Burun içi hava yolu yeni doğanda ve çocukta erişkine göre oldukça dardır.Bu yüzden burada oluşan herhangi bir anormal gelişim şikayetlerin bir anda gürültülü şekilde ortaya çıkmasına neden olur.Burun alt solunum yollarının bekçisi görevini görür ve havanın burundan nemlendirilerek akciğerlere verilmesi vücudun solunum dengesi açısından oldukça önemlidir.
Burun içindeki sümük burundan solunan havanın nemlenmesini yabancı cisimlerin tutulmasını burun içini döşeyen örtünün korunmasını sağlar. Bu sümüğün ritmik bir döngüsü bulunmaktadır. Bu döngü burun içindeki burun etlerinin (konka) dolgunluklarının artması ve azalmasına bağlı olarak her iki burun arasında dönüşümlü olarak değişir. Bu günlük hayatımızda tam olarak fark edilmez ancak burunda tıkanıklık olduğu hallerde belirginleşir.
Ayrıca burun ve akciğer arasında beyinde önemli bir merkez tarafından yönetilen bir ilişki bulunmaktadır. Burnun tıkalı olduğu tarafta akciğer solunum kapasitesi düşük olur. Bu tarafta burun içinde direncin fazla olması akciğer direncini de arttırır ve akciğere giden hava azalır.
Burunda tıkanıklık nedenleri ;
Doğumsal nedenler :
En sık görülen koanal atrezidir. Burun arkası ile geniz arasının zar veya kemik doku ile kapalı olmasıdır.Bu durum çocuk doğduğu günden itibaren kendini belli eder. Tek taraflı veya çift taraflı olabilir.
Doğum esnasında veya sonradan düşmelere bağlı septumda (iki burun deliğini burun içinde ayıran yapı) deformasyon deviasyon(eğrilik) ve hematom (kan birikmesi) oluşabilir. Burun içine yabancı cisim kaçmaları birtakım kist ve tümörler yine burun tıkanıklığı nedenleridir.
Sonradan burun tıkanıklığı yapan nedenler :
En sık nedenlerden biri geniz etidir. Doğumda oldukça küçüktür.1-2 yaşlarında çocuğun kendi bağışıklık sistemi oluştukça büyümeye başlar. Ergenlik döneminde ise küçülür. Genizde solunan hava ile temas eder ve devamlı sümük ile yıkanır. Dolayısı ile çeşitli mikrobik ajanlar(antijen) ile temas halindedir.Aktif bağışıklık sistemini devreye sokarak antikor üretir. Bu aktivitenin fazla olması fazla antijen ile temas ve alerjide büyüme daha fazla olur. Fazla büyümeden dolayı kronik iltihaplı bir akıntı ve tıkanıklık oluşur.
Bademciklerin büyüklüğünden bağımsız olarak geniz etinde fazla büyüme burunda çok ciddi solunum güçlüğü yaratır. Daha önce belirttiğim gibi burundaki direncin artması akciğer solunumun azalmasına neden olur. Bu da genelde olarak vücutta oksijen azalması ve buna bağlı kalbin fazla çalışması sonucunu doğurur.
Geniz eti ayrıca mikropların tutulduğu bölge olduğundan sık orta kulak enfeksiyonlarının ve üst solunum yolu infeksiyonlarının nedenini oluşturabilir. Sigara içilen ortamlarda sigara dumanı bu doku tarafından tutulur ve kulağın havalanmasını sağlayan östaki tüplerinde ödem yapar ve kulakta ağrı sıvı birikimi ve iltihabı reaksiyona neden olur.
Burun tıkanıklığında alerji faktörünü unutmamak gerekir. Normal kişilerde bazı doğal maddelere karşı reaksiyon gelişmezken bazı kişiler bu maddelere karşı istilayı önlemek için aşırı bağışıklık cevabı verir. Bunlara alerjik bünyeler denir. Allerjenler bu yanıt sonunda kişinin vücudunda istenmeyen etkilere yol açan bazı kimyasal maddeler salgılar. Bu maddeler burunda tıkanıklık şişme kaşıntı aşırı sümük oluşumuna neden olur.
Sinüzit burun tıkanıklığının bir diğer nedenidir. Çocuklarda sinüzit genellikle uzun süren nezle ile birlikte oluşur. Fazla burun salgısının olması ve salgı kıvamının yoğun olması burun drenajının azalmasına ve burun içinde sümüğün birikmesine neden olur .Bunun sonucunda burun içi örtüsünde kronik değişiklikler ve enfeksiyonlar oluşur.
Sinüzit doğru bir medikal tedavi ile tamamıyla iyileşir. Ancak bazı sistemik hastalıklarda veya doğumsal hastalıklarla beraber olursa iyileşmesi zordur ve bazen sinüslerden kaynaklanan polip değdiğimiz etler oluşabilir. Bu durumda cerrahi tedaviye gerek duyulur. Muayene endoskopik sistem ile yapılır.
Geniz Eti
Burun gerisinde östaki (kulak ile burun arasındaki kanal) tüplerinin yanında nazofarenks (geniz)dediğimiz bölgede küme halinde bulunan lenf dokusudur.
Belirtiler
-Ağızda kuruluk kötü koku
-Horlama
-Burun gerisine akıntı
-Uyku bozuklukları
-Uykuda nefes durmaları
-Sık uyanmalar
-Beslenme bozuklukları
-Gelişme geriliği
-Konsantrasyon bozukluğu
Ne Yapılır ?
Tetkiklerde rutin kulak burun boğaz muayenesi endoskopik muayene gerekire radyografi ve akıntıdan kültür almak alerji tetkikleri uygulanır. Nedene göre uygun medikal veya cerrahi tedavi yapılır.
