Bebeğin anne karnında iken, içinde bulunduğu sıvıdan ( amniyos sıvısı) bir miktarın inceleme amacı ile alınması işlemidir. Bu sıvının içinde, bebekten dökülen hücreler ve bebeğin çıkardığı bir takım maddeler bulunur. Amniyosentezin ne amaçla yapıldığına göre değişmek üzere bu hücreler ve maddeler üzerinde değişik incelemeler yapılabilir. Genetik inceleme amacı ile yapılan genetik amniyosentezde alınan sıvıdaki hücreler çoğaltılarak bebeğin kromozom yapısı ortaya konur.
Matürite amniyosentezinde ise, alınan sıvıda yoğunluğu ölçülen bir takım maddelerin seviyesine göre bebeğin akciğerlerinin yeterince gelişip gelişmediği konusunda karar verilir ve buna göre doğum kararı alınır veya ertelenir.
Bazı durumlarda ise amniyosentez bebekte bazı hastalıkların olup olmadığını anlamak için yapılır. Nadiren amniyosentez, amniyos sıvısının hacmini azaltmak için yapılır.
Genetik Amniyosentez
Bebeğinizin genetik yapısı ile ilgili bilgi almak için yapılır. Genelde gebeliğin 15. haftasından sonra uygulanır, nadiren 11 hafta gibi erken haftalarda da uygulanabilir. Aşağıdaki durumlarda size amniyosentez önerilebilir.
• Tarama testlerinde (ikili test, üçlü test gibi) yüksek risk rapor edilmiş ise (genelde 1/250 üzeri risk yüksek kabul edilir) kesin tanı için önerilir.
• Daha önceki gebeliğinizde kromozom anomalisi veya nöral tüp defekti tespit edilmiş ise ( beyin veya sinir dokusunun ciddi bir dizi anormalliği) bu gebeliğinizde yüksek risklidir.
• 2007 yılı aralık ayına kadar,35 yaş ve üzerinde olan gebelere direkt olarak amniyosentez önerilirken, günümüzde sadece tarama testleri yüksek risk gösterenlere amniyosentez önerilmektedir.
• Sizde, eşinizde veya ailelerinizde bilinen bir genetik hastalık var ise amniyosentez önerilir. Örneğin kistik fibrozis, hemofili, orak hücreli anemi.
Matürite Amniyosentezi
Bebeğin akciğerlerinin doğum için hazır olup olmadığını anlamak için yapılır. 32-39. gebelik haftalar arasında bazı riskli gebelik durumlarında doğum kararını alma veya erteleme konusunda yardımcı olmak üzere yapılır. Diğer amniyosentez nedenleri: Nadiren bebekte bazı mikrobik hastalıkların olup olmadığını anlamak için, bazense kan uyuşmazlığı olan bebeklerde, bebeğin durumunun değerlendirilmesi için yapılır. Bazı problemli gebeliklerde rahmin içinde çok fazla amniyos sıvısı olabilir, bu durumun annede yarattığı sıkıntıları ( soluk alıp vermede ki sıkıntı gibi) azaltmak için amniyosentez yapılıp anneyi rahatlatacak şekilde sıvı boşaltılabilir. Riskler Amniyosentez çeşitli riskler içeren bir işlemdir. Bunların başlıcaları aşağıdadır:
Düşük: Özellikle erken gebelik haftalarında yapıldığında bu ihtimal daha fazla gerçekleşmektedir. Yıllar boyunca düşük riski 1/200 olarak kabul edilmiştir. Fakat bu gün artık risk 1/300 – 1/500 arasında kabul edilmektedir.
Rahimde kramplar ve Vajinal kanama: Bazı kadınlarda Amniyosentez sonrası rahimde kasılmalar olabilmekte bazı kadınlar ise az miktarda Vajinal kanama olduğunu bildirmektedir.
İğne ile olan zedelenme: İşlem sırasında iğnenin bebeğin vücuduna saplanması ve buna bağlı zedelenmeler çok nadirdir. Amniyos sıvı sızıntısı: Amniyosentezden sonra nadiren amniyos sıvısının Vajinal yoldan sızdığı görülür. Amniyos sıvısındaki sızıntı kesildiği takdirde gebelik problemsiz devam eder.
Annede Rh hassaslaşması: Rh (-) bir kadına Amniyosentez yapıldığında, eğer bebeği Rh(+) ise anne dolaşımına geçecek bebeğe ait kan hücreleri annenin antikor oluşturmasını tetikleyebilir. Bu nedenle rh(-) kadınlara Amniyosentez yapıldığında Anti-D yapılması gerekir.
Enfeksiyon: Çok nadiren amniyosentez rahimde enfeksiyona neden olabilir. Genetik amniyosentez ancak, test sonuçları yüksek risk rapor ettiğinde veya yaşınız 35 üzerinde ise size önerilecektir. Bu durumda amniyosentez konusunda karar vermeden önce hekiminizle mutlaka konuşarak kafanızdaki soruların aydınlanmasını sağlamalısınız. Maturite amniyosentezi, gebeliğin daha ileri haftalarında yapıldığı için işlemin doğumu tetiklemesi ihtimali çok fazla problem yaratmaz.
• Amniyosentezden sonra ateşinizin çıkması
• Vajinal kanamanızın olması
• Rahminizdeki kasılmaların birkaç saatten uzun sürmesi halinde mutlaka doktorunuzu arayınız.
Amniyosentez nasıl yapılır ve neler beklemeliyim?
Doktorunuz ilk adım olarak ultrason incelemesi yaparak bebeğin rahminizdeki pozisyonunu ve plasentanın yerleşim yerini belirleyecektir. Bu işlem siz muayene masasında sırt üstü pozisyonda yatarken ve karnınız açık olarak yapılacaktır. Bebeğin ve plasentanın yeri belirlendikten sonra operasyon sahası mikrop kırıcı ilaçlarla silinecektir. Son aşamada ise bu işlem için kullanılan özel bir iğne ultrason görüntülemesi eşliğinde karın duvarı ve rahmin çeperi geçilerek bebeğin içinde yüzdüğü amniyos kesesine kadar ilerletilip bir miktar sıvı ( 10-15 cc civarında) alınarak işlem tamamlanır.
Bu sıvı amniyosentezin ne amaçla yapıldığına göre genetik laboratuarı, biyokimya laboratuarı veya mikrobiyoloji laboratuarına yollanır. İşlem sırasında fazla kıpırdamadan sırtüstü yatmanız istenecektir. İşlem için genellikle anestezi uygulanmaz, iğne cildinizden geçerken hafif bir batma hissi duyabilirsiniz, iğne rahminize girerken rahminizde bir kasılma olabilir. İşlemin tamamı yaklaşık 30-45 dakika sürer, bu sürenin çoğu ultrason incelemesi için harcanan zamandır. Amniyos kesesinden alınan sıvı herhangi bir problem yaratmaz çok kısa bir sürede yerine konulur.
İşlemden sonra: İşlem sonrası bir süre istirahat etmeniz istenecektir. Bu sırada rahminizde kasılmalar hissedebilirsiniz ve bir miktar da vajinal kanama olabilir. Dinlenme süresi sonunda doktorunuz bebeğinizi tekrar ultrasonla değerlendirecek ve her şey yolunda ise evinize gitmenize izin verecektir. İşlem sonrası gün, normal günlük işlerinize dönebilirsiniz. Amniyosentez hakkındaki animasyonu izlemek için aşağıdaki bağlantıyı takip ediniz.
Genetik tanı nedeni ile yapılacak amniyosentezde kesin sonuç yaklaşık üç hafta sonra çıkar, 2-3 gün içinde %95 güvenilirlikle neticeyi almak isterseniz alınan sıvının FISH metodu ile incelenmesini istemelisiniz. Matürite amniyosentezinin neticesi saatler içinde alınır ve doktorunuz doğuma geçip geçmeme konusunda kararını netleştirebilir. Netice: Genetik tanı amacı ile yapılan amniyosentez sonuçları son derece güvenilir olup araştırılan genetik problemin ( örneğin DOWN sendromu) mevcut olup olmadığını kesin olarak ortaya koyar. Amniyosentez bütün doğumsal hastalıkları teşhis etmeye yaramaz örneğin doğumsal kalp anomalilerini, yarık damak, yarık dudak gibi rahatsızlıklar amniyosentez ile teşhis edilemezler. Amniyosentez sonucu bebeğinizde kromozomal veya tedavi edilemez kalıtsal bir hastalığı olduğu teşhis edilirse, sizden çok zor bir konuda karar vermeniz istenecektir.
Gebelik devam etsin mi etmesin mi?
Bu konuda doktorunuz ve diğer sağlık çalışanları size gerekli desteği vereceklerdir.
