Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Bireysel farklılıklar görülse de genellikle 12-21 yaşları arasında sürer. Bu dönemde gençlerin bedenlerinde, düşünce sistemlerinde, ilişkilerinde, kişilik örgütlenmelerinde ve duygularında çok hızlı değişimler yaşanır.
Dikkatleri bedenlerine odaklıdır. Dış görünüşlerine çok önem verirler. Boyları uzar. Kiloları artar. Cinsel organları olgunlaşır. Üreme yeteneği kazanırlar. Ses tonları değişir. Yüzlerinde sivilceler çıkar. Terleme artar. Cinsel bölgelerinde ve koltuk altlarında tüylenme olur. Cinsel dürtüleri artar. Kızların adet kanamaları başlar, göğüsleri büyür ve kalçaları genişler. Erkeklerin ise gece boşalmaları başlar, kasları artar, sakalları ve bıyıkları çıkar. Büyüme enerji gerektirdiği için iştahları artar. Elleri ve ayakları daha çabuk geliştiği için de sakarlıklar yaşanabilir. Bedenlerinde yaşanan bu hızlı değişimler kontrol kaybı hissine neden olabilir. Bilişsel açıdan soyut düşünme becerisi kazanırlar. Kendilerini, başkalarını ve hayatı sorgulamaya başlarlar. Din, siyaset, felsefe vb. alanlara ilgileri artabilir. Romantik düşünceleri yoğundur. Sık sık hayallere dalarlar. Benmerkezci oldukları için ilgi odağı olduklarını düşünürler. Kimlik kazanımı bu dönemde gerçekleşir. Geleceklerini bu dönemde şekillendirmeye çalışırlar. ‘Ben kimim’, ‘Neleri önemsiyorum’, ‘Hayatımı nasıl şekillendireceğim’ soruları zihinlerini kurcalar. Çocuklukta kazandıkları değerleri ve kimlikleri sorgularlar. Farklı kimlikler denerler. Kariyer belirleme sürecine girerler. Meslek seçimi yaparlar.
Duygusal açıdan bir yandan büyümenin heyecanı bir yandan da çocukluğa veda etmenin hüznünü yaşarlar. Hem bağımsız ve özgür olma isteği hem de can sıkıntısı ve boşluk hisleri yoğundur. Duygularında ani iniş çıkışlar görülebilir. Aileden uzaklaşıp arkadaşlara yönelirler. Aileye karşı çıkma ve isyan artar. Anne ve babaların koyduğu kurallar ve sınırlar esnetilmeye çalışılır. Öte yandan arkadaş grubu tarafından kabul görmek ve onay almak çok önemli hale gelir. Sanatçılara, popüler kişilere hayranlık artar. Romantik ilişkilere başlarlar. Riskli davranışlara yönelirler.
Ergenlik Döneminde Çocuğu Olan Anne ve Babalar:
-Ergenlik döneminin geçici bir süreç olduğunu unutmayın. Çocuğunuzla yaşadığınız çatışmalar, çocuğunuz ergenlik sürecini sağlıklı yapılandırıp otonomi sahibi bir birey olduğu zaman ortadan kalkacaktır.
-Çocuğunuzun sizden uzaklaşması ve sizi sorgulaması, sizlerde çocuğunuzu kaybediyormuş hissi yaratabilir. Ancak çocuğunuzun kendi doğrularını belirleyen ve ortaya koyabilen bir birey olabilmesi için sizlerden güvenli bir şekilde ayrılması ve bireyselleşmesi gerekir.
-Çocuğunuzla yaşadığınız çatışmaları etkili iletişim yöntemlerini kullanarak çözmeye çalışın. Çocuğunuzun kişiliğini değil davranışlarını değerlendirin. Çocuğunuzu dinleyin. Duygularını yansıtın ve kabul edin. Empati kurun. Yaşadığı süreci anlamaya çalışın. İsteklerini göz önüne alarak mantıklı, net ve amaca yönelik sınırlar ve kurallar belirleyin. Sınırları koruma konusunda net davranın.
-Çocuğunuz büyüdüğü, istekleri ve ihtiyaçları farklılaştığı için aile içi sınırlarınızı ve kurallarınızı yeniden gözden geçirmeniz gerekir.
-İdeal aile kuralları yoktur. Her aile kendi değerleri ve yaşadıkları süreç doğrultusunda kurallarını belirler. Çocuğunuzu da dikkate alarak aile yapınıza uygun bir sistem geliştirmeye çalışın.
-Çocuğunuzun büyümesine, kendi özel alanını yaratmasına müsaade edin. Çocuğunuzun özel alanına izni olmadan girmeyin. Mahremiyetine saygı gösterin.
-Yaşadığı her deneyimi sizinle paylaşmak istemeyebilir. Anlayışlı olun. Zorlamak yerine siz kendi yaşadıklarınızı paylaşarak iletişim kanallarınızı açık tutun.
-Arkadaşlarıyla ilişkilerini direkt eleştirmek yerine anlamaya, arkadaşlarını tanımaya çalışın.
-Arkadaşlarının yanında çocuğunuza duyarlı davranın. Küçük düşürücü sözlerden ve davranışlardan kaçının.
-Olası riskleri önceden konuşup problem çözme becerilerini geliştirmesine destek olun.
-Yanlış davranışlarıyla ilgili uyarıda bulunun ve çözüm üretmeye çalışın. Ne yaşarsa yaşasın her zaman yanında olduğunuzu, onu koşulsuz sevdiğinizi ve çözümsüz hiçbir problem olmadığını vurgulayın.
-Ağır cezalar vermek yerine yanlışını telafi etmesi yönünde çalışmalara yönlendirin.
-Güçlü yanlarını ve başarılarını takdir edin.
-Hoşgörülü ve sabırlı davranmaya çalışın.
-Çocuğunuzu küçük bir çocuk gibi görmeyin. Fikirlerini önemseyin ve ciddiye alın.
-Kendi görüşlerinizi zorla kabul ettirmeye çalışmayın. Öğüt vermeyin. Bu sadece çocuğunuzun direncini arttırır. Gerekçelerinizi açıklayın. Çocuğunuzu dinleyin. Farklı görüşlerine saygı duyun. İkna etmeye çalışın.
-Kendi ergenlik döneminizi hatırlayın. Ancak çocuğunuza anne babalarınızın size davrandığı gibi davranmayın. Farklı bir dönemde, farklı koşullar altında bulunduğunuzu; anne babalarınızın yöntemlerinin işlevsel olmayabileceğini unutmayın.
-Çocuğunuza meslek seçiminde gerçekçi yönlendirmeler yapın. Kişiliğine, yeteneklerine ve ilgi alanlarına uygun bir kariyer planlamasını destekleyin.
-Çocuğunuzun farklı bir birey olduğunu, kendi hedefleri ve hayalleri olduğunu unutmayın.
-Çocuğunuzun ergenlik dönemini sağlıklı yapılandırabilmesi amacıyla bir uzmandan destek alın.
