Sağlıksız Bir Çocuk Eğitim Hayatında Ne Kadar Başarılı Olabilir?

Sıcak ve keyifli tatil günleri bitti. Milyonlarca öğrenci okul sıralarını yeniden doldurdu. Büyük bir kısmı ise okula ilk defa ‘merhaba’ dedi. Çocuklarımızı Haziran ayına kadar devam edecek uzun ve zor bir maraton bekliyor.Çocuklar büyük bir heyecanla bu maratonda ter dökecekler.Anne- babalarda bu süreyi ümit ve heyecanla takip edecekler.Öğrencilerin bu maratonda başarılı olabilmeleri için azimli, kararlı,çalışkan ve sağlıklı olmaları gerekir.

Çocukların eğitim hayatında başarılı olması kadar olamaması da normal karşılanmalıdır. Eğer bir öğrenci okul hayatında başarılı olamıyorsa; bunu hemen çocuğun yetersizliğine ve tembelliğine bağlamamalıdır. Bazen başarısızlığın temelinde fark edilmeyen veya küçümsenen bir sağlık problemi veya psikolojik bir sıkıntı olabilir.

Bir doktor olarak, okul başarısızlığının diğer boyutlarını başka yazılara ve yazarlara bırakıp sağlık boyutuna dikkatinizi çekmek istiyorum.

Bir çocuğun okulda başarılı olabilmesi için önemli bir sağlık probleminin olmaması; beden, ruh ve akıl sağlığının çok iyi olması gerekir.Eğer çocuk bütün bu yönlerden sağlıklı ve hatta mükemmel durumda ise başarısızlık ihtimali çok azalacaktır.Aşağıda özetle açıklayacağımız rahatsızlıkların bir veya birkaçı çocukların okulda başarısız olması için yeterlidir.

Okul başarısızlığına yol açabilecek psikolojik problemler:

Ergenlik çağı depresyonu belirtileri:  Çocuğunuz sürekli mutsuz ise, canı hiçbir şey yapmak istemiyorsa, içini sıkıntılar basıyorsa,umursamazlık  ve boş vermişlik içindeyse, enerjisinde ve ilgisinde azalma varsa, yeme ve uyku problemleri varsa ve okul başarısında düşme varsa depresyon mutlaka akla gelmelidir.

Anksiyete ( kaygı ) belirtileri: Bilinen  her hangi bir neden olmadığı halde  çocuğunuzda uygunsuz ve aşırı endişe hali varsa, en hafif seste irkiliyorsa, yorgunluk, gerginlik, kas ağrıları, sebepsiz terleme ve sebepsiz titreme halleri varsa, ders çalışmaktan ve sorumluluk almaktan kaçınıyorsa anksiyeteyi mutlaka düşünmelidir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtileri: Zihinsel çaba gerektiren görevlere başlamak ve devam ettirmek zor geliyorsa, verilen görevleri ve ev ödevlerini zamanında tamamlayamıyorsa, dersten çok çabuk sıkılıyorsa, ders  veya ödev başında gereğinden çok oyalanıyorsa, ayrıntıları dikkatinden kaçırıyor ve basit hatalar yapıyorsa, unutkan, dağınık ve düzensiz ise, yerinde hiç duramıyorsa, elleri ayakları kıpır kıpırsa, gereksiz ve boş bir şekilde çok konuşuyorsa, başkasının sözünü sık sık kesiyorsa, sırasını bekleyemiyorsa dikkat eksikliği ve hiperaktivite ihtimali çok yüksektir.

Bu özelliklere sahip bir çocuk nasıl başarılı olabilir? Eğer zamanında fark edilerek bir çocuk psikologu veya çocuk/ergen psikiyatristiyle görüşülmezse problem sadece okul başarısızlığıyla sınırlı kalmaz çok ciddi ve önemli başka sıkıntılara da yol açabilir. Bu yüzden anne-babalar çocuklarını yukarıda sayılan özellikler yönünden dikkatle değerlendirmeli; eğer sözü edilen özellikler varsa en kısa zamanda uzmanına baş vurmalı ve zaman kaybetmeden tedavisine başlanmasını sağlamalıdır.

Okul başarısızlığına yol açabilen organik rahatsızlıklar:

Göz bozuklukları: Son zamanlarda  veya  okula başlamadan önce göz muayenesi yaptırılmadıysa çocuklar gözlerinden muayene ettirilmelidir. Çünkü çocukta gözlük kullanmayı gerektirecek derecede kırma kusuru olabilir ve üstelik bu durum dışarıdan hiç fark edilmeyebilir. İyi göremediği için öğretmenini ve yazı tahtasını takip edemeyen öğrencinin başarısız olması normaldir. Bu yüzden çocuğun bir göz hastalıkları uzmanı tarafından ayrıntılı bir şekilde muayenesi ve değerlendirilmesi sağlanmalıdır.Gözlük kullanmaya başlamakla başarısızlık hızla azalacak ve kaybolacaktır.

İşitme bozuklukları:  Aynı şekilde kulakları iyi duyamadığı için dersleri yeterli derecede takip edemeyen ve anlayamadığı için başarısız olan çocukların işitmesi  düzeltilince başarısızlık hızla kaybolacaktır. Bu yüzden okula başlamadan veya yakın zamanlarda kulak muayenesi ve işitme testi yaptırılmamış olan çocuklar bir KBB uzmanına muayene ettirilmelidir.

Geniz eti büyümesi ve uyku apneleri: Ayrıca çocukluk çağında ağzı açık uyumaya ve horlamaya yol açan geniz eti, uykuda nefesin kesilmesi ve aşırı büyük bademcik gibi rahatsızlıklar; çocukların verimli ve doyurucu bir şekilde uyumasını önleyerek; ders saatlerinde uykulu ve sersem gibi olmalarına  yol açar ve dersi dikkatli bir şekilde takip etmelerini önler. Bu yüzden yukarıda ki özelliklere sahip çocukların da bir KBB uzmanına muayene ettirilmesi ve tedavisine başlanması; gerekiyorsa ameliyat ettirilmesi, ders saatlerinde daha dinç, daha zinde, daha uyanık, daha ilgili ve sonuç olarak daha başarılı olmalarını sağlayacaktır.

Kansızlık ve kronik hastalıklar: Devamlı halsizlik, bitkinlik, çabuk ve kolay yorulma, iştahsızlık, huzursuzluk,uykusuzluk,sık ve kolay hastalanma gibi şikayetler kansızlığa veya sinsi ilerleyen bir hastalığa bağlı olabilir. Bu şikayetleri olan bir öğrenciler başarısız olmaya mahkumdur. Bu yüzden yukarıdaki özelliklere sahip çocukları bir an önce bir çocuk doktoruna muayene ettirerek; hastalığa erken teşhis konulması ve daha fazla gecikmeden tedaviye başlanması sağlanmalıdır. 

Yukarıda özetlenen şikayetler, şeker hastalığı (diyabet), karaciğer veya böbrek hastalığı işareti de olabilir.

Haftalarca ve hatta aylarca öksüren, öksürüğü gece yatarken ve yorulunca artan , sık sık tıkanan ,hırıltısı ve hışırtısı olan bir çocukta astım veya alerjik bronşit gibi kronik bir hastalık olabilir. Devamlı burnu akan, burnu tıkanan , hırıltısı ve sık hapşırması olan burun ve göz kaşıntısı olan,boğaz ağrısı ve geniz akıntısı olan bir çocukta bahar nezlesi (alerjik rinit) olabilir. Şiddetli baş ağrısı da yapabilen bu rahatsızlıklar tedavi edilmedikçe yeterli okul başarısı gelmeyecektir.

Ayrıca aşağıdaki rahatsızlıklar da okul başarısızlığına yol açabilir:

-Baş ağrıları, göğüs ağrıları, devamlı mide ve karın ağrıları, şiddetli kemik ve eklem ağrıları ,

-Altına işeme ve altına kaka kaçırma,

-Ağrıyan, çok sayıda çürük ve / veya eksik dişler. (çirkin ağız ve diş görüntüsü çocuğu psikolojik olarak da etkilemektedir)

-Aşırı şişmanlık (obezite),

-Aşırı zayıflık.

Yukarıda sadece bir kısmını özetlediğimiz rahatsızlıkların her biri çocuğun sağlığını olumsuz etkileyerek okul başarısızlığına yol açabilir. Zaman kaybetmeden bu hastalıkların tedavilerine başlanması okul başarısızlığını ortadan kaldıracaktır. Bu yüzden; anne ve babaların yavrularının durumunu ayrıntılı olarak gözden geçirip; yukarıdaki şikayetler ve belirtiler varsa, veya başka önemli şikayetler varsa vakit kaybetmeden yeterli bir sağlık kuruluşuna başvurmalı  ve ilgili uzmanın tedaviye başlamasını sağlamalıdırlar. Gözümüzün bebeği değerli öğretmenlerimizin de; öğrencilerinin durumunu yukarıda özetlediğimiz yönlerden değerlendirerek, anne babaları bilgilendirmeleri ve onları yönlendirerek öğrencilerin muayene olmalarını sağlamaları büyük önem taşımaktadır.

Bütün yavrularımıza ve değerli öğretmenlerimize sağlıklı, huzurlu  ve başarılı bir eğitim yılı diliyorum.