Kitap okuma sevgisini doğru yöntemlerle kazandırmanın çok kolay olduğunu, fakat kitap okuma nefretini sevgiye dönüştürmenin çok zor olduğunu belirten yazar Esra Zerbeliz Avgören, Martı Yayınları’ndan çıkan Küçük Kitap Kurtları Yetiştirme Rehberi isimli kitabında, çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmada doğru bilinen yanlışlar hakkında önemli bilgiler verdi.
SADECE UYKUDAN ÖNCE OKUMAK YANLIŞ
Bu uygulama okuma alışkanlığına vurulan bir baltadır. Beynimizi, ‘kitap okumak uykuya hazırlıktır’ diye programlamış oluruz. Böyle programlanan beyin, günün hangi saatinde kitap okumaya başlanırsa bunu uykuya hazırlık olarak algılar. Sonra da ne zaman ele kitap alınsa göz kapakları ağırlaşır ve okumaya geçilemez.
KİTAP OKUMANIN ZAMANI OLMAZ
Kitap okumaya özel zaman ayırıp sabit bir noktada dikkatlice kitap okumanın gerekliliği büyük bir yanlıştır. Kitap okuma eylemini hayatın dışına iter. Japonlar, günün her saatinde, her şekilde kitap okuyor. Bunun için özel bir tanımları bile var: Taşiyomi. Anlamı; ayakta, yürürken kitap okumak. Yani kitap okumayı özel zaman aralıklarına sıkıştırmamak. Her an her yerde kitap okunabilir. Burada en belirleyici unsur ihtiyaçtır.
KİTAP KUTSAL DEĞİLDİR
Kutsal olan tüm konular dogmatiktir. Tartışmaya açık değildir. Kesin ve net sınırları vardır. Bu sıfatları kitaba yüklediğimizde, kitap kavramına çocuklar için kırmızı çizgilerin çok olduğu tedirgin edici sınırlar biçeriz. Tabuya dönüşen kitap kavramı çocuklar için çekici olmaktan çıkar. Yetişkin algılarıyla çocuklara dayatmalar yapılmaya başlar. Çocukların ihtiyaçları, yetişkinlerle aynı değildir. Çocuk, kitabın kutsallığına değil eğlencesine bakar. Aksi yaradılışa ters olur zaten. Eğlence yoksa çocuk o alanda yoktur. Bu yüzden çocuk kitapları kutsal değil eğlenceli olmalıdır. Kutsal olan bilgidir, bilmektir. Bu bilgiyi aldığımız tüm materyaller aracıdır. Araçları amaç haline getirmemeliyiz.
Kısaca kitabın bir tüketim malzemesi olduğunu kabul edersek korkmayız ve daha kolay hayatımızın içine girebilir. Kitap kutsal değildir kültürel bir materyaldir.
HER KİTAP BİR ÖĞRETMEN DEĞİLDİR
Hayır! Kitap her zaman öğretmen değildir. Bazen arkadaş, bazen de baş belası olabilir. 200 yıl öncesinin kalıpları ile bugünün çocuklarını zorlamamak lazım. Bu kalıp içerisinde çocuklar kitapları sadece kendilerine öğretmenlik yapan materyaller olarak görecektir. Kitaplar sürekli öğrenmek için okunmaz. Eğlenmek, araştırmak, sosyalleşmek… gibi birçok sebepten dolayı okunabilir. Hatta kitapları boyayabilir, makasla kesip resimlerinden tablolar yapabilir, bölümleri ayırıp sıralamasını değiştirebilir. Kısacası çocuklar yaratıcılıklarını geliştiren her şekilde kitapları kullanılmalıdır.
Kitabı öğretmen kılığına sokarsak okuma alışkanlığının oluşmasını sağlayan diğer etkenleri öldürmüş oluruz.
ANNE-BABA HER ŞEYİ BİLMEZ
Her şeyi bilmeyin! Çocuklarınızın her sorusunu cevaplamayın. Sizin de merak ettiğinizi ve konuya tam hâkim olmadığınızı belirtip güvenilir bir ansiklopediden ya da internet üzerinden kelimeyi ya da konuyu araştırıp beraber okuyun. Okuma yazma bilmeyen çocuklarınıza siz okuyun. Sistemli ve bir şekilde bu tutumu görmüş olan birey, kendi başına araştırıp okumaya başlar. Hatta sonrasında size gelip bilmediklerinizi anlatacaktır.
ÇOCUKLARLA YAZILI İLETŞİM KURULMALI
Onlar için sık sık okunaklı notlar hazırlayın. Çantalarına, yastıklarının altına ve benzeri yerlere bırakın. İlk okudukları kelimeler sizden gelsin. Okuma-yazmanın iletişim yolu olduğunu öğrenmenin yanında değerini artırır. Müjdeli haberleri okuyarak alsınlar, okuma yetileriyle orantılı olarak yazı dilinizin ağırlaştığı metinler yazın. Hatta üşenmeyip postaneden mektuplar, kartpostallar gönderin. Yaşları ne olursa olsun çocuklarınızla konuşurken kullandığınız dili küçültmeyin. Bir yetişkin bireyle konuşur gibi yazın. Bu davranış, yeni kelimeler duymaya ve okumaya hazırlık olur ve okuma alışkanlığında bilmediği kelimelerin yolunu kesmesini engeller. Çocuklarınıza sorular sorup fikir alın ama en önemlisi onları dinlediğinizi hissettirin.
ÇOCUĞUN SEÇİMLERİNE SAYGI DUYULMALI
Çocuklar, kendilerine rol model aldıkları kişilerin söylemlerinden çok davranış ve tutumlarıyla ilgilenirler. Anne babanın yaptığı eylemden çok tutum önemlidir. Baskıcı, çocuğun seçimlerine saygı duymayan tutum zarar verir. Özdenetim mekanizmalarının gelişmesini engellemeyin. Eğer sağlıklı gelişim içerisindeyseler seçecekleri kitaplar sizler için sorun olmamalı. Ama kitap seçimlerinde kendi açınızdan sorunlar görüyorsanız bu sorun, kitap seçimi değil daha derinlerde yanlış giden başka konularla ilişkilidir.
