Halk dilinde su fıtığı, torbaların şişmesi ve su toplaması olarak bilinen hidrosel, özellikle yeni doğanlarda yaygın olarak görülür. Erkeklerde spermlerin muhafaza edildiği testis torbası, çift tabakalı ve zar yapıya sahip koruyucu bir kılıf ile kaplıdır. Tabakalar arasında spermlerin daha rahat hareket etmesini ve dış etkilere karşı kendilerini daha kolay koruyabilmesini sağlayan bir miktar sıvı bulunur. Bu sıvı tabakalardan biri tarafından salgılanır ve diğerleri tarafından emilir. Normal şartlar altında bu süreç dengededir. Dengenin bozulması halinde tabakalar arasındaki sıvı miktarında artış gözlenir ve torba şişerek içi dolu bir kesecik halini alır. Oluşan bu keseciğe hidrosel denir.
Hidrosel nasıl oluşur, nedenleri nedir?
Hidrosel konjenital(doğumsal) ve erişkin hidroseli olmak üzere ikiye ayrılır.
Konjenital (Doğumsal) Hidrosel: Gebelik sırasında bebeklerin testisleri karın içine yerleşmiş halde bulunur. Gebeliğin 14. haftasından sonra karnın altına doğru ilerleyerek skrotum adı verilen testis torbasına yerleşir. Testisin skrotuma yolculuğuna periton (karın zarı), eldiven parmağı şekline girerek eşlik eder. Doğumu takip eden süreçte peritonun kesecik formu ipliksi bir yapıya dönüşür ve kapanır. Keseciğin kapanmaması durumunda karın içi sıvısı açıklıktan geçer ve testis etrafında birikerek şişliğe neden olur. Hidrosel adı verilen bu şişlik, yeni doğanda doğumsal bir problemdir ancak dolaşım bozuklukları, enfeksiyonlar ve tümörler de hidrosele neden olabilir.
Erişkin Hidrosel
Genellikle 40 yaş üstü erkeklerde görülen hidrosel; radyoterapi, varikosel ameliyatları, testis tümörleri, testiste iltihabi hastalıklar ve skrotumun travmaları nedeniyle oluşur. Böbrek nakli olan vakaların %70’inde tek taraflı hidrosel oluşumu gözlenir.
Hidrosel Nasıl Anlaşılır
Yaşla birlikte görülme sıklığı artan hidrosel iyi huylu bir oluşumdur ve kansere dönüşmez. Testislerde zaman içinde yavaş yavaş büyüyen ağrısız şişlik hidrosel belirtileri arasındadır. Şişliğin büyüklüğüne, ağrı yapıp yapmamasına ve hastanın estetik kaygısına göre hidrosel takip ya da tedavi edilir. Çocuklarda görülen hidrosele genellikle fıtık eşlik eder. Fıtık ile görülen hidrosel durumunda hemen cerrahi müdahale önerilir. Tek başına hidrosel görülmesi durumunda zamanla düzelebilme ihtimali göz önüne alınarak tedavi için 2 yaşına kadar beklenebilir. Hidroselin fizik muayenesinde şişkinlik yapan keseciklere ışık tutulur ve ışığın geçirgen olması keseciklerin sıvı ile dolduğunu gösterir. Işık geçirgenliğinin olmaması keseciklerde tümör geliştiğinin göstergesi olabilir.
Hidrosel Tedavisi
Çocukluk döneminde yaşanan hidrosel için 2 yaşına kadar beklenir ve eğer kendiliğinden bir düzelme gerçekleşmezse cerrahi tedavi önerilir. Hidrosel tedavisi sırasında genellikle sünnet operasyonu da yaptırılır. Erişkin hidrosel tedavisi için uygulanan cerrahi işlem yaklaşık 30-60 dakika arasındadır. İşlem sonrası torbaya dren yerleştirilir ve genellikle 24-48 saat hasta gözlem altına alınır. Dren alındıktan sonra hasta taburcu edilir. Hidrosel tedavisi sonrası hastanın evde birkaç gün dinlenmesi önerilir. 7 gün içinde hastanın dikişleri erir ve banyo yapabilecek hale gelir. Torbanın yukarı kalkmasını destekleyen özel külotların 7 gün boyunca devamlı giyilmesi önerilir. Cerrahi işlemden sonraki ilk hafta genellikle ağrı kesici, antibiyotik ve antiinflamatuar ilaç tedavisi uygulanır. Hasta, operasyondan iki hafta sonra hasta cinsel ilişki yaşayabilir ve dört hafta sonra spor aktivitelerine katılabilir.
