Hamilelikte ödem sorunu yaşamak, belki de hamilelik sürecinde yaşanan en önemli zorluklardan biridir. Vücutta yaşanan şişlik olarak adlandırılan ödem, aslında vücudun su tutmasından kaynaklanır. Özellikle eller, ayaklar ve hatta yüzde yaşanan şişkinlik bazen o kadar zorlayıcı olabilir ki, eller kapanmakta, ayakta durmakta ve hatta yürümekte zorlanmaya kadar ilerleyebilir. Hamilelikte ödem neden yaşanır ve nasıl önlenebilinir? Liv Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Tamer Sözen anlattı.
Hamileyken daha çok su için
Hamile bir kadının günlük su ihtiyacı, hamile olmayanların su ihtiyacına göre daha fazladır. Suyun hamilelikteki görevlerinden biri, bebek büyürken ona gerekli desteği sağlamak ve aynı zamanda doğuma hazırlamaktır. Tabii çok su içildiğinde alınan bu sıvı fazlasının bir kısmı vücut tarafından içerde tutulur ve hamilelik süresince anne adayının aldığı kiloların bir kısmı bu vücut tarafından tutulan sıvı fazlasıdır.
Hamilelikte ödem nedir?
Hamilelik döneminde kadınların damarlarında dolaşan kanın hacmi yaklaşık olarak yüzde 50 oranında artar. Artan kan hacmiyle birlikte damarlarda da bir miktar genişleme olur. Fazla sıvının bir kısmı doku içinde, hücrelerin arasında birikir. Bu durumda oluşan şişliklere ödem adı verilir. Tüm gebelerin neredeyse %90’ ında ödem görülür.
Az tuz değil, yeteri kadar tuz alın
Şişliklerin bir diğer nedeni de beslenme alışkanlıklarıdır. Çok fazla şişlik sorunu yaşayanların önemli bir kısmının yeteri kadar protein almadıkları saptanmıştır. Gerekli olan protein, et ve benzeri besin maddeleriyle alınabileceği gibi günde en az 1lt süt ya da süt ürünlerini tüketmeniz de yeterli olabilir. Bazen sadece protein alımını yeterli düzeye getirmekle sorunun çözüldüğü görülebilir.
Beslenmeyle ilgili bir başka yaklaşım da uygun tuz alımıdır. Çoğu kişi, fazla miktarda tuzun, su tutulmasına ve dolayısıyla şişliğe neden olduğunu düşünür; ancak bunun tersi de doğrudur. Yani yetersiz tuz alımı da ödem yapabilir.
Şişlikleri önlemenin bir diğer yolu da hidroterapidir. Yeni yapılan bir çalışmada suda yapılan egzersiz ve hatta sadece ılık su dolu bir küvette ayakları bir süre dinlendirmenin hamile uterusu desteklediği görülmüştür.
Hamilelikte ödem nasıl önlenir?
Öncelikle hamilelikte ödem, hamilelik süreci değerlendirildiğinde normal olarak karşılanması gereken bir durumdur. Ödem kilo fazlası gibi görülmemelidir. Ama daha fazla da ödem olmasını engellemek için kolayca alabileceğiniz önlemler bulunmaktadır.
Ayaklarınızı havaya kaldırın ve dinlendirin.
Hamilelikte yorulmanız ve ayaklarınızın şişmesi normal bir durumdur. Gün içinde fırsat buldukça ayağınızı bir sandalyenin üzerine koyarak bir süre havaya kaldırın. Ayaklarınızı düz uzatarak dinlendirin ve mümkünse altına bir yastık ya da yükselti koyarak yüksekte olmalarını sağlayın. Otururken bacak bacak üstüne atmayın. Çalışıyorsanız, akşamları evde mümkün olduğunca uzun oturun ve otururken ayaklarınızı sarkıtmayın. Uyurken de ayaklarınızı kalp seviyesinin üstünde tutun.
Bol bol uzanın, dinlenin, uyuyun.
Hamilelikten sonra doğumla birlikte zaten dinlenme ya da uyku hayal olacak. O nedenle bolca uyuyun, dinlenin ve dinlenirken sol tarafınıza uzanmaya özen gösterin. Hafif yumuşak bir yastık ile karnınıza destek yapabilirsiniz.
Sıvı alın
Sanılanın aksine su içmek, şişliği artırmaz, tam tersine azaltır. Günde en az 8-10 bardak su içmeye özen gösterin.
Kısa yürüyüşler yapın
Hamilelikte sık görülen diğer sorunlar gibi şişlikler de düzenli egzersiz ve yürüyüş yapanlarda daha hafif seyreder. Yürüyüş yapmak ve hareket etmek bacak toplar damarlarınızın daha etkili çalışmasını sağlar ve doku aralığında biriken sıvının dağılmasını da kolaylaştırır.
Hafif ve rahat giysiler tercih edin
Vücudu sıkan ve yapışan, hava aldırmayan her türlü kıyafetten uzak durun. Terletmeyecek kumaşları tercih edin. Kat kat ama hafif giyinin. Rahat ve topuksuz ayakkabı giyin. Şişlikler çok rahatsız ediyorsa ve varisleriniz de varsa, varis çorabı giymeniz yarar sağlayabilir. Hamileler için bu amaçla özel üretilmiş çorapları tercih edin.
Beslenmenize dikkat edin
Tuz kısıtlaması ilk planda şişlikleri azaltabilir, ancak uzun dönemde bir işe yaramayabilir. Uygun miktarda tuz alın. Yemeklere fazladan tuz eklemeyin.
Kontrollerinizi aksatmayın
Hamilelikte ödem, çoğu zaman zararsız bir durumdur hatta beklenen bir durumdur. Ancak hamilelikte gizli şeker ya da hipertansiyon belirtisi de olabilir. Bu nedenle doktor ziyaretleriniz önemlidir.
Ödeme baş ağrısı ve karın ağrısı da eşlik ediyorsa dikkat!
Hamilelerde görülen şişlikler sadece ayaklarda ve bileklerde olduğu sürece ciddi bir tıbbi durum değildir. Fakat beraberinde basit ağrı kesicilere yanıt vermeyen baş ağrısı, görme bozukluğu, karın ağrısı gibi yakınmalar varsa veya tansiyon yüksekliği, idrarda protein çıkışının artması gibi bulgular varsa mutlaka doktora müracaat etmek gerekir. Bazen preeklampsi denilen gebelik zehirlenmesinin işareti olabilir. Oldukça tehlikeli olan bu hastalıkta ödeme idrar protein çıkışı ve yüksek tansiyon eşlik eder.
Hamilelikte Ödem Azaltmak için Tüketilebilecek Bitki Çayları Nelerdir?
Papatya: Sindiriminizi kolaylaştırarak, sizi ruhsal açıdan rahatlatır. Sakinleştirici etkisi de bulunur.
Rezene: Bağırsaklarınızda gaz oluşmasını engeller, sindirim sistemini rahatlatır aynı zamanda sindiriminize önemli derecede yardımcı olur.
Yeşil Çay: Yeşil çaydaki kafein, siyah çaya oranla daha az olduğu için tercihiniz yeşil çaydan yana olmalıdır. Kan dolaşımınızı düzenleyici, soğuk algınlığına karşı koruyucu olan yeşil çay, bağışıklık sisteminizi de güçlendirir.
Ihlamur: Ihlamur, bağışıklık sisteminizi güçlendirerek, grip ve soğuk algınlığına karşı sizi korur. Ihlamurun ödem çözücü etkisi olduğu için böbreklerinizi yormadan, vücudunuzda biriken ödemi en aza indirir.
Zencefil: Hamilelikte yaşanması muhtemel bulantılarınızı önler, vücutta şişkinlik yani ödem hissinizi azaltır, hazımsızlığınızı düzeltir.
Kuşburnu: C vitamini açısından oldukça zengin bir bitkidir. Hastalıklarınız sırasında vücudun genel direncini sağlar. Ayrıca ödem söktürücü özelliği de bulunmaktadır.
