bakteriyolojik incelemeler
- Radyolojik incelemeler
- İmmunolojik inceleme ve değerlendirme
- Gastroskopi (Midenin endoskopik incelenmesi)
- PPD/Quantiferon testi (Verem testi)
- Gerekli muayeneler (Kadın Hastalıkları, Psikiyatri, Kardiyoloji, Göğüs Hastalıkları, Gastroenteroloji, Diş muayenesi)
- Lüzumu halinde diğer tetkik ve muayeneler
Nakile uygunluk kararı nasıl verilir?
Yukarıda bahsettiğimiz tüm bu incelemelerden sonra Organ Nakli Konseyimizden alıcı ve verici adaylarının yapılan tüm tetkikleri tekrar gözden geçirilip nakil onayı veya ret kararı oy birliği ile çıkar. Her iki kararda da temel amaç hastamız ve vericisi için en iyi olanın yapılmasıdır. Uygunluk kararı verildiğinde:
- Operasyon için öncelikle gün belirlenir. Operasyon deneyimli organ nakli cerrahlarımız tarafından gerçekleştirilir.
- Nakilden hemen öncesinden başlanarak ve sonrasında da devam etmek üzere bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılır. Nakil hastalarının hastanede yatış süresi olağan koşullarda 1 hafta ile 10 gün arasında değişir. Bu süreçte günlük kan tahlilleri ve idrar çıkışı izlemi ile hasta takip edilir ve ilaç dozları ayarlanır.
- Hastanın taburculuğunu takiben Genel Cerrahi ve Nefroloji Polikliniğinde Organ Nakli ekibi tarafından izlemi sürdürülür.
