Ortopedi ve Travmatoloji; Kas-iskelet sistemi hastalıkları ile ilgilenir. Kas-iskelet sistemi içerisinde hareket etmemizi sağlayan en önemli yapı; kemiklerin uç kısımlarında bulunan, kemiklerin aralarında çok az bir boşluk bırakarak ligament denilen bağlar ile birbirlerine bağlandığı, kapsül denilen ince bir zar ile çevrili, harekete izin veren, adeta menteşe özelliğine sahip eklemlerimizdir. Halk arasında eklemler oynak yerlerimiz şekline isimlendirilir. Gerçekten de bedenimizin oynaklığını sağlayan yapılar eklemlerimizdir.
Özellikle diz, kalça, ayak bileği ve omuz eklemlerinde meydana gelen hastalıklar ortopedik cerrahların en sık karşılaştığı hastalıklar arasındadır. Artroskopi eklem hastalıklarının değerlendirilmesinde ve tedavisinde çok sık kullanılır. Çok değerli bir tanı ve tedavi yöntemidir.
Arthro-skopein…
Artroskopi kelimesi Yunanca arthro (eklem) ve skopein (bakmak) sözcüklerinin birleşmesinden oluşur. Eklemin içerisine bakmak anlamına gelir. Artroskopi; ince kalem boyutlarında bir alete yerleştirilmiş aydınlatmalı bir lens ve kamera ile deri üzerindeki küçük delikler yoluyla eklem içerisine girilerek, eklem içerisinin bu kameradan alınan görüntülerinin bir televizyon ekranı ile takip edilmesini sağlar. Eklemin her bölgesinin muayene edilebilmesini sağlayan bu teknik ile direkt görerek tanı konulduğu gibi hastalıklı bölgelerin tedavisi de sağlanır.
Artroskopi neden gereklidir?
Eklem yaralanmaları ve hastalıklarının tanısı için öncelikle hastalığın öyküsü, muayene ve radyoloji tetkikleri (Direkt Grafi-film, Bilgisayarlı Tomografi-BT ve Manyetik Rezonans Görüntüleme-MR) gereklidir. Tanıda her biri ayrı ayrı değer taşır. Ancak artroskopi; görüntüleme aşamasında kullanılan tetkikler veya açık ameliyatlardan daha üstündür. Artroskopi ile daha kesin tanı konulabilir ve tedavi uygulanabilir.
Hangi eklemlere uygulanır?
Yaklaşık tüm eklemler artroskopi ile değerlendirilebilir. En sık diz eklemi olmak üzere, omuz, dirsek, el bileği, ayak bileği ve kalça eklemleri değerlendirilmektedir. Elektronik teknolojisinde kaydedilen gelişmeler ve biz ortopedik cerrahların çalışmaları ile diğer birçok eklemde gelecekte artroskopi ile değerlendirilebilecektir.
Hangi sorunlarda uygulanır?
Artroskopik cerrahinin ilk dönemlerinde sadece açık ameliyatlardan önce tanı koymak amacı ile kullanılan artroskopi günümüzde birçok eklem hastalığında tedavi için de kullanılmaktadır.
Hastalığın hikayesi, muayene ve yapılan tetkikler ile nedeni tam olarak tespit edilemeyen, uzun süreli eklem rahatsızlıklarının hepsinde artroskopi yapılabilir. Tanısı önceden tahmin edilen veya bilinen hastalıkların kesin tanısının konulması ve tedavisi için artroskopi planlanabilir. Eklem içini kaplayan sinovya denilen zarsı yapının iltihabi durumları, eklem yüzeyini kaplayan kıkırdaklarda meydana gelen yıpranmalar, eklem içerisindeki yabancı cisimler veya yerinden koparak eklem içerisinde sıkışmaya neden olan eklem elemanları (eklem faresi), omuzda; bağ yırtıkları veya sıkışma, dizde; menüsküslerde meydana gelen eskime (dejenerasyon) veya yırtıklar, bağ yırtıkları, el bileğinde; sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) gibi birçok durumda artroskopi yapılabilir. Artroskopi öncelikle tanı amacı ile yapılır. İşlem sırasında gerekli tedavi uygulanabilir.
Nasıl uygulanır?
Artroskopi yöntem olarak endoskopik bir yöntemdir. İç organların kamera sistemi ile incelenmesine endoskopi denir. Mide ülserlerinde uygulanan gastroskopi denilen inceleme yöntemi ile temel olarak aynıdır. Eklem içerisi steril (mikropsuz) ve ekleme girmek ağrılı bir işlem olduğu için ameliyathanede anestezi (narkoz) verilerek yapılır. Ekleme göre ve hastanın genel özelliklerine göre belden (spinal veya epidural) veya genel anestezi (narkoz) uygulanır. Eklem çevresine artroskopi aletlerinin girebileceği şekilde birkaç adet delik açılır. Öncelikle eklem içerisi muayene edilir. Daha sonra gerekli ameliyatlar yapılır. Gerekli tedavinin uygulanması için özel tasarlanmış aletler kullanılabilir. Artroskopi ile tanısı konulan hastalıkların tedavisi bazı durumlarda ileri bir tarihe, artroskopik veya açık yapılacak bir ameliyata ertelenebilir.
Genellikle iki adet delikten girilerek yapılır ve bu delikler ameliyat bitiminde birer adet dikiş ile kapatılır. Eklem çevresine bandaj uygulanarak ameliyat bitirilir. Sonraki tedavi aşamalarında pansuman ve dikişlerin alınması dışında gerekli ilaçların kullanımı ve fizik tedavi amacı ile verilecek eklem hareketlerinin yapılması ameliyat kadar önemlidir.
Oluşabilecek istenmeyen sorunlar nelerdir?
Açık yapılan eklem ameliyatlarından çok daha az olsa da bazı istenmeyen sorunlar karşımıza çıkabilir. Enfeksiyon (mikroplu iltihap), flebit (damar tıkanması), aşırı şişlik veya kanama, kan damarları veya sinirlerin tahrip olması, kullanılan aletlerde sorun yaşanması, kullanılan aletlerin kırılması gibi çok nadir ve birçoğunun tedavisi mümkün istenmeyen durum ile karşılaşılabilir. Bu istenmeyen durumlar tüm artroskopi ameliyatlarının en çok %1 inde gözlenmektedir. Bu tür sorunlar ile karşılaşmamak için ameliyat öncesi gerekli kontroller yapılır, tedbirler alınır.
Avantajları nelerdir?
Eklem hastalıklarının tedavisi için açık uygulanan ameliyatlara göre çok daha kolay, kısa süreli ve başarısı yüksek, aynı zamanda tanı koymaya yardımcı ve daha ekonomik bir yöntemdir. Ameliyat sonrasında şikayetlerin az olması, bakımın çok daha kolay olması ve ameliyat risklerinin çok daha az olması nedeni ile bir çok eklem hastalığında tercih edilmektedir.
Artroskopik ameliyatlar dünya genelinde en çok diz eklemi hastalıklarına yönelik uygulanmaktadır. Halk arasında ünlü sporcuların dizlerinde meydana gelen menüsküs ve bağ yırtıklarının tedavisinde kullanımı ile ün salmıştır. Gerçekten de diz ekleminde eklem yüzeylerini kaplayan sinovya ve kıkırdakların, eklem aralığında yastık görevi gören menüsküslerin ve iki kemiği birbirine bağlayan bağların hastalıklarında artroskopi çok sık kullanılmaktadır.
