Sonbahar gelip çattığında, yeni eğitim-öğretim yılının coşkusu kimi çocuklarda “fobi”ye dönüşürken, kaygılı tutum ve davranışlar ciddi sorunlara neden olabiliyor. Okul fobisi nedir diye soranlar için, terminoloji olarak okula gitmekten korkma durumuna okul fobisi dense de, Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı, bu tablonun altında yatan başka bir gerçeğin varlığına işaret ederek, “evden, anneden ayrılma korkusu” demenin daha doğru bir tanım olduğunu söylüyor. Bu durumun tam olarak farkına varamayan ailelerin kaygılı yaklaşımları ise, çocuklardaki okul fobisini besleyebiliyor.
Okul fobisi nasıl ortaya çıkıyor?
Okullar açıldığında, özellikle ilk kez okula gidecek çocuklar arasında bir patlama gibi ortaya çıkan okul fobisi; ağlama, okula gitmek istememe gibi verilen tepkilerin yanı sıra baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma, ateşin çıkması gibi fiziksel rahatsızlıklar şeklinde de ortaya çıkabiliyor. Çok ağır yaşanabilen bu tablo karanlık ya da yalnız kalma korkusu gibi başka korkular şeklinde de görülebiliyor. “Eve dönüyoruz” veya “Tamam okula gitmiyoruz” denildiğinde tablo tamamen değişiyor. Çocuğa bu yönde bir mesaj verildiğinde aniden bütün semptomlar ve belirtiler kayboluyor ve çocuk eski halini alıyor.
Kreşe giden çocukların okul fobisi daha farklı
Her yaş grubunun korkusunu alt nedenlere ayırmak gerekiyor, buna bağlı olarak kreşe giden çocukların okul korkularının ilkokula yeni başlayan çocuklara göre daha farklı sebepleri oluyor. Kreşe veya okul öncesi okula başlayacak çocukta annesinin onu terk edeceği ve bir daha kavuşamayacağı gibi kaygılar olabiliyor. Özellikle anne bakımını doğduğundan beri yoğun olarak, 7/24 yaşamış bir çocuk için birdenbire böyle bir ayrılık dramatik hale gelebiliyor. Hatta annenin evde olması da gerekmiyor, çalışan bir annenin de çocuğu evden ayrılmayı bir şekilde istemeyebiliyor.
Okul fobisinde 11-12 yaş grubuna dikkat!
Okul fobisi, 11-12 yaş grubunda 5-7 yaş grubuna göre daha az olsa da görülür. Bu gruptaki korkuda durum, klinik anlamda biraz daha ciddi oluyor. Bu durun daha nadir gibi görünse de çok ciddi bir olası ruhsal travmanın varlığına işaret edebiliyor. O yıl içinde öğretmeniyle, arkadaşlarıyla yaşadığı sorunlar veya evdeki herhangi bir olumsuz durumun çocuğa yansıması halinde ortaya çıkabiliyor.
Okul fobisi nasıl yenilir?
Okul fobisi korkulacak bir durum değildir ve yaygın olarak görülür. İlk olarak kaygılardan arınmak gerekir. Birbirini seven çiftlerin, kaygıdan uzak mutlu ve huzurlu bir yaşantıya sahip olan ailelerin çocuklarında çok nadir görülen okul fobisi, aile ve öğretmenlerin işbirlikçi tutum ve davranışlarıyla da tamamen ortadan kalkabiliyor. Pedagojik eğitimi donanımlı, çocukları gerçekten seven bir öğretmenle bu süreç daha kolay atlatılıyor. Öğretmenin bıraktığı olumlu izlenim son derece önemli oluyor.
“Zaman her şeyin ilacı”
Çocuğun okula alışma sürecinde sabırlı olmak, okul fobisini yenmenin bir diğer önemli yoludur. Bu gibi durumlarda çocuğa biraz zaman verilmesi gerekir. Çocuk desteklenmeli, okula birlikte gidilmeli ve içeri girilmelidir. Orada onu beklemek ve buna belirli bir süre devam etmek çocuğun okul fobisini yenmesine yardımcı olur. Bu süreçte ebeveynin çocuğunu takdir etmeyi, okula gittiği için onu onurlandırarak ödüllendirmeyi ihmal etmemesi gerekir.
Okul fobisinde her şeye rağmen kaygı azalmıyorsa
Bütün tedbirlere, doğru davranış ve tutumlara rağmen çocuğun kaygısı azalmıyor; kusma, altına yapma, arkadaşlarına veya öğretmenine karşı dersi sosyal olarak bozma gibi olumsuz durumlar devam ediyorsa, tablonun daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerekiyor. Bu noktada aile-çocuk ilişkisine yönelik ayrıntılı inceleme ve gerekirse ilaç kullanmaya kadar giden tıbbi çözüm yolları gündeme gelebiliyor.
Okul fobisi hangi çocuklarda daha sık görülüyor?
- Kaygılı, tedirgin veya huzursuz ebeveynlerin çocuklarında.
- Ebeveyni ile sert ve hoyrat bir ilişki tarzı olan çocuklarda.
- Annesi ve/veya babası olmayan çocuklarda.
- Herhangi bir sebeple babadan uzak yaşayan çocuklarda.
- Anneye göre daha pasif ve ilişkide etkisiz olan babaların çocuklarında.
- 5-7 yaş grubu çocuklarda.
- Ev ortamında aile bireylerinin hastalıkları ve sıkıntılarının endişe verici boyutta olması durumunda.
- Yeni kardeş doğumu sonrasında.
- Nedeni tam olarak bilinmese de, yapılan epidemiyolojik çalışmalar okul fobisinin yaklaşık %80’ini erkek çocuklar, evin ilk veya tek çocukları oluşturuyor.
Okul fobisiyle ilgili bunları yapmayın!
- Geçmişinizde okulla ilgili yaşadığınız olumsuz deneyimleri çocuğunuzun duyabileceği bir ortamda paylaşmayın.
- Geri adım atmayın; çocuğunuz okul fobisini kusma, baş ağrısı ve aşırı ağlama şeklinde gösterse de eğer organik bir problem yoksa okula göndermekten vazgeçmeyin.
- Okula gitmesine karşılık olarak çocuğunuzu maddiyatla ödüllendirmeyin.
- Verdiğiniz sözleri tutun, çocuğunuzu okulda bekleyeceğinize dair söz verdiğinizde okulu asla terk etmeyin. Eğer sizi göremezse yaşayacağı güvensizlik okul fobisini artıracaktır.
