Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımıyla inme, damarsal neden dışında görünürde başka bir neden olmadan, ani gelişip, bölgesel veya tüm beyni ilgilendiren işlev bozukluğudur. Vücut fonksiyonlarında kalıcı hasarlara neden olabildiği gibi, ölümle de sonuçlanabilir. ABD’de dakikada ortalama bir kişi inme geçiriyor; üç dakikada bir kişi de inme nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Dünyada kalp hastalığı ve kanserden sonra en sık ölüm, erişkin nüfusta en önemli sakatlık nedenidir. İnmeler ana başlık olarak iki gruba ayrılır:
Tıkayıcı inme
3 farklı şekilde oluşabilir:
- Kalpte oluşan pıhtının, atardamarlar yoluyla, beyne gitmesi,
- Beyne giden atardamarlardaki sertliğe (ateroskleroz) bağlı olarak gelişen tıkanmalar veya buradan kopan pıhtılar,
- Doğumsal damar anomalileri veya pıhtılaşma bozukluklarına bağlı tıkanmalar.
Kanayıcı inme
Beyin dokusu içine kanama sonucu meydana gelir. Kanayıcı inmenin 2 temel oluş mekanizması vardır:
- Yüksek tansiyona bağlı damar bütünlüğünün bozulması,
- Beyin damarlarındaki balonlaşma (anevrizma) veya atardamarlarla toplardamarlar arasındaki anormal bağlantının (fistül) yırtılması.
İnme belirtileri:
-Yüz, kol ve bacaklarda, özellikle vücudun yarısında ani uyuşma ve/veya kuvvet kaybı,
-Ani bilinç bulanıklığı, konuşma veya konuşulanları anlama güçlüğü,
-Çift görme veya görmede kayıp şeklinde ani görme bozukluğu,
-Ani yürüme güçlüğü, dengesizlik sersemlik hali,
-Nedeni bilinmeyen ani baş ağrısı.
Yukarıdaki belirtilerden biri veya birkaçı varsa acilen hastaneye başvurmanız gerekir.
İnme nasıl tedavi edilir?
İnme, beyin dokusunun enfarktüsüdür, kalp enfarktüsü gibi acil ve bilinçli müdahale gerektiren bir durumdur. İnme tedavisinde geç müdahale kadar, yanlış uygulamalar da hastalığın beyinde yarattığı hasarı arttırabilir. İnme geçiren hasta için ev koşullarında yapılabilecek bir şey yoktur. İnme belirtilerini tanımak ve vakit kaybetmeksizin solunumu rahat sürdürebileceği bir pozisyonda uygun sağlık kurumuna başvurmak inme sonrası kalacak sakatlıkların en aza indirilmesinde büyük öneme sahiptir.
İlk 3 saat tıkanan damara müdahale edebilmek açısından kritik önemdedir. Bu hastalara en kısa sürede, tıkanan damarın açılması için hemen tedaviye başlanmalıdır. Böylece beyin hasarı en alt seviyede tutulabilir ve hatta hasarsız bir sonuç elde edilebilir. Çünkü inmede iyileşmede en önemli faktör tedaviye çabuk ulaşabilmektir ki; bunu ‘Zaman Beyindir’ şeklinde ifade edilir. Yani kaybedilen her dakika beyinde milyonlarca hücrenin ölümü demektir.
İnme riskini nasıl azaltabilirsiniz?
İnmeye neden olan faktörlerin bilinmesi ve bunları değiştirmek için doğru önlemlerin alınması önemlidir. Bir başka deyişle; inme riski alınacak koruyucu önlemlerle en aza indirilebilir. Kuşkusuz inme geçirmede rol oynayan yaş, cinsiyet, ırksal köken, ailede benzer hastalık olması gibi bazı risk faktörlerini değiştirmek mümkün değildir. Ancak bunların dışında kalan, ama inme geçirmenize neden olabilecek bazı etmenleri denetim altında alabilmeniz mümkündür.
İnme riskinizi azaltmak için:
- Yüksek kan basıncı inme açısından en önemli risk faktörüdür. Kan basıncınızı bilmiyorsanız ölçtürün. Kan basıncınız yüksek ve tedavi altındaysanız kontrollerinizi aksatmayın.
- Atrial fibrilasyon, kalp içinde pıhtı oluşumuna yol açabilir. Atrial fibrilasyonunuz varsa tedavinizi aksatmayın.
- Sigarayı bırakın. Sigara içenlerin içmeyenlere göre inme riski 2-3 kat daha yüksektir.
- Yoğun alkol tüketiminden kaçının.
- Yüksek kolesterol inme riskini artırır. Diyet, egzersiz ve kullanıyorsanız ilacınızı aksatmayın.
- Diyabetik bir hastaysanız doktorunuzun yaşam biçiminiz, diyetiniz ve almanız gereken ilaçlar konusundaki önerilerini yerine getirin.
- Egzersiz yapmayı bir yaşam biçimi haline getirin.
- Az tuzlu, doymuş yağdan fakir diyete alışın.
- Günde 3 – 3,5 litre su tüketin – özellikle 45 yaşından sonra-
- Yoğun ve yönetilemeyen stresinizi azaltın
