Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. İhsan Atabay konu hakkında bilgiler verdi.
Aşılama (intra uterin inseminasyon – İUİ) temel olarak semenin bazı işlemlerden geçirilerek konsantre sperm elde edilmesi ve özel bir kateter yardımı ile rahim boşluğunda tüplere yakın alana bırakılması işlemidir. Burada amaçlanan, mümkün olduğu kadar çok sayıda sağlıklı spermin tüplere (dolayısıyla yumurtaya) yakın bir alana bırakılması ve bu sayede gebelik şansının artırılmasıdır.
Aşılamada semen bazı işlemlerden geçirilir. Bu işlemler sayesinde sağlıklı, hareket kapasitesi yüksek ve konsantre sperm içeren, prostat sıvılarından temizlenmiş, toksin ve bakterilerden arındırılmış semen sıvısı elde edilir.
Eğer kadın yaşı ve yumurtalık rezervi uygunsa, fallop tüplerinin fonksiyonu normalse, aynı zamanda sperm parametreleri de uygunsa, aşılama kısırlık tedavisinde ilk tercih olabilir.
Hangi durumlarda aşılama yapılır?
· Sebebi belli olmayan ve açıklanamayan kısırlık durumunda,
· Hafif düzeyde erkek faktörü nedeniyle karşılaşılan kısırlık durumunda,
· Rahim ağzı (servikal ) faktörler varlığında,
· Vajinismus veya ereksiyon problemi gibi durumlarda aşılama tedavisine başvurulabilir.
Aşılama öncesi yapılması gereken tetkikler nelerdir?
Aşılama tedavisi öncesi çiftlerden iyi bir tıbbi öykü alınmalıdır. Kadınlarda pelvik ve ultrason muayenesi yapılmalı, rahim filmi ile tüplerin açık olup olmadığı değerlendirilmelidir. Aynı zamanda kadınlarda adetin hemen başında yumurtalık rezerv testleri yapılmalı, yumurtalık rezerv durumu ortaya konulmalıdır. Erkeklerde sperm analizi yapılmalı ve aşılamaya uygun olup olmadığı değerlendirmelidir.
Aşılamanın zamanlaması nasıl yapılır?
Aşılama için yumurtlamanın olduğu zaman tayin edilmelidir. Bunun için genellikle aşılamanın yapılacağı ay adetin ilk günleri içerisinde bir ultrason muayenesi yapılır ve sonrasında yumurtaların büyümesini uyarmak için doğurganlık ilaçları kullanılır. Ardından yumurtalıklar ultrason takibine alınır. Yeterli büyüklükte ve yeterli sayıda yumurta geliştiğinde çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesinden sonra, uygun saat aralığı içinde, aşılama için hazırlanmış olan konsantre semen kullanılarak aşılama tamamlanır.
Aşılama başarısını etkileyen faktörler nelerdir?
Aşılamada kadın yaşı ilerledikçe yumurtalık rezervi azalır ve gebe kalma şansı düşer. Erkeklerde eğer sperm parametreleri ileri derecede bozuksa aşılamanın başarı şansı düşüktür.
Kısırlık nedeni de başarıyı etkileyen faktörlerden biridir. Altta yatan temel kısırlık nedenine göre aşılamanın başarısı daha yüksek ya da daha düşük olabilir.
Bu nedenle aşılamada başarı oranı kişiden kişiye değişmektedir.
Aşılama tedavisi ile gebelik elde edilemez ise kişinin yaşına, yumurtalık rezervine, altta yatan sebebe göre birkaç kez daha aşılama tedavisi denenebilir. Bazen bir ya da iki kez aşılama denendikten sonra ya da hiç aşılama tedavisine başvurmadan tüp bebek tedavisine de geçiş yapılabilir. Kısırlık tedavisinde hangi tedavi yönteminin kaç kez deneneceği ya da hangi tedavi yönteminin tercih edileceği kişinin yaşına, sağlık durumuna, yumurtalık rezervine, altta yatan kısırlık nedenine ya da kişinin tercihine göre değişebilmektedir.
