Güney Amerika yerlileri tarafından açlık hissini bastırmak ve zihin aktivitelerini hızlandırmak için kutsal ve büyülü bir bitki olduğuna inandıkları koka bitkisinin yaprakları tüketilirmiş. Uzun yıllar sonra Avrupalı bilim adamları tarafından koka yapraklarında kokain elde edilmeye başlanmıştır. Bağımlılık yapıcı etkisi tek kullanımdan sonra bile başlayabilmektedir.
Kokain beyinde haz merkezini aktive ederek etki gösterdiğinden kişi yaşamış olduğu bu deneyimi tekrar tekrar yaşamak ister ve ilk kullanımdan sonra dahi psikolojik bağımlılık gelişebilmektedir. Tekrarlayan kokain kullanımı sonrasında ise fiziksel bağımlılık gelişmektedir.
Kişi ilk denemede yaşamış olduğu hazzı hiçbir zaman elde edememekte ve beyin her kullanımda aynı hazzı elde edebilmek için giderek fazla miktarda ve sık aralıklarla bu maddeyi istemektedir. İlk deneyimde yaşanan hazzın aksine her deneme sonrasında kişi daha şiddetli çökkünlük dönemi yaşamakta ve bir müddet sonra normal yaşamdan (yemek yemek, su içmek, arkadaşlarla sohbet vb.) aldığı hazzı bile alamamakta tüm hayatını kokaine göre şekillendirmektedir.
Kokain güçlü bir ağrı kesicidir aynı zamanda küçük dozlarda enerji, zinde kalma, zihinsel performansta artış sağlayan uyarıcı bir maddedir. Doping etkisi nedeniyle performansı arttırmak için bazı sporcular tarafından kullanıldığı bilinmektedir.
Kokain etkisi çok hızlı başlar ve kullandıktan sonra hızlı bir şekilde bağımlılık potansiyeli olan bir maddedir. Kişi yaşamış olduğu doping etkisini defalarca yaşamak ister ancak hiçbir zaman ilk kullanımda ki etkiye ulaşamadığı için giderek artan miktar ve sıklıkta kullanmaya başlar. Kokain kullanımına bağlı sıkıntı hissi, gerginlik, sinirlilik, saldırganlık görülebilmektedir, yüksek dozlarda burun kanmaları, kalp krizi, damar tıkanıklarına, epilepsi nöbetleri ve beyin kanamalarına neden olduğu saptanmıştır.
Kokain kullanımı sırasında yaşanan haz verici etkilere rağmen kullanımdan 1 saat sonra çökkünlük dönemi denen bir döneme girilir bu dönem mutsuzluk, keyifsizlik, sıkıntı hissi, aşırı uyuma isteği ile kendini gösterir kişiler bu dönemi cehenneme girme hissi olarak tanımlamaktadır.
Kokain bağımlılığı sonrasında kişilerin sosyal ve mesleki işlevselliği bozulmakta, maddi kayıplara neden olmakta ve bir müddet sonra maddi yetersizlikler nedeniyle bağımlılar diğer maddelere yönelebilmektedir.
Kliniğimizde kokain bağımlılığı tedavisinde yaklaşık 1-2 hafta süren detoks tedavisi ve yoksunluk belirtilerinin ilaçlarla kontrol altına alınmakta. Hastanın maddeyi kullanma nedenlerinin farkına varması sağlanmakta, maddeye yönlendiren riskli durumlara karşı acil müdahale planları oluşturularak madde isteği ile baş etme becerilerinin kazandırılmakta ve aileler bağımlılık konusunda eğitimlerden geçirilmektedir.
KOKAİN AŞISI
Son yılllarda geliştirilen ve kullanılmaya başlayan kokain aşısı yapılan çalışmalarda etkili olabilieceği bulunmuş ve ülkemizde de kullanılmaya başlanmıştır. Geliştirilen aşı tedavisi ile 3 aylık koruma sağlanmakta, yaklaşık 1 yıl boyunca 3 ayda bir kas içi yapılan enjeksiyon ile kokain bağımlısı hastalarda etkinliği kanıtlanmıştır. Ülkemizde de bu tedavi metodunun kullanılması için izin verilmiştir.
