Bağımlılıklar da her ne kadar ruhsal çöküntülerden ya da haz merkezli merak gibi psikolojik kökenli nedenlerden oluşsada nedenlerde sonuca götürebilmektedir. Bağımlılık, fiziksel ya da psikolojik(ruhsal) olarak zarar vermesine rağmen bir nesneye, kişiye ya da varlığa karşı duyulan önlenemez istek olarak tanımlanmaktadır. Bağımlılık yapıcı maddelerin tarihi neredeyse insanlık tarihi kadar eskilere dayanmakta; kullanımı ise kontrol altına alınamadığında bireylerin sağlıklarını, sosyal yaşamlarını ve ekonomik güçlerini tehdit etmektedir. Bağımlılık, ruhsal ve fiziksel olarak ikiye ayrılmaktadır. Fiziksel bağımlılık, fizyolojik istek; ruhsal bağımlılık ise alışkanlık olarak açıklanmaktadır.
*Fiziksel ya da psikolojik(ruhsal) olarak zarar vermesine rağmen bir nesneye, kişiye ya da varlığa karşı duyulan önlenemez istek olarak tanımlanmaktadır.
*Madde istegının durdurulamaması durumudur ,bırakama ıstegıne rağmen bırakılamaması durumudur.
Psikolojık bağımlılık
doyum ve haz alma amacıyla maddeye düşkünlüktür. Kesilme ile psikolojik yoksunluk belirtileri izlenir
*Fiziksel bağımlılık, fizyolojik istek; ruhsal bağımlılık ise alışkanlık olarak açıklanmaktadır.
Bağımlılık yapan maddeler
Alkol ( klasık bır merkezi sınır sıstemı yatıstırıcısıdır.)
*Düşük dozlarda bircok ınsanın kendıne daha güvenli , gevsemiş ve bır mıktar oforık hıssetmesine neden olur. Daha az cekıngen olabılırler
*Yuksek dozlarda ise alkol depresyonun bır cok semptomunu tetıkler
Amfetamın *ectasy
Bırcok ınsan tarafından depresyonun ve asırı çalışmadan kaynaklanan bitkınliğin ustesınden gelmek ya da basıtce özguven ve enerjı artısını sağlamak ıcın kullanılır.
Amfetamınlerın entoksıkasyon belırtılerı kokaıne benzerdır oforı oz guven uyanıklık ajıtasyon ve paranoya.
Kafeın nıkotın: gercekte kafeın ve nıkotın uyarcıdır psıkolojık etkılerı kokaın kadar guclü olmasada nıkotının uzun sureli olumsuz etkıleri vardır.
Nıkotın , dopamın norepınefrın serotonın endojen opıyatlar gibi bıyokımyasalların salınımına neden olur.
Kafeın,en yoğun kullanılan uyarıcıdır dopamın norepınefrın ve seretonın duzeyını yukselterek merkezı sınır sıs etkı eder.
Esrar ve sentetık maddeler
Kokaın,dopamın gerı alımını ketleyerek haz yaşantıssnın deneyımlenmesini ve surdürülmesını sağlar.
Baslarda kokaın alımı anı ve yoğun bır öforıyı takıp eden yuksek bır öz guvenme hıssıne ,uyanıklıga,enerujık ve yaratıcı sosyal olarak kabul edılebılir hissetmeye neden olur.
Aşırı dozlarda kronık kullanımı hıperaktıvıteye dürtuselliğe cınsel aktıvasyonun asırı artışına kompulsıf davranışlara ,ajıtasyona ,panık ve paranoyaya neden olur.
Hallısınojenler,ucucular tutun ve ürünleri,opıyatlar
Davranış bağımlılıkları
Kumar,ınternet, akıllı telefonlar,seks,alışveriş,yeme,egzersiz,geri koparma ,tırnak yeme
Bağımlılık bir hastalıktır( tedavi edilebilir kronık ve tekrarlayıcıdır.)
Madde kullanıcısının beyninde yapısal ve nörokimyasal değişikliklere bağlı olarak istemli madde kullanma davranışının zorlantılı madde kullanımına dönüşmesi biçiminde sonuçlanan bir beyin hastalığıdır.
Bağımlılık-Özellikler II
- Fiziksel bağımlılık, maddenin varlığına karşın duyulan fizyolojik bir istektir. Beden maddeye karşı bir uyum geliştirir. Kesilmesi ile fiziksel yoksunluk belirtileri izlenir.
- Psikolojik bağımlılık, doyum ve haz alma amacıyla maddeye düşkünlüktür. Kesilme ile psikolojik yoksunluk belirtileri izlenir.
- Alkol ,
- Amfetamin gibi uyarıcılar ,
- Kafein ,
- Esrar ve sentetik kannabinoidler ,
- Kokain ,
- Hallüsinojenler ,
- Uçucular ,
- Tütün ve ürünleri ,
- Opiyatlar ,
- Fensiklidin (veya benzerleri) ,
- Sedatif, Hipnotik ve Anksiyolitikler
BAĞIMLILIK ÖZELLİKLERİ
Ergen ve yetıskınlerde riskli olma oranı yuksektır yetişkınlıkteki bağımlılık ergen zamandaki bağımlılığa dayanabılır
Yetişkinlerde saptanan bağımlılığın başlangıcı ergenliğe veya erken yetişkinliğe dayanır,
*Madde kullanımına ne kadar erken başlanırsa bağımlılığın şiddeti de o kadar fazla olur.
Bağımlılıktan Korunma
*Birinci koruma
Yaşamı boyunca hiç madde ile karşılaşmamış kişilerin bu maddeleri kullanmaya başlamasını engellemek amacı ile yapılan çalışmalardır.
*Bilgilendirme toplantıları, konferanslar, seminerler
*İkinci koruma
Madde kullanmaya başlamış ancak bağımlı hale gelmemiş kişilerin bağımlı hale gelmesini önlemek amacı ile yapılan çalışmalardır.
Kişinin kendi durumunu değerlendirmesini, kendisine yardımcı olunabileceğini kavramasını sağlamak, sağlık kurumlarına baş vurabileceğini öğretmek vs.
*Üçüncül Koruma
Belirli bir süre madde kullanarak madde bağımlısı haline gelmiş kişilerin tedavisinin sağlanarak geriye dönüşü olmayan sosyal ve tıbbi kayıplardan korumak, ölümü engellemek için yapılan çalışmalardır.
*Ayaktan ya da yatarak tedavi ve rehabilitasyon
Seks bağımlılığı
Cinsel cekım ın doğasının bıyolojık oldugunu kadınların ve erkeklerin cınsel durtunun organık gereksınımının emırlerını yerıne getırdıgını vurgulamadan once seks bağımlılığıyla ılgılı olarak degınecek olursak ; Seks bağımlılığı, bireyin psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak için devamlı olarak cinsel içerikli aktivitede bulunma ihtiyacı hissetmesi olarak tanımlanmaktadır.cinsellik davranışı ve seks bağımlılığı birbirinden farklı davranışlardır.
Seks bağımlısı olan kişiler cinselliği zevk almak amacıyla değil acıdan kaçmak, kendilerini doyurmak ya da stresten uzaklaşmak için kullanmaktadırlar. Seks bağımlılığında kişi mantıksız olduğunu bildiği halde kendini alıkoyamadığı düşünceler içindedir.Bu düşünceler sonucunda kişi mastürbasyondan cinsel ilişkiye, internette porno site gezmekten striptiz kulüplerine gitmeye, teşhircilikten, röntgenciliğe kadar pek çok farklı faaliyette bulunmasını sağlamaktadır.Seks bağımlılığı kimi zaman kişilerin düşüncelerinin mantıksız olduğunu bilmesine rağmen kendini alıkoyamadığı düşünceler olarak ele alınıp obsesif kompulsif bozukluk olarak değerlendirilmiş kimi zaman ise cinsel bozukluklar içinde düşünülmüştür. Seks bağımlılığı “hiperseksualite” olarak düşünülmemelidir. Çünkü, seks bağımlısı olan kişiler ilişkiden çok zevk almazlar.
Seks bağımlılığında kişinin zihni uğraşı, tamamen cinsel doyum bulabilmek, cinsel ilişkiye girmek ya da cinsel uyarılar içinde olmaktır. Sık mastürbasyon yapar, aynı alkol ya da madde bağımlılığında olduğu gibi, aradığını bulamadığında sıkıntılı, sinirli ve yoksunluk duyguları yaşar. Bu kriterler açısından bakıldığında hastalık bağımlılık kavramı içinde yer almaktadır
Bunun yanı sıra bütün bağımlılık tiplerinin insanı fiziksel ve ruhsal olarak etkilediği kanıtlanmıştır. Internet *yeme ıcme *egzersız bağımlılığının tehlıkelı boyutlarda oldugu dusunulmemektedır. . Araştırmalar, tüm bağımlılıkların insan fizyolojisi üzerinde önemli zararlı etkileri olduğunu göstermektedir. Maddi sıkıntılardan kronik hastalık sonucu ölüme kadar varabilen bu zararlı etkilerden kurtulmak ya da bağımlılığın esaretine hiç düşmemek için farklı sosyal aktivitelere yönelmek, kendinize daha fazla zaman ayırmak ve var olan problemleri bu bağımlılıklarla çözemeyeceğinizi anlamak atılabilecek ilk adımlardır. Kişisel olarak çözülemeyeceğinin farkına varıldığı anda da hiç vakit kaybetmeden bir uzmandan yardım almak gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki, bağımlılıktan kurtulmak kişiyi yaşamın her alanında özgür hale getirir. Bilinçdışında yatan ruhsal sorunu bulup, yeniden yapılandırarak dengeli bir ruh hali yaratma amaçlı, davranışçı, bilişsel, dinamik ve varoluşçu teknikler bireyin özelliklerine göre uygulanabilir.
Cinselliğin kuskusuz merkezi beyindir.sanıldıgının aksıne en onemlı cınsel organ penıs ya da vajına değildir,beyındır. Merkezi sinir sisteminin çok sayıda bölgesi işin içinde olmakla birlikte, cinsel işlevlerden sorumlu beyin alanlarıyla esas olarak limbik sistem ve hipotalamustur.
