Bebeğin hayatında önemli bir kilometre taşı olan ilk diş, rahatsız edici bir sürece de neden olabilir. Bebeklerde diş çıkarma periyodu konusunda ebeveynlerin ne kadar çok ve doğru bilgi sahibi olursa bebeğin de süreci bir o kadar kolay geçirmesine yardımcı olabileceğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Her bebeğin diş çıkarma yaşı farklıdır. Çocuk doktorunuz dişlerin çıkış seyrinin normal olup olmadığını veya 1 yaş öncesi diş hekimine gitme gerekliliğini izler” açıklamasında bulundu.
Bebeklerin 20 süt dişinin genellikle 4-11. aylarda başlayıp 24-30 aylarda biten bir süreç olduğunu söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Ancak ilk diş yaşı 3-4 ay kadar erken olabildiği gibi 15 aylıkken ilk dişini çıkaran bebekler de vardır. Diş çıkarma belirtileri de bebekler arasında değişkendir. Anne babanın diş çıkarma yaşları, genetik ve hormonal yapı kadar beslenme durumu da bu konuda etkilidir” dedi.
Bebeklerde Diş Çıkarma Belirtileri
Bebeklerde genellikle ilk çıkan dişin alt ön kesici dişler olduğunu dile getiren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “İlk diş sonrası 6 ayda sırasıyla alt ve üstte 4’er kesici diş çıkar. Genelde kesici dişler simetrik çiftler olarak çıkarlar. Daha sonraki 12-18 aylık dönemde 4 adet birinci süt azı dişleri çıkmaya başlar. Bir sonraki 6 aylık dönemde yani 18 ile 24 arasında 4 adet köpek dişleri çıkar. Son 6 aylık dönem yani 24-30. aylar arasında ise 4 adet ikinci süt azı dişleri çıkarak tamamlanır.
Böylece bebeklerin süt dişlerinin tamamlanması 2,5-3 yaşını bulabilmektedir. Ayrıca 6 aylık sapmalar normal kabul edilebilir” şeklinde konuştu. Dişlerin bahsedilen çıkış sırasının bozulduğu durumların da görüldüğünü söyleyen Dr. Sokullu, “Üst dişlerin önce çıktığı, köpek ve azı dişlerinin eşzamanlı çıktığı çocuklar da görülebilir. İlk 12-15 ayda hiç diş çıkarmamış olan bebeklerin sistemik bir sorun açısından değerlendirilmesi gerekir” açıklamasında bulundu.
Diş etinde şişlik, hassasiyet ve morluk görülebilir
Diş çıkarma aşamasında damak kenarında şişkinlik, gerginlik ve ele gelen sertlik olabileceğini söyleyen Dr. Ayşe Sokullu, “Morumsu bir şişlik de gelişebilir. Buna ‘sürme kisti’ denir, dişin diş eti içerisinde hareketi sürecinde kılcal damar açılmaları ile oluşan kabarık yapıdır. Bunun için o bölgeye masaj uygulanması ya da diş kaşıyıcıları buzdolabında bekleterek soğuk ama donmamış olarak çocuğa vermek rahatlatıcı olabilir” dedi.
Bebeklerde ilk dişlerin eğri dizilimli çıkabildiğini, diş dizisi oluşup yan yana sıralanma gerçekleşene kadar bu durumun doğal olduğunu belirten Dr. Sokullu, “Ancak diş etinde şişkinlik ve hassasiyet, morluk gibi belirtilere rağmen devam eden aylarda diş çıkmazsa diş hekimine başvurmak gerekir. Diş çıkarma süreçlerinde şişlik genellikle 1-2 hafta ile sınırlıdır. Giderek artan şişlikler, dişeti kanamaları, tekrarlayan aftlar gibi durumlar çocuk hekimine danışılmalı. Dişeti hastalıkları ve tekrarlayan aftlar bazen bağışıklık bozukluğu ile seyreden hastalıkların ilk habercisi olabilir” uyarısında bulundu.
Bebeklerde diş çıkarma döneminde, ateş 3 günden fazla sürüyorsa doktora başvurulmalı
Diş çıkarma döneminde hafif ateş görülebildiğinin, ancak 1-2 günden uzun sürmediğinin altını çizen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Ateş 38.5 derecenin üzerine çıkmaz. 38,5 derece ve üzeri ateşler, özellikle 3 günün üzerinde devam ediyorsa ve eşlik eden kusma, ishal, döküntü gibi ek belirtiler de varsa diş çıkarma dönemine denk gelen bir enfeksiyon olasılığı açısından çocuk doktoruna başvurulmalı” açıklamasında bulundu.
Salya artışı hemen diş çıkaracağını göstermez
Bebeklerde 3-4 aylıktan itibaren tükürük bezlerinde salgı artışı ve eş zamanlı olarak ellerini ağza götürme, yumruğunu emme şeklinde hareketlerin yoğun olduğu bir dönem yaşandığını vurgulayan Dr. Ayşe Sokullu, “Salya artışı hemen diş çıkacağını göstermez. 15 aylık ilk dişini çıkaran bebekler bile 3-4 aylıkken bu periyottan geçer. Diş çıkarma sırasında iyice artarak kendini gösterir” dedi. Diş çıkaran bebeklerde normalde var olan kaka kıvamının da biraz cıvık olabileceğini söyleyen Dr. Sokullu, “Ancak ciddi sıvı kaybettiren ishal diş çıkışına bağlanamaz. Kusmalar üst ön dişlerin çıkış ve değişme dönemlerinde kolay uyarılabilir. Viral enfeksiyonlar açısından değerlendirme gerekir” açıklamasında bulundu.
Diş temizliğine dikkat edilmeli
İlk dişlerin çıkışından itibaren diş temizliğine önem verilmesi gerektiğini vurgulayan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Değişecek olsalar da süt dişlerinin çürük olması genel sağlığa, ağız florasına ve kalıcı dişlerin sağlığına zarar verir. İlk aylarda temizleme mendilleri, arka dişler çıktıktan sonra küçük diş fırçaları temizlik için kullanılabilir.
Bebeklerde diş macunu ne zaman kullanılmalı?
Diş macununa ilk 3 yaşta gerek yoktur ve yutma/aspirasyon sebebi ile tehlikeli olabilir. 3 yaş sonrası diş macunu mercimek büyüklüğünde kullanılabilir. Fluorürlü bir diş macunu tercih edilir. Diş temizliğinde asıl olan macun değil doğru fırçalamalıdır; diş etlerini hırpalamayacak şiddette ama yeterli temizliği sağlayacak sürede fırçalama çocuklara öğretilmeli” dedi.
Araştırmalar, çocukların en geç bir yaşından itibaren düzenli olarak diş hekimi kontrollerine gitmeleri ve günde en az iki kere dişlerini fırçalamaları gerektiğini gösteriyor. Bu nedenle çocukların ağız ve diş sağlığının devamı için siz de harekete geçin. İlk ağız ve diş muayenesi, çocuğun ilk dişi çıktıktan sonra 6 ay ile 1 yaş arasında olması gerekiyor.
Çocukların ilk ağız ve diş sağlığı muayenesi ne zaman yapılmalı?
İlk diş hekimi ziyaretinin bu kadar erken başlamasının en önemli nedeni, bebeklik döneminde dişlerin nasıl temizlenmesi gerektiğini ebeveynlere gösterebilmek ve yanlış beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak çok küçük yaşlarda oluşabilen biberon çürüklerinden bebeklerin korunmasını sağlamak.
Bebeklerin dişleri ne zaman fırçalanmaya başlanmalı?
Bebeklerde ilk diş çıktığı andan itibaren bebeklerin dişlerinin düzenli olarak fırçalanmaya başlanması gerekiyor. Temizleme işlemi, her beslenmenin sonrasında bebekler için özel olarak üretilmiş diş fırçalarıyla yapılabiliyor. 0 ile 3 yaş arası fluorid içerikli diş macunu kullanımı önerilmemekle beraber, bu yaşlar arasında sadece su kullanarak diş fırçalamak temizlik için yeterli oluyor. Ayrıca çocuklar için özel olarak üretilmiş fluorid içermeyen diş macunları da kullanılabiliyor. Çocuğun dişleri 3 ile 3,5 yaşından itibaren 12 yaşına gelinceye kadar düşük oranda fluorid içeren çocuk diş macunlarıyla fırçalanabilir.
Bebeklerde süt dişlerindeki çürükler neden önemli?
Süt dişlerinin birinci görevi beslenmenin sağlanmasıdır. Süt dişlerinde oluşan çürükler beslenme sırasında ağrıya neden oluyor ve bunun sonucunda çocuk beslenmeyi reddediyor. Bu da çocuğun büyüme gelişimini olumsuz yönde etkiliyor. Bakteriler, çürük lezyonlarında sağlam diş yüzeylerine oranla daha çabuk ürüyor. Ağızdaki bakteri sayısının artışı, çocukların ağız ve diş sağlıkları için olduğu kadar, genel sağlıkları için de tehdit oluşturuyor.
Bebeklerde süt dişlerinin erken dökülmesi ne gibi sorunlara yol açıyor?
Süt dişleri, arkalarından gelen dişler için rehber görevini üstleniyorlar. Buna bağlı olarak süt dişlerinin erken kaybında diş dizisinde çapraşıklıklar ve çene gelişiminde bozukluklar meydana gelebiliyor. Çocuk, çok sayıda erken süt dişi kaybı sonucunda, görünümündeki ve konuşmasındaki bozukluklara bağlı olarak psikolojik sorunlar da yaşayabiliyor.
- Çocuklarda çürüksüz dişler için:
- Çocuğunuzu en geç bir yaşından itibaren düzenli olarak diş hekimine götürün.
- Günde en az iki kez dişlerini fırçalayın.
- Üç yaşından itibaren koruyucu uygulamalarını (fissür örtücü ve yüzeysel fluorid uygulamaları) yaptırın.
- Çocuklarınıza ara öğünlerde tatlı besinler yerine, peynir gibi lifli gıdalar, meyve ya da kuruyemiş yedirin.
- Ara öğünlerin arkasından dişlerini fırçalamasını ya da en azından ağzını çalkalamasını sağlayın. Xylitol içerikli sakızlar da, diş sağlığı açısından hem tükürük akış hızını artırması, hem de diş yüzeyindeki birikintilerin temizlenmesini sağlaması açısından yararlıdır.
