Fizyoterapist Yrd. Doç. Dr. Gamze Şenbursa, erken fetal dönem ile 5 yaş arasında meydana gelen ve hayat boyu devam eden beyin hasarı (Serebral Palsi (SP), bulunan hastalar için evde tedavi yöntemini öneriyor.
Verilecek eğitimle ailelerin evde bu tedaviyi çocuklarına kolaylıkla uygulayabileceğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Gamze Şenbursa, bu konuda şu bilgileri verdi:
KLİNİĞE GİTMEYE GEREK YOK
“Aile eğitimi, aileler için hem daha verimli hem de daha az maliyetlidir. Tedavi sürecinin uzun soluklu olması da aile eğitiminin daha avantajlı olduğunu göstermektedir. Ailede tedaviyi uygulayabilecek olan 2 kişiye uzman kişiler tarafından verilen bu eğitimle birlikte haftada 1 çocuklarını kliniğe getirmek yerine evde her gün uygulama fırsatını elde edebilirler. Tedavi sürecinde yapılan 3-6 aylık periyotlar halindeki kontrollerle tedavi programı güncellenmektedir.”
SEREBRAL PALSİ NEDİR?
Serebral Palsi (CP), kişinin dengesini ve postürünü taşıma, sürdürme yeteneğini etkileyen bozukluktur. CP çocukluk çağında en sık görülen motor rahatsızlıktır. Serebral, beyinle ilgili anlamına gelir. Palsy, zayıflık veya kasların kullanımıyla ilgili problemler anlamına gelir. CP, anormal beyin gelişimi veya bir kişinin kaslarını kontrol etme yeteneğini etkileyen, gelişmekte olan beyine verilen hasardan kaynaklanır.
CP semptomları kişiden kişiye göre değişir. Şiddetli CP’li bir kişinin yürüyebilmesi için özel ekipman kullanması gerekebilir veya hiç yürüyemeyebilir ve yaşam boyu bakıma ihtiyaç duyabilir. Hafif CP’li bir kişi, biraz garip şekilde yürüyebilir, ancak herhangi bir özel yardıma ihtiyaç duymayabilir. CP, zamanla daha da kötüleşmez, ancak semptomlar kişinin yaşamı boyunca değişebilir.
Tüm CP’li hastalar hareket ve duruşla ilgili problemlere sahiptir. Birçoğunun ayrıca zihinsel engel; nöbetler; görme, işitme veya konuşma ile ilgili sorunları vardır.
SEREBRAL PALSİ ÇEŞİTLERİ
Doktorlar CP’yi ilgili ana hareket bozukluğu tipine göre sınıflandırırlar. Beynin hangi bölgelerinin etkilendiğine bağlı olarak, aşağıdaki hareket bozukluklarından biri veya daha fazlası oluşabilir:
-Sert kaslar (spastisite)
-Kontrol edilemeyen hareketler (diskinezi)
-Kötü denge ve koordinasyon (ataksi)
Dört ana CP türü vardır: Spastik CP, Diskinetik CP, Ataksik CP, Karışık CP..
ERKEN İŞARETLER
CP belirtileri büyük farklılıklar gösterir çünkü birçok farklı tipte özürlülük seviyesi vardır. Bir çocuğun CP’e sahip olabileceğinin ana işareti, motor veya hareket (yuvarlanma, oturma, ayakta durma veya yürüme) kabiliyetinde gecikmedir. Aşağıda CP’nin diğer bazı belirtileri verilmiştir. CP olmayan bazı çocukların da belirtilerden bazılarına sahip olabileceğini belirtmek önemlidir.
6 AYDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE
Sırtüstü yatarken, kaldırdığınızda başı gecikiyor
Kaslarda sertlik mevcut
Kontrol yeteceği zayıf, vücut gevşek
Kollunuzda tuttuğunuzda, sizden uzaklaşıyormuş gibi davranarak sırtını ve boynunu aşırı uzatmış gibi görünüyor.
Onu kucağınıza aldığınızda bacakları sertleşir; çapraz veya makas yapıyor.
6 AYLIKTAN BÜYÜK BİR BEBEKTE
Her iki yöne de dönmüyor
Ellerini bir araya getiremez
Ellerini ağzına getirmekte zorlanıyor
Sadece bir eliyle uzanırken diğerini yumruk tutar.
10 AYLIKTAN BÜYÜK BİR BEBEKTE
Dört ayak sürünemez, emekleyemez.
TARAMA VE TEŞHİS
CP’yi erken yaşta teşhis etmek çocukların ve ailelerinin refahı için önemlidir. CP teşhisi birkaç adım alabilir:
GELİŞİMSEL İZLEME
Gelişimsel izleme (gözetim olarak da adlandırılır), bir çocuğun zaman içindeki büyümesini ve gelişimini izlemek anlamına gelir. İzleme sırasında çocuğun gelişimi ile ilgili herhangi bir endişe ortaya çıkarsa, mümkün olan en kısa sürede bir gelişimsel tarama testi yapılmalıdır.
GELİŞİMSEL TARAMA
Gelişimsel tarama sırasında çocuğun motor veya hareket gecikmeleri gibi belirli gelişimsel gecikmelere sahip olup olmadığını görmek için kısa bir test yapılır. Tarama testinin sonuçları endişe kaynağıysa, doktor gelişimsel ve tıbbi değerlendirmeler için tavsiyelerde bulunacaktır.
GELİŞİMSEL VE TIBBİ DEĞERLENDİRMELER
Gelişimsel bir değerlendirmenin amacı, bir çocuğu etkileyen spesifik bozukluk tipini teşhis etmektir.
TEDAVİLER VE MÜDAHALE HİZMETLERİ
CP için net bir tedavi yoktur, ancak tedaviler hastaların yaşam kalitesini arttırır. Bir tedavi programına mümkün olduğunca erken başlamak önemlidir.
Bir CP teşhisi konduktan sonra, sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekip, çocuğun tam potansiyeline ulaşmasına yardımcı olacak bir plan geliştirmek için çocuk ve aile ile birlikte çalışır. Yaygın tedaviler arasında ilaçlar; ameliyat; fizik tedavi, mesleki ve konuşma terapisi yer alır. CP’li tüm çocuklar için tek bir tedavi en iyisi değildir. Bir tedavi planına karar vermeden önce, tüm riskleri ve faydaları anlamak için çocuğun doktoru ile konuşmak önemlidir.
Serebral Palsi çocuğun hayatı boyunca devam eden bir süreçtir. Bu yüzden tedavisi çocuk büyüme devam ettikçe sürekli olmalıdır. Özel eğitim ve rehabilitasyon sürecinde yapılan tedaviler kas iskelet sistemi, duyu organları ve etkilenen bölgelerdir. Ancak beynin yapısındaki hasarlanmadan dolayı beynin fonksiyonlarına yönelik olan tedavi yöntemi Refleks terapidir.
Refleks terapi temelde sinirler, kafa çiftleri (kraniyel sinirler), kan damarları ve beyin hücreleri üzerine yoğunlaşır. Bu bölgelerde iyileşmeyi ve yenilenmeyi sağlar. Erken dönemde yüzdeki sinir uzantılarına ve kan damarlarına yapılan uygulamalar ile net bir cevap alınması sağlanır.
NE KADAR SÜRMELİ?
Refleks terapinin ne kadar süreceği çocuğun etkilenimine ve durumuna bağlıdır. Çünkü her çocukta etkilenim ve progresyon (ilerleyiş) farklılık gösterir. Tedavi süresince ailenin ve çocuğun şikayetleri göz önünde bulundurulmalıdır. Tedavisi uzun bir süreç olduğundan çocuğun ailesi tedaviye evde devam etmek istemektedir. Bazen bu durum daha etkili ve konforlu olmaktadır.
