Beynin bir bölümüne giden damar tıkanır, kan akımı kesintiye uğrar veya ileri derecede azalırsa, ya da damar yırtılırsa beynin o bölgesinde oksijen ve glukozun azalması sonucu dakikalar içinde beyin hücreleri ölmeye başlar. Bazı kişilerde de geçici iskemik atak dediğimiz inmedeki benzer belirtilerin kısa süreli olarak ortaya çıkması söz konusudur. Damar içindeki tıkanıklık doğal yollarla damarın kan götürdüğü alanda doku hasarı (enfarktüs) yapmadan kendiliğinden açılırsa bu durum oluşmaktadır.
İnme tıbbi acil bir durumdur. Acil tedavisi gereklidir. Erken müdahale beyin hasarını ve komplikasyonları azaltır.
Tıkanan damar ne kadar büyükse beyin hasarı o kadar ağır olmaktadır. Tıkanan damarın yerine göre damarın beslediği bölgede ile ilgili fonksiyon kayıplart ortaya çıkmaktadır.
İnmede görülen başlıca belirtiler:
1- Kuvvet kaybı, kol veya bacakta kuvvet kaybı, yürüme bozukluğu
2- Konuşma, anlama bozukluğu
3- Bilinç kaybı, koma
İnme sonrasında sıklıkla bir tarafta güç kaybı (felç), uyuşma, konuşma ve anlama bozukluğu (afazi), his kusuru, görme kaybı, denge bozukluğu ve çift görme olmaktadır. Bunlara başağrısı, kusma, epileptik nöbet, bilinç kaybı da eşlik edebilir.
Böyle bir durumda acil olarak hastane tedavisi gerekmektedir.
İnmenin ana risk faktörleri tansiyon, sigara ve kolesteroldür. Bunların kontrolu büyük oranda inme riskini azaltır.
İnmenin nedeni nedir?
İskemik inme: İnmelerin %85’i iskemik inmedir.
Trombotik inme: Pıhtı genellikle plak dediğimiz yağ birikintilerinden oluşur.
Emboliye bağlı inme: vücutta bulunan bir pıhtının (sıklıkla kalpten) kan damarları yoluyla beyne gelmesi ve bir beyin damarını tıkaması sonucu gelişir.
Beyin damarları yapısal olarak diğer damarlardan bir farklılık göstermemektedir. Bu nedenle vücuttaki diğer damarları etkileyen herhangi bir hastalık beyin damarlarını da etkilemektedir. Bunların başında yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve sigara kullanımı gelmektedir. Ayrıca ileri yaş ve erkek cinsiyetine sahip olmak da damar hastalıklarına yatkınlığa neden olmaktadır.
Beyin kanamasına bağlı inme: Bunun başlıca 2 çeşidi vardır
Beyin içine kanama (intraserebral hematom): Beyin damarı yırtılması sonucu damardan çıkarak beyin dokusuna geçen kanın yol açtığı hasara bağlı gelişir.
Yüksek tansiyor, travma,kan sulandırıcı ilaçlar, damar yapısı bozuklukları buna yol açar.
Beyin zarları arasına kanama (Subaraknoid kanama): Beyin yüzeyi ile kafatası arasında yer alan beyin zarları arasına yayılan kanamaya bağlı ortaya çıkar. Ani olarak bir patlamaya benzer ortaya çıkar. Genellikle damarda anevrizma denen balonlaşma şeklindeki oluşumlarda kaynaklanır. Kanamadan sonra damarlarda spazm (vazospasm) gelişmesi söz konusudur, bu da beyin dokusunda hasara neden olur.
Risk faktörleri
Yüksek tansiyon Tansiyon
Sigara
Kolesterol
Diyabet
Şişmanlık
Hareketsialik
Uyku apnesi
Kalp hastalıkları
Doğum kontrol hapları (sigara ile birlikte risk daha da artar)
Aşırı alkol
Uyuşturucu kullanımı
İnmede hangi tetkikler yapılır
Hastanın muayenesi
Kan tetkikleri
Beyin tomografisi
Beyin MR
Karotis arter Doppleri
Beyin anjiografisi
Ekokardiografi
İnme nasıl tedavi edilir?
Tıkanıklığa bağlı inmenin tedavisi iki basamakta özetlenebilir: birincisi akut veya acil tedavi ikincisi koruyucu veya kronik tedavi.
Damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişen inmeler erken dönemde tromboliz (damarı tıkayan pıhtının eritilerek damar açma) tedavisi yapılabilir. Bu tedavi toplar damar içine (intravenöz) veya atar damar içine (intraarteryel) ilaç verilmesi olarak iki şekilde yapılabilir. İntravenöz tedavi inmenin ilk 4.5 saatinde sadece uygun hastalarda yapılabilir. İntraarteryel tedavi intravenöz kadar güvenilir olmamakla birlikte tıkanan damarın yerine göre ilk 6 saate kadar planlanabilir. Komplikasyon olarak hastaların %6’sında beyin kanaması gelişebilmektedir ve bazen de kanama nedeni ile hastalar kaybedilebilmektedir. Tromboliz tedavisi hastalarda düzelmeye neden olmakla birlikte bazen de beyin kanamasına neden olarak hayatlarını kaybetmelerine neden olmaktadır.
Eğer damar tıkanması boyun damarlarındaki bir darlık nedeni ile ise ve darlık %70’in üzerinde ise cerrahi yöntemlerle veya stent ile darlığın açılması gereklidir. Kalpteki bir hastalıktan ötürü (ritm bozuklukları, atrial fibrilasyon, kalp kapak hastalıkları vs. gibi) beyine pıhtı atmasına neden olan bir sorun varsa warfarin (Coumadin®) isimli güçlü kan sulandırıcı tedavilerin kullanılması gerekebilir. Bunun dışındaki hastalarda ise trombosit işlevlerini azaltan kan sulandırıcılar (aspirin, klopidogrel, dipiridamol gibi) kullanılmaktadır.
Tedavide bir diğer konu da inme nedeni ve risk faktörlerinin de kontrol altına alınmasıdır. Bunun içinde yüksek tansiyonun ve diyabetin tedavisi, sigara bırakma, fazla kiloların azaltılması, düzenli egzersiz yapılması, diyetin hayvansal ürünlerden bitkisel ürünlere kaydırılması gibi önlemler yer almaktadır.
Tedaviye rağmen gelişmiş olan felç söz konusu ise fizyoterapi ve rehabilitasyon planlanmalıdır.
Beyin kanamasına bağlı inme
Beyin kanamasında acil tedavi kanamayı kontrol altına almaya ve kanamanın yol açtığı basıncın azaltılmasına yöneliktir.
Acil tedavi: kan sulandırıcı ilaçlar kullanılıyorsa bunların etkisini azaltmak için ilaçlar veya kan ürünleri verilerek kan sulandırıcı ilaçların etkisi giderilmeye çalışılır. Kanama durunca istirahat ve destekleyici tedaviler i le bir yara düzelmesi gibi düzelme beklenir.
Cerrahi yöntemler
Anevrizma kliplenmesi: Anevrizmanın boynunun klip ile boğularak kanamanın tekrarlamasının önlenmesi
Endovasküler embolizasyon: Anevrizmanın damar içinden bir madde ile doldurulması
Damar yumağının cerrahi olarak çıkarılması
Gamma knife ile damar yumağının ışın tedavisi
