Glial tümörler, glial hücrelerde gelişen kanserleşme süreci sonucunda ortaya çıkar. Baş ağrısı, görme problemleri, nörolojik sorunlar ve hafıza kaybı gibi çok çeşitli semptomlarla kendini gösterebilir. Tedavi seçenekleri cerrahi müdahale, radyoterapi, kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiyi içerir. Tümörün türüne, büyüklüğüne ve hastanın sağlık durumuna göre tedavi planı kişiselleştirilir.
Liv Hospital Vadistanbul Beyin ve Sinir Cerrahisi Doç. Dr. Abuzer Güngör Gliyal tümörler beyin ve omuriliği destekleyen glial hücrelerde gelişir. Bu hücreler, nöronları (sinir hücrelerini) besleyen ve koruyan bir işleve sahiptir. Glial hücreleri oluşturan iki ana hücre tipi astroglia ve oligodendrositlerdir. Bu hücreler sinir hücrelerinin görevini yerine getirmelerine yardımcı olur. Glial tümörler bu glial hücrelerin anormal bir şekilde büyüdüğü ve bölündüğü bir durum olan kanserleşme süreci sonucunda ortaya çıkar.
Glial tümör çeşitleri
Glial tümörler beynin temel destek hücrelerinden kaynaklanan tümörlerdir. Bu tümörler birçok farklı türde olabilir ve her biri farklı özelliklere sahip olabilir. Glial tümör çeşitleri şunlardır:
- Astrositoma: Astrositoma glial tümörlerin en yaygın türlerinden biridir. Bu tümörler astroglial hücrelerden kaynaklanır. Astroglial hücreler nöronların beslenmesine yardımcı olur. Astrositoma, tümörün agresifliğine bağlı olarak derecelendirilir. Düşük dereceli astrositomalar genellikle yavaş büyürken yüksek dereceli astrositomalar daha hızlı yayılabilir.
- Oligodendroglioma: Oligodendrogliomalar da bir diğer glial tümör türüdür. Bu tümörler oligodendroglial hücrelerden kaynaklanır. Oligodendroglial hücreler sinir liflerini koruyan miyelin adı verilen bir maddeyi üretir. Oligodendrogliomalar genellikle yavaş büyüyen tümörlerdir ve daha iyi bir prognoza sahiptirler.
- Ependimom: Ependimomlar beyin ve omurilikteki ependimal hücrelerden kaynaklanır. Bu tür tümörler beyin omurilik sıvısının dolaşımını etkileyebilir. Glioblastoma: Glioblastomalar glial tümörler arasında en agresif olanlardan biridir. Genellikle hızla büyürler ve çevre dokulara yayılabilirler. Bu tür tümörlerin tedavisi oldukça karmaşıktır ve prognozu genellikle kötüdür.
- Oligoastrositoma: Oligoastrositomalar hem astroglial hem de oligodendroglial özelliklere sahip hücrelerden kaynaklanan karma bir tümör türüdür. Bu tümörlerin özellikleri genellikle karışıktır ve tedavi planı tümörün özelliklerine göre belirlenir.
Glial tümör nedenleri
Glial tümör gelişimi bir dizi faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Glial tümöre neden olabilen faktörler şunlardır:
- Genetik Yatkınlık: Glial tümörlerin gelişiminde genetik faktörlerin rolü büyük öneme sahiptir. Özellikle birinci derece akrabalarda (ebeveynler, kardeşler) bu tür tümörlere sahip olmak kişinin riskini artırabilir. Bazı genetik mutasyonlar da glial tümörlerin ortaya çıkma olasılığını artırabilir.
- İyonlaştırıcı Radyasyon Maruziyeti: İyonlaştırıcı radyasyona (radyoterapi veya radyasyon tedavisi) uzun süre maruz kalmak glial tümörlerin oluşum riskini artırabilir. Özellikle çocukluk çağında radyasyona maruz kalmış olan kişiler daha yüksek risk altındadır.
- Kimyasal Maruziyeti: Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak da glial tümörlerin oluşumuna katkıda bulunabilir. Bu kimyasal maddeler çevresel kirlilik, endüstriyel işler veya tarım faaliyetleri sırasında temas edilen maddeler olabilir.
- Virüsler ve Enfeksiyonlar: Bazı viral enfeksiyonlar (Epstein-Barr virüsü gibi) glial tümörlerin riskini artırabilir. Bu virüsler beyin dokusunda inflamasyona neden olarak tümör gelişimini teşvik edebilir.
- Beyin Yaralanmaları: Beyin travmaları veya yaralanmalar bazen glial tümörlerin oluşumuna yol açabilir. Özellikle yaralanma sonrası beyin dokusunda inflamasyon hücresel değişikliklere neden olabilir.
- İmmünolojik Faktörler: Bağışıklık sistemi sorunları glial tümör riskini artırabilir. Zayıf bir bağışıklık sistemi kanser hücrelerinin kontrol edilememesine yol açabilir.
- Yaş Faktörü: Glial tümörler her yaşta görülebilir. Fakat yaşlı bireylerde daha yaygındır. Yaşın ilerlemesi, tümör riskini artırabilir.
Glial tümör belirtileri
Glial tümörlerin belirtileri beynin normal işleyişini bozan ve çevresel dokulara baskı yapan tümörün doğrudan etkisiyle ortaya çıkar. Glial tümör belirtileri şunlardır:
- Baş Ağrısı: Glial tümörler beyin dokusunu sıkıştırarak veya sıvı dolaşımını engelleyerek basıncı artırabilir. Bu artan basınç baş ağrısına neden olur. Genellikle sabahları daha belirgindir. Çünkü kişi yatarken beynin dolaşımı yavaşlar ve basınç artabilir.
- Bulanık Görme: Optik sinirlere veya görsel yolların çevresine yapılan baskı görme problemlerine yol açabilir. Tümörün büyümesi ve yayılması sonucunda optik sinirlere baskı artabilir ve bu da görüntü kalitesinin bozulmasına neden olabilir.
- Nörolojik Sorunlar: Glial tümörler beynin çeşitli bölgelerine baskı yapabilir. Motor kortekse veya duyusal bölgelere olan baskı kas kontrolünü veya duyu algısını etkileyebilir. Bu nedenle nörolojik sorunlar ortaya çıkabilir.
- Nöbetler: Tümör beyin aktivitesindeki anormal değişikliklere neden olabilir. Bu değişiklikler nöbetlere yol açar. Nöbetler beynin elektriksel aktivitesinin anormal bir şekilde bozulduğu durumlar olarak kabul edilir.
- Hafıza Sorunları: Glial tümörler hafıza merkezlerine veya çevresel bölgelere baskı yaparak hafıza sorunlarına neden olabilir. Tümörün büyümesi ve yayılması, bellek işlevlerinin etkilenmesine yol açabilir.
- Mental ve Davranışsal Değişiklikler: Beyin kişiliği ve davranışları kontrol eden birçok bölge içerir. Tümörler bu bölgelere baskı yaparak mental ve davranışsal değişikliklere neden olabilir. Bu değişiklikler anksiyete, depresyon, irritabilite ve kişilik değişiklikleri gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilir.
- İştah ve Kilo Değişiklikleri: Beyin tümörü iştah kontrol merkezlerini etkileyebilir. Bu nedenle bazı insanlar iştah kaybı yaşayabilir ve kilo kaybedebilirler.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Tümör enerji seviyelerini etkileyebilir. Kişiler sürekli olarak yorgunluk ve halsizlik hissi yaşayabilirler.
Glial tümör tedavisi
Glial tümörlerin tedavi seçenekleri tümörün türüne, büyüklüğüne, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Cerrahi Müdahale: Glial tümör ameliyatı tümörün türüne ve konumuna bağlı olarak farklı durumlarda uygulanır. Küçük ve erişilebilir tümörler cerrahi ile tamamen çıkarılabilir. Büyük tümörlerde ise cerrahi tümörün bir kısmını çıkarmak veya biyopsi almak amacıyla kullanılabilir. Cerrah beynin zarlarına ulaşır ve tümörü çıkarmaya çalışır. Ancak tümörün tamamen çıkarılması her zaman mümkün olmayabilir.
- Radyoterapi: Radyoterapi yüksek enerjili ışınlar kullanarak tümör hücrelerini öldürmeyi hedefler. Radyasyon tümör hücrelerinin DNA’sını bozar ve çoğalmalarını engeller. Radyoterapi genellikle cerrahi sonrası tümör hücrelerinin temizlenmesine yardımcı olmak için kullanılır. Ayrıca cerrahi müdahale uygulanamayacak durumlarda veya tümörün tekrar büyümesini kontrol altına almak için de kullanılabilir.
- Kemoterapi: Kemoterapi kanser hücrelerini yok etmeyi amaçlayan ilaçlarla tedavi yöntemidir. Kemoterapi vücuttaki hızlı büyüyen hücrelere saldırır ve bazı glial tümörlerin tedavisinde kullanılır. Genellikle radyoterapi ile kombine edilir.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Hedefe yönelik tedaviler belirli genetik mutasyonlara sahip glial tümörleri hedefler. Bu tedaviler mutasyonlara özgü olan hücrelere saldırır. Hedefe yönelik tedaviler, genetik profili belirli mutasyonlarla uyumlu olan hastalar için uygundur. Bu tedaviler tümör büyümesini kontrol etmeye veya küçültmeye yardımcı olabilir.
- İmmünoterapi: İmmünoterapi bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini hedeflemesine yardımcı olmayı amaçlar. Bu tedavi immün yanıtı artırarak tümör hücrelerini yok etmeye çalışır.
- Palyatif Bakım: Palyatif bakım, tümör tedavisine yanıt vermeyen hastalarda yaşam kalitesini artırmak için tercih edilir. Ağrı kontrolü, semptom yönetimi ve psikolojik destek sağlar. Hastanın rahatlığını ve yaşam kalitesini arttırmayı amaçlar.
Sıkça sorulan sorular
Glial tümörler hakkında sıkça sorulan sorular bu tür tümörlerin ne olduğunu ve tedavi seçeneklerini anlamak için önemlidir.
Glial tümör evreleri nelerdir?
Glial tümörler evrelerine göre sınıflandırılmazlar. Evreleme daha çok solid tümörlerde kullanılan bir sınıflandırma yöntemidir. Glial tümörler için grade olarak isimlendirilen derecelendirme yöntemine başvurulur.
Düşük Gradeli ve Yüksek gradeli glial tümör ne demek?
Glial tümörlerin sınıflandırılması için grade adı verilen bir sistem kullanılır. Bu sistem tümörün ne kadar agresif olduğunu ve büyüme hızını değerlendirmek için geliştirilmiştir. Düşük grade glial tümörler grade 1 ve grade 2 tümörleri içerir. Bu tür tümörler genellikle daha yavaş büyürler ve hücreleri daha normal görünür. Düşük grade glial tümör genellikle daha iyi bir prognoza sahiptir ve tedaviye daha iyi yanıt verebilir. Fakat düşük grade tümörler zaman içinde yüksek grade tümörlere dönüşebilirler, bu nedenle yakın takip önemlidir. Yüksek dereceli glial tümör grade 3 ve grade 4 tümörleri içerir. Bu tür tümörler hızlı büyüme eğilimindedir ve hücreleri daha anormaldir. Yüksek grade glial tümörler daha kötü bir prognoza sahiptir ve tedavi daha zorlu olabilir.
Glial tümör teşhisi konulduğunda alanında uzman bir hekimden destek almak önemlidir. Sağlık uzmanlarının yönlendirmelerine uyarak hastalar ve aileleri tümörle mücadelede en iyi sonuca ulaşma şansını artırabilirler.
