Bebeğin cinsiyeti ne zaman belli olur?

Bebeğin anne karnındaki büyüme ve gelişme süreci günbegün değişen, dinamik, karmaşık bir süreç olduğundan, bebeğin cinsiyetinin belirlenmesi de gebelik haftasına bağlı olarak farklı yöntemlerin uygulanmasını gerektirir.

Bebeğin Anne karnındaki gelişim süreci

Bebeğin gelişim sürecinin ölçümünde temel faktör, döllenme sonrası ortaya çıkan ilk hücrede (zigot) yer alan kromozomlar, yani DNA dizilimidir. Bebek cinsiyetinin belirlenmesinde kullanılan kıstas ise insan genetiğini oluşturan 46 kromozom arasında Y kromozomunun oluşan zigotta bulunup bulunmamasıdır. Eğer cinsiyet kromozomları olarak da bilinen X ve Y kromozomları bebekte XX olarak bulunuyorsa kız yönünde; XY şeklinde bulunuyorsa erkek yönünde gelişim izlenir.

Anne karnındaki gelişimin 9. haftasına kadar dış cinsel organları herhangi bir cinsiyet yönünde gelişim göstermez. 11. hafta sonrasında ise erkeklerde penis ve testis gelişimi belirginleşmeye başlar. Kızlarda 12. hafta itibariyle rahim ve yumurtalık gibi iç cinsel organlar gelişmeye başlar ve 14. hafta itibariyle de dış üreme organları yani klitoris ve labia belirginleşir. Yine 14. haftada erkeklerde karın içinde gelişen testis, testis torbasına (skrotum) doğru yolculuğuna başlar ve doğum öncesi veya sonrasında testis torbasına yerleşir.

Bebeğin Cinsiyeti nasıl belirlenir?

Gebelik süresince bebeğin cinsiyetinin belirlenmesinde kullanılabilecek çeşitli yöntemler mevcuttur. Belirli sağlık koşullarında gebeliğin daha erken dönemlerinde girişimsel yöntemlere ihtiyaç duyulabilirken, daha ileri dönemlerde rutin gebelik kontrolü esnasında girişimsel olmayan yöntemlerle de cinsiyet tespit edilebilir. Modern tıp uygulamaları arasında gebelik süreci boyunca cinsiyetin tespit edilebildiği yöntemler şu şekildedir:

Ultrason

Anne karnındaki organlarla birlikte rahim içinin ve bebeğe ait vücut dokularının girişim yapılmadan, yüksek frekanslı ses dalgaları aracılığıyla incelenmesine olanak veren ultrason cihazı, bebeğin cinsiyetinin tespit edilmesine de olanak verir. Sağlıklı gebelerde en sık başvurulan yöntem olan ultrasonda; bebeğin anne karnındaki konumu, çevre dokuların bebek etrafındaki konumu, bebeğin gelişim düzeyi ve gebelik haftası gibi farklı parametrelere bağlı olarak cinsiyetin belirlenme başarısı farklılık gösterir. Bu nedenle gebeliğin 14. haftasında bebeğin cinsiyeti görülmesi teorik olarak mümkün olsa da kesin bir tespit için görüntülemenin 18-22. gebelik haftasında yapılması daha uygundur. Ultrasonda bebeğin testis veya yumurtalık gibi cinsel iç organları belirlenerek cinsiyet tayini yapıldığı gibi, bebeğin gelişim durumu hakkında da bilgi elde edilebilir.

Amniyosentez

Gebeliğin 15-18. haftaları arasında uygulanan bu yöntemde; bebeğin etrafını saran amniyon sıvısından alınan örnekteki hücrelerin genetik nitelikleri üzerinden bebeğin cinsiyeti belirlenebilir. Bebeğin gelişimsel ve genetik hastalıklarının tayininde amniyosentez uygulanması gerekebilir.

Kan Testi

Özellikle Down sendromu gibi kalıtsal hastalıklara yönelik yapılan tarama tetkikleri esnasında anneden alınan kan örneklerinde, anne kanındaki bebeğin hücrelerine ait kromozomlar incelenebilir ve genetik belirteçler yardımıyla bebeğin cinsiyeti belirlenebilir. Gebeliğin 10. haftasından sonra uygulanabilen bu yöntem ile kromozomlara bağlı hastalıklar araştırılabilir; ancak kesin tanının konulmasında bu yöntem tek başına yeterli değildir.

Koryonik villus örneklemesi

Down sendromu gibi genetik hastalıkların gebelik döneminde tanısının konulması amacıyla anne karnına girişimsel bazı yöntemler uygulanabilir. Koryonik villus’lar, bebeğin gelişimi esnasında oluşan plasenta hücrelerine ait özel dokulardan biridir. Özellikle gebeliğin 10-12. haftalarında, bebeğe ait cinsel organların yeni gelişmeye başladığı dönemde, koryonik villus’lardan alınan doku örneklerinin genetik incelemesi yoluyla bebeğin cinsiyeti belirlenebilir.

Tüp bebek uygulaması (In Vitro Fertilizasyon – IVF)

Normal yollarla gebeliğin sağlanamadığı durumlarda, in vitro fertilizasyon yöntemiyle gebelik sağlanabilir. Tüp bebek uygulaması olarak da bilinen bu yöntem, sperm ve yumurta hücrelerinin laboratuvar koşullarında bir araya getirilmesini esas alır. Bu yöntemle, laboratuvarda üretilen embriyo hücreleri arasından uygun görülenler seçilerek anne rahmine yerleştirilir ve gebelik başlatılır. Uygun embriyo hücrelerinin seçimi sırasında erkek veya kız embriyo tercihi yapılabilir. Bu sayede anne karnındaki bebeğin cinsiyeti henüz hamileliğin başında belirlenebilir.