Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu konu hakkında bilgiler verdi.
Bel ağrısı, insanların doktora gitmesinin veya iş kaybının en yaygın nedenlerinden biridir ve dünya çapında engelliliğin önde gelen sebeplerindendir. Çoğu insan ömrünün bir döneminde en az bir kez bel ağrısı çeker.
Neyse ki, çoğu bel ağrısı ataklarını önlemek veya hafifletmek için önlemler alabilirsiniz. Bel ağrısına yakalanmak önlenemese bile, evde basit tedavi ve uygun vücut mekaniği ile genellikle birkaç hafta içinde belinizi iyileştirir ve işlevselliğini korursunuz. Bel ağrısını tedavi etmek için nadiren cerrahi gereklidir.
Belirtiler
Bel ağrısının belirtileri ve semptomları şunlardır;
• Kas ağrısı
• Bıçak saplanır gibi ağrılar
• Bacağa yayılan ağrı
• Eğilme, kaldırma, ayakta durma veya yürüme ile kötüleşen ağrı
• İstirahatle ile düzelen ağrı
Ne zaman doktora görünmeli
Bel ağrısının çoğu, genellikle birkaç hafta içinde evde tedavi edilir ve kişisel bakım ile yavaş yavaş iyileşir. Bel ağrınız birkaç hafta içinde düzelmezse, doktorunuzla görüşün.
Nadir durumlarda, bel ağrısı ciddi bir tıbbi soruna işaret edebilir. Bu durumda bel ağrınız varsa hemen tıbbi yardım alınız.
• Bağırsak veya mesane sorunları olursa
• Ateş eşlik ederse
• Travma sonrası ortaya çıkarsa
Aşağıdaki durumlar varsa doktorunuza başvurun;
• Şiddetli ve dinlenme ile düzelmezse
• Özellikle ağrı diz altına uzanıyorsa, bir veya iki bacağa yayılıyorsa
• Bir veya her iki bacakta halsizlik, uyuşma veya karıncalanmaya neden olursa
• Açıklanamayan kilo kaybı eşlik ederse
Aniden ortaya çıkan ve altı haftadan fazla sürmeyen (akut) bel ağrısı, travma veya ağırlık kaldırmaktan kaynaklanabilir. Üç aydan uzun süren bel ağrısı (kronik) akut ağrıdan daha az görülür ve daha ciddi sonuçları olur.
Bel ağrısı genellikle doktorunuzun bir test veya görüntüleme yöntemi ile tanımlayabileceği bir sebep olmadan da ortaya çıkabilir. Yaygın olarak bel ağrısına sebep olabilen durumlar;
• Kas veya bağ zorlanmaları: Tekrarlayan ağırlık kaldırma veya ani ters hareketler, omurga kasları ve omurga bağlarını zedeleyebilir. Fiziksel durumunuz zayıfsa, kaslarınız yeterince güçlü değilse, belinizdeki sürekli gerginlik ağrılı kas spazmlarına sebep olabilir.
• Fıtıklaşmış ve/veya yırtılmış diskler: Diskler omurganızdaki kemikler (omurlar) arasında yastık görevi görür. Bir diskin içindeki yumuşak malzeme balonlaşabilir veya patlayabilir ve çevredeki bir sinire basabilir. Bununla birlikte, balonlaşmış ve yırtılmış diskleri olduğu halde hiçbir ağrınız olmayabilir. Bu durumda disk hastalığı genellikle başka bir sebepten dolayı omurga MR ınız çekildiğinde rastlantısal olarak bulunur.
• Artrit: Osteoartrit bel ağrısına sebep olabilir. Osteoartritte ve ya diğer adıyla lomber spondilozda omurilik ve sinir kanalları, dejenere diskler, osteofitler (kemik çıkıntıları), yıpranmış bağlar tarafından daraltılabilir. Bazı durumlarda, omurgadaki artrit, spinal stenoz adı verilen bir durum olan omuriliğin geçtiği kanalın daralmasına neden olabilir.
• İskelet düzensizlikleri: Omurganızın yana doğru kıvrıldığı bir durum (skolyoz) bel ağrısına da yol açabilir, ancak genellikle skolyoz orta ve ileri yaşlara kadar ağrıya sebep olmaz.
• Osteoporoz: Kemikleriniz porotik (gözenekli) ve kırılgan hale gelirse, omur kırıkları kronik bel ağrısına sebep olabilir.
Risk faktörleri
Herkes bel ağrısı (çocuklar ve gençler bile) geliştirebilir. Aşağıdaki faktörler sizi bel ağrısı gelişme riskine sokabilir;
• Yaş: Bel ağrısı, yaşlandıkça 30 veya 40 yaşından itibaren daha yaygındır.
• Fiziksel aktivite eksikliği: Belinizdeki kasların zayıf olması, karın kaslarında zayıflık, kullanılmayan bel kasları bel ağrısına yol açabilir.
• Fazla kilo: Fazla vücut ağırlığı belinize fazladan baskı uygular.
• Hastalıklar; Bazı artrit ve kanser türleri bel ağrısına katkıda bulunabilir.
• Yanlış kaldırma teknikleri: Bacaklarınız yerine belinizi kullanmak bel ağrısına yol açabilir.
• Psikolojik sorunlar: Depresyon ve anksiyeteye yatkın insanlarda bel ağrısı riski daha yüksektir.
• Sigara içmek: Sigara ve tütün ürünleri, omurganızdaki disklere kan dolaşımını azaltır. Sigara içmek bel ağrısı olan bir hastanın iyileşmesini de yavaşlatır. Sigara sebep olduğu kronik öksürükle disk içi basıncı artırır.
Bel ağrılarını önlemek;
Fiziksel durumunuzu iyileştirerek ve uygun vücut mekaniğini öğrenerek ve uygulayarak bel ağrısından kaçınabilir veya tekrarlamasını önleyebilirsiniz.
Belinizi sağlıklı ve güçlü tutmak için;
• Egzersiz yapmak: Düşük etkili aerobik aktiviteler -belinizi zorlamayan – belinizdeki gücü ve dayanıklılığı artırabilir ve kaslarınızın daha iyi çalışmasını sağlayabilir. Yürüyüş ve yüzme iyi seçimlerdir. Hangi aktiviteleri deneyebileceğiniz konusunda doktorunuzla konuşun.
• Kas gücünü ve esnekliği artırmak: Omurga çevresi kaslarınızı (core kasları) güçlendiren karın ve sırt egzersizleri, bu kasların beliniz için doğal bir korse gibi birlikte çalışmasına yardımcı olur. Kalçalarınız ve uyluk kaslarındaki esneklik, belinizi nasıl hissettiğinizi geliştirmek için kalça kuşağı kemiklerinizin dizilimini sağlıklı hale getirir. Doktorunuz ve/veya fizyoterapistiniz hangi egzersizlerin size uygun olduğunu söyleyebilir.
• Sağlıklı bir kilonuzu koruyun: Aşırı kilolu olmak kasları gerer. Fazla kiloluysanız, azaltmak bel ağrısını önleyebilir.
• Sigarayı bırakın: Bırakma yolları hakkında doktorunuzla konuşun.
Belinizi büken veya zorlayan hareketlerden kaçının. Vücudunuzu doğru kullanın;
• Duruşunuzun dengeli olmasına dikkat edin: Sakın eğilmeyin. Dengeli bir pelvik pozisyonunuzu koruyun. Uzun süre ayakta durmanız gerekiyorsa, belinize binen yükü azaltmak için bir ayağınızı alçak bir tabure üzerine koyun. İyi duruş bel kaslarındaki stresi azaltabilir.
• Dengeli oturun: Alt sırt desteği, kolçaklar ve döner tabanlı bir koltuk seçin. Omurganızın bel çukurluğuna gelen küçük kısmına bir yastık veya rulo havlu koymak normal eğrisini koruyabilir. Dizlerinizi ve kalçalarınızı düz tutun. En az yarım saatte bir pozisyonunuzu değiştirin. Zaman zaman ayağa kalkın.
• Ağırlık kaldırmanıza dikkat edin: Mümkünse ağır kaldırmaktan kaçının, ancak ağır bir şey kaldırmanız gerekiyorsa, bacaklarınızı kullanarak ağırlık kaldırın. Belinizi düz tutun – bükülmeyin – ve sadece dizlerden bükün. Yükü vücudunuza yakın tutun. Nesne ağır veya zor kaldırılan bir nesne ise yardım alın.
