Koronavirüs: Çocuk ve Ergen Psikolojisi

Şu anda, dünyada ve ülkemizde COVID-19 hakkındaki bilgiler hızla yayılmakta ve yeni sorular ortaya çıkmaktadır. Bir ebeveyn olarak, ilk endişeniz çocuklarınızı ve ailenizi nasıl koruyacağınız ve onlara nasıl bakacağınızla ilgilidir.

Araştırmalar, koronavirüsün çocukları yetişkinler kadar ciddi şekilde etkilemeyebileceğini gösterse de, COVID-19 salgını hala dünyada çocukların yaşamlarını etkilemektedir ve çocuklarımızın okullarının kapanmasına, katı el yıkama kurallarına, rutinin bozulmasına ve genel bir korku ve belirsizlik duygusuna sebep olmaktadır.

Süreç içerisinde her çocuk tamamen farklı tepkiler gösterebilir ve farklı duygular yaşayabilir. Bu durum, çocuğun ve ebeveynlerinin mizacına göre rol oynayacaktır. Çocuklar nasıl tepki gösterirlerse göstersinler yapabileceğiniz bazı şeylerle çocuklarınızı süreçle daha sağlıklı başa çıkmalarına yardımcı olabilirsiniz.

Çocuklar ve Gençlerle Coronavirüs Hakkında Nasıl Önlem Alınır?

Çocuklar ve gençler virüs haberlerini dikkatle takip etmiyor gibi görünseler de, muhtemelen yetişkinlerden gelen bilgi ve stresi yaşıyorlardır. Bu bilgileri arkadaşlardan duymuş ve hastalık hakkında kendi çıkarımlarını yapmış olabilirler. Bu eğitimi kardeşlere, medyaya veya arkadaşlara bırakmak yerine, çocukların ve gençlerin neler olduğunu daha iyi anlamalarına ve kendi endişelerini yönetmelerine yardımcı olmada siz yetişkinler önemli bir rol oynuyorsunuz. Çocuklarımızın bu salgın boyunca yaşadıkları streslerini ve duygularını yönetmelerine yardımcı olabiliriz. İşte farklı yaş grupları için yardımcı olabilecek bazı ipuçları:

Erken Çocukluk Dönemi

Bebekler ve küçük çocuklar neler olup bittiğini bilmese de, ebeveynlerinin endişelerini “altıncı hisleri” ile anlayabilirler.

• Bebekler ve küçük çocuklar etrafında sakin kalmaya çalışın.
• Normal rutinleri mümkün olduğunca koruyun. Rutinler bebekler için önemlidir.
• Bebekleri ve küçük çocukları medyadan mümkün olduğunca koruyun.
• Yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun endişeli olduğunu anlayabileceğiniz sözlü olmayan işaretlere bakın. (artan öfke nöbetleri, sızlanma, iştah değişikliği, vb.) 
• Endişe uyandırıcı belirtiler göstermedikçe veya soru sormadıkları sürece bunun hakkında konuşmayın.
• Oyun, canlandırma, hikaye anlatma yoluyla kendini ifade etmelerini teşvik edin.

Okul Öncesi Dönem

Okul öncesinde çocuklar neler olduğuna daha dair fazla bilgi sahibi olabilirler. Mikroplar, doktorlar ve hatta ölüm hakkında soruları olabilir.

• Güvenlik, bu yaş grubu için öncelikli bir konudur. Onlara yetişkinlerin sorumlu olduğundan ve insanları sağlıklı ve güvenli tutmak için çalıştığından emin olmalarını belirtin.
• Okul öncesi çocuklar da ebeveynlerin, akrabalarının ve arkadaşlarının sağlığıyla ilgilenir. Onlara, herkesin sağlıklı kalmak için ellerinden geleni yaptığını garanti edin. Ellerini yıkayarak sağlıklı olabileceklerini öğretin. Şarkılarla el yıkamayı eğlenceli hale getirin.
• Okul öncesi çocuklar her zaman hayali ve gerçekliği ayırt edemezler. Bu yüzden, internet kullanımını çocuğunuza sınırlayın.
• Çocuğunuzun endişeli olduğunu anlayabileceğiniz sözlü olmayan işaretlere bakın. (Yalnız kalma korkusu, kötü rüyalar, konuşma zorlukları, kabızlık, yatak ıslatma, iştah değişikliği, artan öfke ve ağlama nöbetleri)
• Yatma zamanları çok önemlidir. Hikayeler ve kitaplar okuyarak çocuğunuzun uyumasına ve dikkatini dağıtmasına yardımcı olun.
• Mümkün oldukça çocuklarınızın normal rutinlerini ve ritüellerini korumaya çalışın. 
• Endişe uyandırıcı belirtiler göstermedikçe veya soru sormadıkları sürece bunun hakkında konuşmak konusunda ısrarcı olmayın.

İlkokul Dönemi

Okul çağındaki çocuklar şu anda neler olup bittiğinden oldukça haberdardırlar.

• Bu yaş döneminde çocuklarınızla konuşmanız çok önemli. Siz ve çocuğunuzun öğretmenlerinin onları sağlıklı ve güvenli tutmak için her şeyi yapacağına inanmalarını sağlayın ve ne gibi önlemler aldığınızı açıklayın.
• Bu yaştaki çocuklar kendi sağlıklarının yanı sıra ailenin ve arkadaşlarının sağlığıyla da ilgilidir. Çocukların koronavirüsünden etkilenmediğini, ancak yaşlı insanların bu virüsten daha fazla etkilendiğini açıklamanızda bir zarar yoktur. Bu durum onların kaygılarını arttırabilir ama onların da gerekli önlemleri aldıklarını ve bu süre zarfında onlara zorunlu olmadıkları sürece misafirliğe gitmeyeceklerini, isterlerse telefonla konuşabileceklerini belirtin. 
• İnternet kullanımını sınırlandırın.
• Yaşadıkları korku ya da kaygı devam ederse, yetişkinlere yardım etmek ve virüsün yayılmasını önlemek için yaptığınız her şeye onları da dahil edin. Evi temizlemenize yardımcı olması, meyve tabağı-bitki çayı gibi sağlıklı atıştırmalıklar hazırlaması konusunda teşvik edin.
• Soruları olup olmadığını sorun. Eğer varsa, gerçeklere sadık kalın, abartmadan veya aşırı tepki vermeden bildiklerinizi aktarın. Virüs hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olmak için internet kaynaklarını birlikte kullanın (çocuğunuzun yaşına uygun olarak, şiddet ve çarptırılmış haber içermeyen kaynakları seçmek için önceden araştırmanızı yapın)
• Çocuğunuzun endişeli olduğunu anlayabileceğiniz sözlü olmayan işaretlere bakın. (Agresif davranışlar, kabuslar, uyku/iştah bozukluğu, baş/karın ağrıları, unutkanlık)

Ortaokul Dönemi

Bu yaştaki çocuklar neler olup bittiğinin farkındadir. Muhtemelen haberleri şimdiye kadar gördüler ve virüsü okulda veya arkadaşlarıyla tartıştılar bile.

• Bu yaş dönemindeki çocuklarınızla konuşmanız ve sorularını cevaplamanız oldukça önemli. Bu, ne kadar bildiklerini belirlemenize ve sahip oldukları yanlış bilgileri düzeltmenize yardımcı olabilir.
• Kaygı, endişe veya panik duygularını kabul edin. Bunları gereksiz ve anlamsız bulduğunuzu dile getirmeyin.
• Bu yaştaki çocuklar gelecekte ne olabileceğiyle daha fazla ilgileneceklerdir. Gerçeklere sadık kalın ve belirsiz senaryolar hakkındaki endişelerinize boğmayın.
• Bazı çocuklar korkutucu duyguları uygunsuz davranışlarla gösterebilir. Diğerleri de daha fazla çekingen davranabilir. Bu ipuçlarına dikkat edin ve onlardan size duygularını anlatmalarını isteyin.
• Çocuklarınızla televizyonda gördükleri hakkında konuşun veya internetten makaleleri birlikte okuyun. Hangi kaynakların güvenilir olduğunu anlamalarına yardımcı olun.
• Bunun gibi olayların nasıl zararlı önyargıları ve belirli insanlara ve topluluklara karşı ayrımcılığı nasıl ortaya çıkarabileceği hakkında konuşun. Bu durumda, Asya karşıtı duyguları ve yabancı düşmanlığını bozmanın önemi hakkında konuşun.
• Toplulukların güvenliğini sağlamak için insanların virüse nasıl cevap verdiğiyle ilgili hikayeleri izleyin, okuyun ve paylaşın.
• Çocuğunuzun yapabileceği şeyler konusunda yardımcı olun – örneğin el yıkamak ve yeterli uyku almak da dahil olmak üzere virüsün yayılmasını nasıl önleyeceğiniz hakkında daha fazla bilgi edinmek için çocuğunuzla birlikte araştırma yapın. 

Lise Dönemi

Lise öğrencileri bu konuyla ilgili muhtemelen akranları ve öğretmenleri ile tartışmışlardır. Bunun kendi sağlıkları, okulları, programları veya güvenlikleri için ne anlama geleceğinden haberdardırlar, ancak bu durum yine de onları korkutabilir.

• Sağlık, ekonomi ve politika ile ilgili soruların hepsi bu yaş grubu için meşru konulardır. Eğer ilgileniyorlarsa bu konuları onlarla tartışmak önemlidir.
• Sahip oldukları endişeleri veya korkuları kabul edin ve onlara bu duyguların normal olduğunu hatırlatın.
• Bazı gençler her şeyi görmezden gelebilir. Umurunda değil gibi görünebilir. Bu durum gerçek endişelerini maskeliyor olabilir. Bu konu hakkında soru sorun ve dinleyin.
• Bazı gençler bu konuyla ilgili şaka yapabilir. Mizah, başa çıkmalarına yardımcı olmanın bir yolu olabilir, ancak virüs hakkında konuşmanın tek yolu olarak mizahı kullanmalarını engelleyin. Bilgi sahibi olması için bilimsel kaynaklara yönlendirin.
• Konuşmalarınızdaki gerçeklere sadık kalın ve çocuğunuzla televizyonda veya internette gördükleri hakkında konuşun. 
• Anksiyetesini artırabilecek medyayı aşırı kullanımına karşı farkındalığını arttırın.
• Bazı gençler, hastalığın politik veya ekonomik etkilerini tartışmakla çok ilgilenebilirler. Onları koronavirüs hakkında öğrenme ve eleştirel düşünmeye dahil edin.
• Bunun gibi olayların nasıl zararlı önyargıları ve belirli insanlara ve topluluklara karşı ayrımcılığı nasıl ortaya çıkarabileceği hakkında konuşun. Bu durumda, Asya karşıtı duyguları ve yabancı düşmanlığını bozmanın önemi hakkında konuşun.
• Kendi endişeleriniz hakkında çocuğunuzla konuşmayın. Bunun için bir yetişkinden yardım alın.