Buerger hastalığı, sigara ve tütün mamullerini çokça tüketen kişilerde görülen ve tekrarlayan, ilerleyici, periferik bir damar hastalığıdır.
Hastalık el ve ayaklardaki küçük ve orta boy damarları tutar. Zaman zaman diğer başka bölgelerdeki atardamarlarda da görülebilir. Bu hastalığın meydana gelmesi, tütün ve tütün mamulleri kullanımı ile doğrudan ilişkilidir. Hastalarda akut ve kronik enflamasyon ile tromboz (kan pıhtısı) görülür. Buerger hastası olan kişilerde dolaşım bozukluğu meydana gelir, eller ve ayaklarda soğuğa karşı hassasiyet gelişir.
Hastalık ilerledikçe el ve ayak parmaklarında zamanla renk değişimi oluşur, deri incelir, deride yaralar meydana gelir. Önlem alınmaz ve hasta sigara kullanımını sonlandırmazsa el ve ayak parmaklarında kangren görülebilir. İlerleyen vakalarda, hastanın kurtarılması için kangren olmuş bölgelerin ampütasyonu gerekir.
Buerger Hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastalar, ilk etapta, çoğunlukla el ve ayaklarda ağrı şikayetiyle doktora başvurur. Zaman içerisinde, ağrılarda el ve ayaklardan diğer bölgelere yayılma görülebilir. Kol ve bacaklarda uyuşukluk ve karıncalanma da semptomlar arasındadır.
Hastalarda, dolaşım bozukluklarına bağlı olarak parmak uçlarının soğuktan renk değiştirmesine verilen isim olan Raynaud sendromuna benzer şikayetler de görülür. Deri ülserleri ve kangren de ilerleyen vakalarda görülen diğer durumlardır. Ülserler ve kangren, damarların iltihaplanması sonucu bu bölgelere kan akışının azalması sebebiyle ortaya çıkar.
Buerger hastalığının diğer vaskülitlerden (damar iltihaplanmaları) farkı, hastalığın sindirim sistemi organlarına sıçramamasıdır.
Buerger hastalığında kimler risk altındadır?
Buerger hastalığında, genellikle 20-40 yaş arasında olan ve çok miktarda tütün ürünleri kullanan erkekler risk altındadır. Ancak 50 yaş üzerinde olan ve sigara kullanan kadınlarda da görülme sıklığı artmaya başlamıştır. Coğrafik olarak Güneydoğu Asya, Hindistan ve Orta Doğu ülkeleri hastalığın en yaygın görüldüğü yerler arasındadır. Afrika kökenli kişilerde hastalık daha az görülmektedir.
Buerger hastalığının nedenleri nelerdir?
Buerger hastalığı sigara kullanımıyla doğrudan ilişkilendirilmektedir. Bu hastalığın görüldüğü kişiler, çoğunlukla çok sigara içen genç erkeklerdir. Diğer tütün mamullerini kullanan kişilerde de sigara içmemelerine rağmen Buerger hastalığının geliştiği gözlenmiştir. Hastalık sigara içmeyen ya da diğer tütün mamullerini kullanmayan kişilerde gözlenmemiştir.
Bu hastalığın vücudun sigara içindeki bileşenlerden birine verdiği bir bağışıklık sistemi reaksiyonu sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Buerger hastalığı tanısı nasıl konur?
Hastalık, damar iltihabı ve dolaşım bozukluğuna neden olduğu için, diğer bazı damar hastalıkları ile karıştırılabilir. Buerger hastalığı; kan damarlarında plak birikmesi sonucu oluşan ateroskleroz (damar sertliği), kalp zarı iltihabı, vaskülit, lupus, skleroderma gibi pek çok hastalıkla benzer belirtiler gösterir. Aynı zamanda kan pıhtısının neden olduğu hastalıklarla da karıştırılma riski vardır.
Ancak bu hastalıkların aksine, Buerger hastalığı diğer enflamasyon temelli hastalıkların steroid tedavisine verdiği olumlu cevabı vermez. Aynı şekilde, diğer hastalıkların tedavisinde kullanılan kan sulandırıcılar oluşan pıhtıları yok edemez ve engelleyemez. Buerger hastalığının tedavisindeki tek yöntem sigaranın bırakılmasıdır.
Hastalıkta en net tanı el ve ayak anjiyografileri ile konur. Anjiyografi ile damarlardaki tıkanıklıklar ve daralmalar da tespit edilir. Damarlarda tirbuşon görüntüsü bu hastalığı karakterize eder. Bu görüntünün sebebi damarların aldığı hasardır. Hastalıkta özellikle el ve ayak bileklerindeki damarlar hasar görür. Bu hasarlar önce şiddetli ağrılara, sonrasında dokularda çürümeye ve en nihayetinde kangrene yol açarlar. Tam teşhis koyabilmek ve diğer vaskülit türlerini eleyebilmek için vücudun diğer bölgelerinin anjiyografileri de istenebilir.
Buerger hastalığının tedavisi nedir?
Buerger hastalığı teşhisi alan kişilerin sigarayı hemen ve tamamen bırakmaları gerekir. Hastalığın tek tedavisi tütün ve tütün ürünlerinden uzak durmak, pasif içici olarak bile sigara dumanına maruz kalmamaktır. Aksi takdirde hastalık tekrarlayabilir ve ilerleyebilir. Hastaların sigara içmeye devam etmesi durumunda el ve ayak parmaklarının ampütasyonu gerekli duruma gelebilir. Sigara bırakıldığında hastalığın ilerlemesi durur. Ancak o döneme kadar meydana gelmiş olan hasarlar geriye döndürülemez ve kalıcıdır.
Sigaranın bırakılmasına ek olarak, tedavide damar genişletme işlemi uygulanmaktadır. Sinirlerin bloke edilmesi, kök hücre tedavisi ve spinal kord stimülasyonu da uygulanan tedavi yöntemleri arasındadır. Tüm bu tedavi yöntemleri, ancak hasta sigarayı bıraktığında kalıcı etki gösterebilir.
Bu hastalığın tedavisinde, gelecek dönemlerde sinir operasyonları, damar prosedürleri ve yeni damar yapımı gibi bazı yenilikçi yöntemlerin uygulanması da söz konusudur. Fakat bu alanlarda henüz yeterli çalışmalar bulunmamaktadır.
