Ağrılı adet görme ( dismenore) birçok kadın tarafından üreme çağı boyunca sık yaşanan sorunların başında geliyor. Şiddetli olduğunda, yaşam kalitesini bozmanın yanı sıra, günlük aktivitelerdeki performansı da etkiliyor; genellikle okul, iş yaşamı ya da diğer sorumluluklarla ilgili üretkenliğin azalmasına neden oluyor. Ağrılı adet görme üzerinde bazen hormonal nedenler etkili olurken, bazen de altta yatan başka hastalıkların varlığı söz konusu oluyor. Bu nedenle adet döneminde şiddetli ağrı yaşayanların bir uzmana danışması önem taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Ulviye Hanlı, ağrılı adet görme (dismenore) hakkında bilgi verdi.
Ağrılı adet görme (dismenore) nedir?
Dismenore yani ağrılı adet görme adet sırasında ortaya çıkan tekrarlayan, kramplı, alt karın ağrısının varlığı olarak tanımlanabilir.
Primer dismenore kanıtlanabilir bir hastalığın yokluğu anlamına gelir. Sekonder dismenore, endometriozis veya adenomyozis, miyomlar gibi klinik olarak tanımlanabilir veya altta yatan şüpheli patolojiye yanıt olarak aynı semptomların ortaya çıkmasıdır.
Tedavi yaklaşımları ağrıyı ve sekonder dismenore için altta yatan etiyolojiyi ele almalıdır.
Ağrılı adet görme (dismenore) belirtileri nelerdir?
Dismenore ağrısı tipik olarak kramplı, orta hat alt karın veya suprapubik ağrıdır. Hastalar ayrıca alt sırt veya uyluklara yayılan ağrı tarif edebilir. Sıklıkla bulantı, ishal, yorgunluk, baş ağrısı ve ağrıya eşlik eden genel bir halsizlik hissi bildirirler.
Dismenore veya ağrılı adet görme, kadınların üreme yıllarında yaşadıkları yaygın bir sorundur. Dismenore, birincil bir süreç olabilir veya diğer pelvik patolojiye ikincil olabilir.
Primer dismenore tipik olarak ergenlik döneminde, yumurtlama döngüleri oluştuktan sonra başlar. Yumurtlamaya yol açan hipotalamik-hipofiz-gonadal eksenin olgunlaşması farklı oranlarda gerçekleşir; ergenlerin yaklaşık yüzde 18 ila 45’i menarştan iki yıl sonra, yüzde 45 ila 70’i iki ila dört yıl arasında ve yüzde 80’i dört ila beş yıl arasında yumurtlama döngüsüne başlar
İkincil dismenore, başka bir süreçten kaynaklanan adet ağrısı olduğundan, semptom başlangıcı tipik olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkar ve endometriozis, adenomyozis veya leiomyom gibi altta yatan patolojinin gelişimi ile ilişkilidir.
Ağrılı adet görme (dismenore) neden olur?
Adet başlangıcında kalınlaşmış rahim iç zarından salınan prostaglandinler, rahim kasılmalarını başlatır. Bu kasılmalar ritmik değildir veya uyumsuzdur, yüksek bir frekansta meydana gelir, sıklıkla yüksek bir bazal tondan başlar ve yüksek rahim içi basınçlara neden olur. Rahimdeki bu basınç arter basıncını aştığında, rahim zarında iskemi gelişir (kan akışının zayıflaması veya tamamen kesilmesi sonucu dokunun başta oksijen olmak üzere hayati önem taşıyan moleküllere erişiminin engellenmesine bağlı olarak gelişen doku hasarı) ve anaerobik metabolitler birikir, bu da ağrı nöronlarını uyararak dismenore ile sonuçlanır.
Ağrılı adet görme (dismenore) tanısı nasıl konulur?
Primer dismenore, adet kanamasının hemen öncesinde veya adet kanamasının başlamasıyla başlayan ve 12- 72 saat içinde giderek azalan tekrarlayan, kramplı, orta hat, pelvik ağrı yaşayan ve başka bir bozukluk kanıtı olmayan hastalarda yapılan klinik bir tanıdır. Bu, acıyı açıklayabilir. Primer dismenore tanısı, sekonder dismenoreye neden olanlar da dahil olmak üzere diğer tüm potansiyel etiyolojiler dışlandığında konur. Sekonder dismenorede ise organik bir patolojinin varlığı fizik muayene, Ultrason MR gibi görüntüleme yöntemleri, laboratuvar testleri ile araştırılır.
Ağrılı adet görme (dismenore) tedavisi nasıldır?
Tedavi yaklaşımları ağrıyı ve sekonder dismenore için altta yatan sebepleri ele almalıdır.
Tedavinin amacı, ağrının yeterli düzeyde giderilmesini sağlamaktır. Dismenore tedavisi ile; ağrının giderilmesi, hastaların olağan aktivitelerinin hepsini olmasa da çoğunu gerçekleştirmelerine olanak sağlanması ve yaygın olarak dismenore ile ilişkili üretkenlik kaybının azaltılması hedeflenmektedir.
Primer dismenore tedavisi ampirik olarak başlatılabilir. Ayrıntılı bir öykü ve fizik muayene, özellikle ergenlerde, tanıyı güçlü bir şekilde desteklediğinde tedaviye başlanabilir, standart tedavilerle semptomların giderilmesi, birincil dismenore tanısını daha da destekler.
Semptomlar standart tedavilere yeterince yanıt vermiyorsa, sekonder dismenore nedenleri için bir değerlendirmeye başlanır.
Sekonder dismenore de laboratuvar testleri, görüntüleme çalışmaları çok nadiren laparoskopi gerekli olabilir.
Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), asetaminofen (parasetamol) ve hormonal ilaçlar, ilaç tedavisinin temel dayanaklarıdır. Primer dismenore tedavisi için bu ajanlardan biriyle tedavi iki veya üç ay sonra başarısız olursa, diğeriyle bir tedavi süreci önerilir. Birlikte kullanım önerilebilir, tedaviler beklenen yanıt düzeyiyle sonuçlanmadığında, orijinal tanının yeniden değerlendirilmesi her zaman düşünülmelidir.
Ağrılı adet görme (dismenore) hakkında sık sorulan sorular
Ağrılı adet görme egzersizle geçer mi?
Kanıtlar dismenore tedavisinde egzersizin rolünü desteklemektedir. Bununla birlikte, semptomları hafifletmek için optimal egzersiz türü, süresi ve sıklığı bilinmemektedir. Egzersizin sağlığa birden fazla faydası olduğundan ve zarar verme riski düşük olduğundan, fiziksel aktiviteyi artırmak aerobik egzersizler dismenoreyi azaltmak için makul bir yaklaşımdır.
Fizyoterapi ve aktiviteye dayalı tedaviler yardımcı olabilir ve çok az risk taşır. İzometrik egzersizler, masaj terapisi, yoga, elektroterapi, bağ dokusu manipülasyonu, germe, kinesio bant, progresif gevşeme egzersizleri ve aerobik dansın kullanımı tamamlayıcı tedavide faydalı olabilir.
Dismenore tedavisi için birden fazla akupunktur çalışması yayınlanmış olmasına rağmen, bu çalışmalar genellikle düşük kalitededir
Karna sıcak su torbası koymak ağrılı adet görmeye iyi gelir mi?
Alt karın bölgesine ısı uygulanması dismenorenin hafifletilmesinde etkili olmuştur. Çoğu kişi, ısıyı ağızdan ilaç almaktan daha etkisiz bulur, ancak hiçbir yan etkisi yoktur. Isı tedavisi diğer tedavilerin etkinliğini artırabilir.
Adet sancısına iyi gelen besinler diyetler var mı?
Davranış danışmanlığı ve diyet/diyet takviyeleri bitki çayları, dismenoreyi azaltmak için bazı vaatlerde bulunsa da, bu konuyu destekleyici kanıtlar zayıftır.
Çeşitli diyet değişiklikleri ve vitamin tedavilerinin adet ağrısının şiddetini azalttığı bildirilmiştir, ancak veriler birkaç küçük çalışma ile sınırlıdır.
Davranışsal danışmanlık, hastalara ağrıları hakkında düşündüklerini değiştirme stratejilerini önermektedir. (Örneğin, duyarsızlaştırma temelli prosedürler, hipnoterapi, imgeleme, başa çıkma stratejileri ve ağrıya tepkilerini değiştirme girişimleri)
