Hiçbir Yakınması Olmayan Kadınların Olağan Takipleri :
Kadın hastalıkları ile ilgili ilk öneri: “herhangi bir şikayetin ortaya çıkması halinde gecikilmeden jinekoloğa başvurulması gerekir” Hemen tüm kadın hastalıklarında gecikmeler tedaviyi zorlaştıracaktır.
Tüm kadınlara şikayetleri yoksa bile en azından 3 yılda bir jinekolojik muayene ve smear testi yapılmalıdır. Smear rahim ağzı hastalıklarının teşhisinde çok önemli yer tutar. Özellikle rahim ağzı kanserlerinin erken teşhisinde çok önemlidir..Eğer smear ve HPV testi beraber yapılabiliyorsa 5 yıılda bir kontrol yeterlidir.
50 yaş veya menopoz sonrası uygun aralıklarla mammografi .ve meme ultrasonu yapılması önerilir.Meme kanseri kadın sağlığını en çok tehlikeye atan ve ne yazık ki çok yaygın bir hastalıktır. Ayrıca tüm kadınların ayda bir defa adet sonrası günlerde ılık veya sıcak bir duş sonrasında kendi kendilerini muayene etmeyi öğrenmeleri gereklidir.
Bunların dışında aşağıda tekrar belirtileceği gibi menopoz döneminde uygun aralıklarla kemik erimesi açısından gerekli tetkikler yapılmalıdır.
Akıntı
Her kadının adeti dışında fark edilebilen bir miktar vajinal akıntısının olması doğaldır. Bu akıntı renksiz ve genellikle kokusuz olur. Ancak akıntının miktar ve rengindeki değişimler (beyaz-sarı-yeşilimsi olabilir) ile buna eşlik edebilen ağrı,kızarıklık, yanma ve kaşıntı şikayeti varsa vajinal enfeksiyonlara veya rahim ağzında oluşabilecek bazı hastalıklara işaret edebilir.Akıntı şikayeti olan ve muayenesinde vajinal enfeksiyon düşünülen kadınlardan smear veya vajinal kültür alınarak enfeksiyona neden olabilecek mikro-organizmalar belirlenmekte ve uygun tedavi verilmektedir.Tedavideki gecikmeler ise iyileşmeyi güçleştirebilir ve hatta rahim ve yumurtalık iltihaplarına yol açabilir.
Rahim ve Yumurtalık İltihabı
Cinsel yaşamı olan kadınlarda görülür. Yaygın alt karın bölgesi ağrıları ve artmış hassasiyet, kötü kokulu artmış vajinal akıntı, ilişki ile ağrı, ileri hallerde ateş, titreme ve bulantı-kusma, belli başlı bulgularıdır. Rahim içi aracı (spiral) riski arttırır. Tedavi edilmezse şiddetli alt karın bölgesi ağrıları,yüksek ateş, apse oluşumu ve tüplerde meydana gelebilecek yapışıklıklar nedeniyle kısırlığa neden olabilir. Tedavideki gecikmeler ise yine iyileşmeyi güçleştirebilir.
ADET DÜZENSİZLİKLERİ VE SORUNLARI :
Düzenli Adet:
Ortalama bir adet dönemi bir adet döneminin başından diğer adet döneminin başına kadar 28 -30 gündür. Bu süre 21 güne kadar kısalabilir veya 35 güne kadar uzayabilir. Adetin tam ortasındaki günlerde yarım gün süren az miktarda bir kanama (yumurtlama kanaması) olabilir. Bunun dışında adet dışı kanamaları normal değildir.
Sancılı Adet Görme ( Dismenore)
İlk adetten itibaren veya sonradan başlayıp her adette devam edebilir. Sonradan ortaya çıkan sancılı adet görmeye bazı hastalıklar neden olabilir. Endometriosis, rahim içi tabakasının rahim dışında başka organlara yerleşmesi sonucu ortaya çıkar ve en sık nedendir. Bunun dışında iltihabi durumlar ve rahim urları diğer bazı nedenlerdir. Sigara, alkol, şişmanlık riski arttırır. Bacaklara yayılım gösterebilen karın ve bel ağrısı, bulantı-kusma, ishal, halsizlik ve baş ağrısı görülebilir. Tedavi tanıya göre düzenlenir.Uygun ağrı kesiciler ilk seçenektir ancak tam etkilerini gösterebilmeleri için adet gününden 1gün önce başlanılmalıdır., doğum kontrol hapları, egzersiz, vitamin desteği, sıcak duş ve karın bölgesine sıcak uygulama önerilebilir. Bazı nadir durumlarda cerrahi teknikler de denenebilir.
Adet Öncesi Gerginlik (Premenstrüel Sendrom )
Bir çok kadın adet dönemi öncesinde ve adet süresince sinirlilik, gerginlik, mutsuzluk, halsizlik ve yorgunluk hissi; bazen çeşitli sindirim sistemi sorunları (karında şişkinlik,bulantı-kusma, kabızlık); yaygın şişkinlik ve kilo alma; ciltte sivilce oluşumu gibi sorunlar yaşar. Bu durumun önlenmesi için hasta muhakkak hekimi ile ayrıntılı bir görüşme yapıp şikayetlerini anlatabilmelidir. Çünkü her kadında öncelikle önemli olan şikayet farklı olabilir .
İlaç tedavisinin yanı sıra düzenli egzersiz; posalı besinlerden zengin, tuz, şeker ve kafeinden fakir bir diyet;düzeli uyku önerilmektedir.
Adet Gecikmesi:
Sıklıkla adet gecikmeleri geçici nedenlerden dolayı olabilir , tekrarlayıcı olmamak kaydıyla l bir muayene veya tetkik gerekmez.
En sık nedeni gebeliktir.Bunun dışında başta tiroid hastalıkları olmak üzere hormon bozuklukları adet gecikmelerine yol açabilir.Bazı hallerde ise başta yumurtalıklara ait olmak üzere bazı kistler veya tümörler adet gecikmesine yol açabilir.
Adet görememe:
Üç aylık dönem boyunca hiç adet görememektir.Gebelik, yumurtlama düzensizliği,yeme bozuklukları (aşırı derecede az veya çok yemek – anoreksia veya bulumiya), çok fazla egzersiz yapma,tiroid bezi hastalıkları ve obezite (şişmanlık) neden olarak gösterilebilir. Nedeni saptandıktan sonra uygun tedavilerle adet düzeni sağlanmaktadır. Aksi takdirde rahim kanseri riski artmaktadır.
Adet Fazlalığı:
Aşırı miktarda adet görme: Adet süresinin yedi günü aşması veya adet döneminde günlük ped kullanımının artması ile tarif edilebilir. Şiddetli kanama nedeniyle kansızlık ve buna bağlı halsizlik ve günlük aktivitelerin yerine getirilememesi görülebilir. Hormonal dengesizlikler, rahim urları, rahim içi veya ağzında olabilecek polip denen yapılar, anormal gebelikler, rahim içi aracı, karaciğer böbrek ya da tiroit hastalıklarına bağlı olabilir.Muayene, laboratuar, ultrasonografi ve rahimden parça alma ( biyopsi) ile kesin tanı konulduktan sonra uygun tedavisi uygulanmaktadır.
Önemli olan husus doğru tanı koymadan ilaç başlanmaması gereğidir.Hormonal ilaçlar çok güçlü oldukları için şikayeti kısa zamanda azaltırlar ama bu ilacın baskısı ile olan geçici bir iyileşme olabilir.Bazı hallerde altta yatan bir hastalığı gizleyebilirler!
Sık adet görme:
Adet döneminin 21 gün altına düşmesi .Çoğunlukla hormonal sebeplerden dolayı olur.Uygun ilaçlarla kolaylıkla düzelir.
Seyrek adet görme:
Adet döneminin 35 günün üzerine çıkması .Yine çoğunlukla hormonal sebeplerden dolayı olur.Uygun ilaçlarla kolaylıkla düzelir.
Ara kanamalar: İki adet dönemi arası anormal kanamalar.Önemsiz veya önemli farklı nedenlerden kaynaklanabilir.Tekrarlanan ara kanamaların nedenlerinin araştırılıp doğru tanı sonrası uygun tedavi önerilir.
Menopoz sonrası kanamalar:
Menopoz sonrası kanamalar en önemli olan kanamalardır çünkü rahim kanserinin işareti olabilirler. Bu durumda öncelikle rahimden parça alınıp ( biopsi ) tam doğru tanı kunulmalı ve tanıya yönelik tedavi planlanmalıdır.
.
Rahim ve Yumurtalık kitleleri
Myomlar rahimin en sık görülen tümöral oluşumlarıdır ve %99’dan fazlası iyi huyludur. Anormal kanamalar,kasık-karın ağrıları, idrar torbasına baskı nedeniyle sık idrara çıkma,barsaklara baskı ile kabızlık,bazen ishal ve karında şişkinlik ve ağrılı cinsel ilişki şeklinde şikayetlere neden olabilir. Büyüklüğüne ve yarattığı şikayetlere ayrıca hastanın yaşına ve çocuk istemine göre tıbbi veya cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Yumurtalık urları için ise muayene, ultrason bulguları ve özel kan tahlilleri (tümör belirteçleri) ile birlikte değerlendirilerek takip ya da cerrahi tedavi önerilir.
Rahim Ağzı Sorunları :
Basit iltihaplardan rahim ağzı kanserlerine kadar çok çeşitli hastalıkları olabilir.En doğru öneri bir şikayet olması halinde vakit kaybetmeden kadın doğum uzmanına başvurulması ve şikayet yoksa 3 yılda bir defa smear ( sürüntü testi) yaptırılmasıdır.
Rahim ağzının smear testi ile taranması tüm kadınlara yapılmaktadır. Test sonucuna göre gerekirse daha ileri tetkikler (kolposkopi ve gerekirse biyopsi) kliniğimizde yapılmaktadır.
Cinsel Organ Siğilleri
Cinsel organ üzerinde veya makat çevresinde ağrısız ve sert siğiller HPV denilen bir virüs nedeniyle oluşur ve cinsel geçiş gösteren bir hastalıktır. Siğiller üzerine sürülen kremlerle tedavi edilebilir. Ya da krioterapi uygulanabilir.Bazı hallerde ayni virüs rahim ağzı sorunlarına’da yol açabilir.Bu sebepten dolayı eşzamanlı rahim ağzı incelemesi ve HPV testi’ de yapılmalıdır.
İdrar Yolu Yakınmaları
Sık idrara çıkma, tuvalete yetişememe ve kaçırma, idrar yaparken yanma ve kesik kesik idrar yapma gibi şikayetler uygun muayene ve tetkik ile değerlendirilip doğru tanı konulduktan sonra tedavi edilmelidirler..
Kemik Erimesi ( Osteoporoz )
Menopoz sonrasında kadın sağlığının ve yaşam kalitesinin en önemli düşmanlarından bir tanesi kemik erimesidir (osteoporoz).Muhakkak kemik erimesi veya azalması tespit edilmeli ve uygun önlemler alınmalı. Kemik erimesi sinsi bir hastalıktır ve ciddi düzeylere gelinceye kadar hiçbir şikayete yol açmayabilir.İleri hallerde ve şikayetler başladığında ise çoğunlukla ne yazık ki tam tedavi edilemez hale gelmiş olur.
Gebelik Planlayan Kadınların Gebelik Öncesi Muayeneleri
Günümüz tıp teknolojileri ve modern uygulamalar gebelik öncesi yapılacak basit bir muayene ve bazı testler ile gebeliğin anne ve bebek açısından daha rahat ve sağlıklı geçmesini sağlayabilir. En mantıklı olanı bebek arzusu olan çiftlerin arzu ettikleri gebelik başlangıcından 3-4 ay önce bir kadın-doğum uzmanına başvurmalarıdır.
Gebelikten Korunma:
İstenilmeyen gebelikler ne yazık ki ülkemizde hala çok sık görülen önemli bir sorundur.
