Kanser türleri arasında dünyada en sık ölüme neden olan akciğer kanserinin belirtileri, genellikle erken evrede ortaya çıkmıyor. Sinsi bir şekilde ilerleyen akciğer kanserinin görülme sıklığı da her geçen gün artan sigara tüketimine paralel olarak artış gösteriyor. Akciğer kanseri riski çevresel ve genetik faktörlerin dışında sigara kullanımının süresi ve sıklığı arttıkça yükseliyor. Erken evrede teşhisin büyük önem taşıdığı akciğer kanserinin tedavisi ise tümörün tipine, evresine ve hastaya göre planlanıyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Metin Özkan, akciğer kanseri ve korunma yolları ile ilgili bilgi verdi.
İçilen her sigara kişiyi akciğer kanserine yaklaştırıyor
Sigara içen insanlar yüksek akciğer kanseri riskine sahiptir, ancak akciğer kanseri hiç sigara içmemiş kişilerde de ortaya çıkabilir. Uzun yıllar sigara içilmesinin ardından sigaranın bırakılması, akciğer kanseri riskini önemli ölçüde azaltır. Akciğer kanserine neden olan diğer faktörler şu şekildedir:
• İnşaat, gemi, izolasyon ve otomotiv gibi sektörlerde kullanılan ve toprakta bulunabilen asbest:
• Toprağın doğal yapısında, binaların temelindeki toprak ve kayalarda bulunan radon gazı
• Uranyum, berilyum, vinil klorid, nikel kromat, kömür ürünleri, hardal gazı, klormetil eterler, petrol ürünleri gibi kansere yol açan kimyasallara maruziyet
• Yakın akrabalarda akciğer kanseri öyküsünün olması
• Yüksek düzeyde hava kirliliği
• İçilen suyun yüksek oranda arsenik içermesi
• Akciğerlere radyasyon tedavisi uygulanması
Öksürüğü ciddiye alın ve doktora görünün
Akciğer kanseri tipik olarak erken evrelerinde belirti ve semptomlara neden olmayabilir. Çoğu hasta sigara içtiği için ilk belirtilerden biri olan öksürüğü sigara kullanımına bağlar ve doktora gitme ihtiyacı duymaz. Bununla birlikte akciğer içindeki tümöre bağlı olarak öksürük, göğüs, omuz ve sırt ağrısı, balgam çıkarma, kanlı balgam ve kan tükürme, nefes darlığı, ses kısıklığı, yutma bozukluğu, boyun ve yüzde şişlik, göz kapaklarında düşme, hışıltılı solunum ve tekrarlayan bronşit veya zatürre atakları akciğer kanserinin belirtileri arasında yer alır. Ancak tümörün akciğer dışına yayılması durumunda aşağıdaki şikayetler de görülebilir.
• Baş ağrısı,
• Bulantı, kusma
• Denge bozukluğu, baygınlık, hafıza kaybı
• Cilt altı şişlikler
• Kemik veya eklem ağrısı, kemik kırıkları
• Genel halsizlik
• Kanama, pıhtılaşma bozuklukları
• İştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı
• Kaşeksi (kas erimesi)
• Yorgunluk
Akciğer grafisi ve tomografisi tanı için önemli
Akciğer kanserinin tanısının konulabilmesi için belirti ve şikayetleri olan kişilere öncelikle akciğer grafisi, gerektiği durumda akciğer tomografisi çektirilir. Bununla birlikte hastada öksürük ve balgam varlığı durumunda “Balgam sitolojisi” denilen mikroskop altında balgam incelemesinin yapılması bazen akciğer kanseri hücrelerinin varlığını ortaya çıkarabilir.
Bronkoskopi ve ince iğne biyopsisi ile kanser teşhisi
Şüpheli olan durumlarda biyopsi alınması gerekir. Biyopsi, yani parça alınması “bronkoskopi” denilen bir işlem ile yapılır. Bu işlemde boğazdan akciğerlere doğru geçen ışıklı bir tüp kullanılarak akciğerlerin anormal bölgeleri incelenip şüpheli alanlardan parça alınmaktadır. Eğer tomografide görülen şüpheli tümör akciğerlerin dış kısmında ise ultrasonografi veya tomografi eşliğinde ince bir iğne ile girilerek biyopsi alınabilir. Bu işlem kanserin yayıldığı durumlarda lenf düğümlerinden veya karaciğerden de yapılabilir. Kanser teşhisi konulduktan sonra uzman hekim, kanserin hangi evrede olduğunu belirleyebilmek için yine tomografi, MR ve pozitron emisyon tomografisi (PET) ve kemik taramaları isteyebilir.
Tedavi tümörün tipine, evresine ve hastaya göre planlanır
Akciğer kanserinde tümörün tipi, evresi ve hastanın genel durumu göz önünde bulundurularak tedavi planı yapılmaktadır. Akciğer kanserinin tedavisinin doğru yapılabilmesi için doğru evreleme şarttır. Ayrıca kanserin türüne göre de tedavi değişir. Akciğer kanseri küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri olmak üzere iki ana başlık altında türlere ayrılabilir. Bu türlerde hastalığın evresine göre; tümörün ameliyatla çıkarılması, kemoterapi ilaçları ve ışın tedavisi uygulanır. Bazı durumlarda bu tedaviler birlikte de uygulanabilir. Erken evrede yakalanan akciğer kanserinin en etkili tedavi yöntemi ameliyatla tümörün çıkarılması şeklindedir.
Akciğer kanserinden korunmanın yolları
- Akciğer kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Akciğer kanserlerinin en önemli nedeni tütün ve tütün ürünlerinin kullanımıdır. Bu nedenle hastalıktan korunmada en önemli faktör sigaraya başlamanın önlenmesi ve içenlerin de sigara kullanımını bırakmasıdır.
- Radyasyon maruziyetine karşı dikkatli olunmalıdır.
- Asbest, radon, zararlı gaz ve kimyasallara maruziyetin önlenmesi kanser riskini azaltabilir. Çevresinde veya işyeri solunum havasında asbest lifleri bulunan kişilerin profesyonel koruyucu solunum maskeleri kullanması gerekir.
- Hava kirliliğin yoğun olduğu bölgelerden uzaklaşılması önemlidir.
Sağlıklı bir beslenme düzeninin oluşturulması ve fiziksel aktivitenin artırılması akciğer kanserinden korunma yolları arasında bulunmaktadır.
