Güneş ışınları canlıların yaşamını sürdürebilmesi için oldukça önemli bir yere sahiptir. Uzmanların tavsiye ettiği vakitlerde ve miktarlarda güneş ışığına maruz kalmak sağlık açısından faydalıdır. Ultra viyole olarak adlandırılan güneş ışınları vücutta D vitamininin sentezlenmesini sağlar. Ayrıca raşitizm, sedef hastalığı, egzama ve sarılık gibi hastalıkların tedavilerini destekler. Ancak uzun süre güneş ışığına maruz kalmak sağlığı tehdit edici etkilere neden olabilir.
Güneş ışınlarının zararları
Güneş ışınlarına uzun süre maruz kalmak güneş yanıklarına neden olur. Cildin yüzeysel hücrelerinde ve cilt altı dokularında hasara neden olarak güneş lekeleri, fotodermatoz, aknitik keratoz gibi cilt hastalıkları, yüzeysel damarlarda bozulma ve erken yaşlanma gibi problemlere yol açabilir. Ayrıca cilt kanseri oluşumuna ve gözde katarakt hastalığına neden olabilir. Uzun süreler güneş ışığına maruz kalındığında bağışıklık sistemi zayıflayarak enfeksiyonlara yakalanma riskini artırır ve iyileşme sürecini geciktirir. UV ışınlarına karşı gözü koruyan kornea tabakası, uzun süreli güneşlenmelerde fonksiyonunu yitirir ve gözde doku bozukluklarına hatta ilerleyen dönemlerde kornea yanmalarına neden olabilir.
Sağlıklı güneşlenme nasıl olur?
Bronz bir ten görsel açıdan istenilen bir durum olsa da aslında cilt renginin koyulaşması cildin savunma mekanizmasıdır. Vücut, güneş ışığına maruz kaldığında sağlıklı hücrelerini korumak için melanosit (cilde rengini veren pigment) üretimini arttırır. Melanositler, yüzeyde bulunan cilt hücreleri etrafında çeper oluşturur ve onları korumak için çoğalır. Bu durum cilt renginin koyulaşmasına yani bronzlaşmaya neden olur. Cildi güneşin zararlı etkilerinden koruyabilmek için güneşlenme süresi ve güneşlenme saati oldukça önemlidir. Uzmanlar güneş ışınlarının dünyaya dik geldiği saat 11:00 ile 15:00 saatleri arasında güneşlenmek cilt kanseri riskini arttırdığını belirtmektedir. Bu saatlerde güneşe çıkılmaması ve güneş ışığına 20 dakikadan fazla maruz kalınmamasını önermektedir.
Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için neler yapılabilir?
Alınacak çok basit önlemlerle sağlıklı bir bronzluk elde edilebilir. Güneşli günlerde güneş gözlüğü kullanmak ve siperlikli şapka takmak hem gözlerin hem yüzün güneş ışınlarına doğrudan maruz kalmasını önler. Açık renkli ve ince kıyafetler giyilmesi hem aşırı terlemenin önüne geçer hem de güneş ışınlarının yansımasını sağlayarak ışınların direkt etkisinden korur. Güneşten koruyan en az 50 faktörlü güneş kremi seçilmelidir. Güneş kremsiz güneşlenme ultra viyole ışınlarının cilt hücreleri üzerinde kalıcı hasar vermesine neden olabilir. Gün içinde havuza ya da denize girildikten sonra güneş kremlerinin tazelenmesi önemli bir ayrıntıdır. Çocukların cilt hücreleri daha hassastır ve çocuklar genellikle güneş altında daha uzun süre kalır. Bu nedenle çocuklara çok daha fazla özen gösterilmesi gerekir. Güneşlenirken yapılan en önemli hatalardan biri de bebek yağı kullanımıdır. Bebek yağı cildin nemlendirilmesi için kullanılan ancak içeriğinde ultraviyole ışınlarını önleyen herhangi bir bileşen bulunmayan bir krem çeşididir. Bu nedenle güneşlenirken bebek yağı kullanımı cildin daha çok hassaslaşmasına ve güneş lekelerine neden olabilir.
